افزایش ۴۰درصدی قیمت‌ها

گروه جامعه- در ماه‌های اخیر افزایش قابل‌توجه قیمت دارو در کشور به یکی از چالش‌های اصلی حوزه سلامت تبدیل شده است. از قضا دیروز هم بیماران اس‌ام‌ای مقابل وزارت بهداشت در سرمای استخوان‌سوز تجمع کردند و نسبت به گرانی و کمبود دارو اعتراض داشتند. آنها خواهان تامین داروی اس‌ام‌ای با پوشش بیمه‌ای هستند چراکه هزینه‌ای گزاف داروی این بیماری منجر به خسارت‌های سنگینی بر خانواده‌ها شده است. البته این افزایش قیمت‌ها بسیاری از داروهای ضروری و حیاتی را شامل می‌شود که فشار مضاعفی بر دوش بیماران، به‌ویژه اقشار آسیب‌پذیر و کم‌درآمد، وارد ساخته و دسترسی آنها به خدمات درمانی مناسب را دشوارتر از پیش کرده است. براساس گزارش‌ها، قیمت برخی داروها طی ماه‌های اخیر بین ۲۰ تا ۴۰درصد افزایش یافته است. داروهای مرتبط با بیماری‌های مزمن نظیر دیابت، فشار خون، سرطان، بیماری‌های قلبی و بیماری‌های خودایمنی، بیشترین افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند. این در حالی است که بیمه‌های درمانی نیز در جبران این هزینه‌ها با محدودیت‌هایی مواجه هستند. مشکلات بیماران و خانواده‌های بسیاری از بیماران با مشکلات جدی برای تامین داروهای خود مواجه شده‌اند.
افزایش قیمت دارو و فشار بر اقشار کم‌درآمد
علی محمدی، بیمار مبتلا به دیابت در این‌باره گفت: ماهانه بیش از 3میلیون تومان فقط برای داروهای دیابت هزینه می‌کنم. با این افزایش قیمت‌ها، نمی‌دانم چگونه باید هزینه‌های دیگر زندگی را مدیریت کنم. بیمه هم تنها بخش کوچکی از هزینه‌ها را پوشش می‌دهد.در همین حال، خانواده‌هایی که کودکان مبتلا به بیماری‌های خاص دارند، وضعیت دشوارتری را تجربه می‌کنند. زهرا رضایی، مادر یک کودک مبتلا به سرطان اظهار داشت: هر ماه برای خرید داروهای شیمی‌درمانی مجبورم از دوستان و آشنایان پول قرض کنم. این وضعیت برای ما غیرقابل تحمل شده است. در مورد تامین دارو بیماران تالاسمی باید گفت بعضی داروها وارداتی است و به دلیل تحریم‌ها به سختی پیدا می‌شوند. همچنین پرداخت هزینه بیماران به شدت افزایش پیدا کرده است به گونه‌ای که هر بیمار تالاسمی ماهانه حدود ۱۵‌میلیون هزینه درمانش را باید از جیب خود بپردازد. برخی شرکت‌های دارویی به دلیل افزایش هزینه‌های تولید، کاهش تولید یا عرضه محصولات خود را در پیش گرفته‌اند. به گفته مسوولان، افزایش قیمت مواداولیه و وابستگی به واردات، از جمله دلایل اصلی این موضوع است.
دلایل افزایش قیمت دارو از دیدگاه مسوولان
مسوولان وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو افزایش قیمت‌ها را ناشی از چند عامل کلیدی می‌دانند. این عوامل شامل نوسانات نرخ ارز، افزایش هزینه‌های تولید داخلی، کاهش یارانه‌های دولتی برای دارو و همچنین مشکلات زنجیره تامین به دلیل تحریم‌های بین‌المللی است. هادی احمدی، عضو هیات‌مدیره انجمن داروسازان ایران در واکنش به وضعیت کنونی بازار دارویی کشور گفت: معتقدیم نباید ارز دارو اینقدر در تلاطم قیمت قرار بگیرد چراکه در نظام سلامت و صنعت داروسازی، مردم تحمل افزایش بی‌رویه و سرسام‌آور قیمت‌ها را ندارند. وی با انتقاد از عدم همراهی بیمه‌ها در حمایت از زنجیره تامین دارو افزود: اگر قرار است تغییری در قیمت داروها صورت بگیرد، به شکلی باشد که حداقل پرداخت از جیب مردم افزایش پیدا نکند. احمدی ادامه داد: در طرح دارویار یکی از شعارهای ما این بود که پرداخت از جیب بیمار نباید افزایش پیدا کند. اینکه بعد از گذشت سه سال از این طرح، پرداخت از جیب بیمار بالای ۶۰‌درصد است، اصلا زیبنده نظام سلامت ما نیست.
واکنش مسوولان و انجمن‌های دارویی به بحران دارو
در همین حال، مهدی پیرصالحی، رییس سازمان غذا و دارو در واکنش به بازار دارویی کشور و افزایش قیمت داروها گفت: در مرحله نخست، از مجموع حدود 800/‏3 قلم دارو، قیمت ۳۷۰ قلم افزایش یافته است. به عنوان مثال، برخی آمپول‌ها که قبلا ۵ یا ۶هزار تومان قیمت داشتند، اکنون به ۱۹‌هزار تومان رسیده‌اند. اگرچه درصد افزایش قیمت به ظاهر بالا به نظر می‌رسد اما در مقایسه با تورم کشور، رقم مطلق آن چندان بالا نیست.
وی افزود: از ابتدای سال تاکنون، میانگین افزایش قیمت دارو کمتر از ۳۰‌درصد بوده است که نسبت به نرخ تورم، عدد معقولی محسوب می‌شود.
رییس سازمان غذا و دارو تاکید کرد: هدف این است که قیمت دارو را به‌گونه‌ای تنظیم کنند که هم منصفانه باشد و هم امکان دسترسی مردم به دارو فراهم شود. پیرصالحی افزود: در دسترس بودن دارو برای ما اهمیت بیشتری نسبت به قیمت آن دارد. اگر قیمت دارو پایین نگه داشته شود اما در بازار موجود نباشد، شرایط به مراتب دشوارتر خواهد بود. تلاش ما بر این است که داروهای مورد نیاز مردم تامین شود تا هیچ‌کس در تهیه دارو با مشکل مواجه نشود. مسعود پزشکیان، رییس‌جمهور نیز با انتقاد از نحوه عرضه دارو به شیوه فعلی اظهار داشت: تجربه نشان داده است بخشی از ارزهایی که برای واردات دارو و یارانه آن می‌دهیم، گم می‌شود. با این شیوه عرضه دارو نمی‌توان به عدالت رسید، در حالی که می‌توان با مدیریت عرضه دارو کاری کرد که بیمار وقتی به نظام سلامت مراجعه می‌کند، با کمترین هزینه، او را درمان کرد.
تعارض منافع در حوزه دارو؛ مانعی بر اصلاحات سیاستی
علیرضا مرندی، رییس فرهنگستان علوم پزشکی کشور با اشاره به چالش‌های صنعت داروسازی کشور گفت: رییس‌جمهور طی تماس تلفنی که با من داشت تاکید کرد که سال آینده مشکل دارو و تجهیزات دارویی را نداشته باشیم.
وی افزود: با افزایش قیمت دارو و کمبود تجهیزات پزشکی در کشور، نگرانی‌های بسیاری در میان مسوولان و مردم ایجاد شده است. در این میان، بحث درباره تعارض منافع در حوزه دارو و سیاست‌های مرتبط با آن نیز به یکی از موضوعات مهم و حساس تبدیل شده است.
مرندی ادامه داد: با بالا بردن بیشتر قیمت دارو نوشتن نسخه و واردات دارو از خارج نیز بیشتر می‌شود و با افزایش قیمت دارو و کمبود تجهیزات‌پزشکی در کشور، نگرانی‌های بسیاری در میان مسوولان و مردم ایجاد شده است. در این میان، بحث درباره تعارض منافع در حوزه دارو و سیاست‌های مرتبط با آن نیز به یکی از موضوعات مهم و حساس تبدیل شده است.
وی گفت: یکی از مسائل کلیدی که بارها مطرح شده، تاثیر تعارض منافع برخی دست‌اندرکاران حوزه دارو و تجهیزات‌پزشکی است. به گفته برخی کارشناسان، وجود ارتباطات مستقیم میان تعدادی از داروسازان و شرکت‌های دارویی یا کارخانه‌های مرتبط می‌تواند مانعی برای اصلاح سیاست‌های مرتبط با قیمت‌گذاری و واردات دارو باشد.
افزایش قیمت، کمبود تجهیزات و تعارض منافع
مدیرعامل شرکت داروسازی ابوریحان با ارسال نامه‌ای به رییس اداره نظارت بر ناشران بورسی گروه شیمیایی و غذایی افزایش قیمت ۸۱‌قلم از محصولات این شرکت را با میانگین ۹۷‌درصد افزایش اعلام کرد. پیش از این نیز چند شرکت داروسازی به‌ طور رسمی افزایش قیمت محصولاتشان را اعلام کردند.
ضرورت حمایت بیمه‌ای برای کاهش فشار اقتصادی بیماران
مهم‌ترین اهرم حمایت از بیماران در تهیه دارو، حمایت‌های بیمه‌ای است که چندان رضایت‌بخش نیست به طوری که هم زنجیره تامین دارو و هم مردم، از نحوه پوشش هزینه‌های دارویی، رضایت ندارند. اگر بیمه‌ها بتوانند حداکثر پوشش بیمه‌ای را نسبت به افزایش قیمت دارو صورت بدهند، قطعا نه بیمار متضرر خواهد شد، نه تولید‌کننده داخلی ناراضی خواهد بود بنابراین آنچه می‌تواند عامل گرانی دارو برای مردم و بیماران شود، بیمه‌ها هستند.
گران‌ترین داروی جهان و بیماری‌هایی که با آن درمان می‌شود
تاثیرات اجتماعی و روانی علاوه بر فشار اقتصادی، افزایش قیمت داروها تاثیرات منفی روانی بر بیماران و خانواده‌های آنها داشته است. بسیاری از بیماران به دلیل ناتوانی در تامین هزینه‌های درمان، احساس ناامیدی و استرس را تجربه می‌کنند. این مساله به‌ویژه در بیماران مبتلا به بیماری‌های خاص و مزمن که نیازمند درمان‌های طولانی‌مدت هستند، نمود بیشتری دارد. افزایش قیمت دارو در کشور به یکی از چالش‌های بزرگ حوزه سلامت تبدیل شده است که نه‌تنها فشار اقتصادی سنگینی را بر بیماران، به‌ویژه اقشار آسیب‌پذیر و کم‌درآمد وارد کرده بلکه دسترسی به خدمات درمانی مناسب را نیز به‌شدت محدود کرده است. عواملی مانند نوسانات نرخ ارز، افزایش هزینه‌های تولید، کاهش یارانه‌های دولتی و مشکلات تامین دارو به دلیل تحریم‌ها، از دلایل اصلی این بحران شناخته می‌شوند. با وجود تلاش مسوولان برای تنظیم قیمت‌ها و تامین داروهای ضروری، همچنان سهم قابل‌توجهی از هزینه‌ها بر دوش بیماران باقی‌مانده است. این مساله باعث افزایش نگرانی‌ها درباره عدالت در حوزه سلامت و فشار اقتصادی بر خانواده‌ها شده است.