افول ارتباطات در ایران

گروه فناوری- اینترنت یکی از اصلی‌ترین نیازهای جامعه امروزی است که تاثیر مستقیمی بر اقتصاد، آموزش، ارتباطات و پیشرفت کشورها دارد. در حالی که بسیاری از کشورها در سراسر جهان به‌دنبال افزایش سرعت و کیفیت اینترنت برای بهبود زندگی شهروندان خود هستند، ایران همچنان با چالش‌های جدی در زمینه ارائه اینترنت باکیفیت روبه‌رو است. گزارش جدید «اسپیدتست» برای ماه سپتامبر ۲۰۲4، نشان از سقوط یک پله‌ای اینترنت موبایل و رشد یک پله‌ای اینترنت ثابت در ایران دارد. طبق این گزارش در نهمین ماه میلادی جاری میانه سرعت اینترنت موبایل ایران 39/37 و میانه سرعت اینترنت ثابت کشور 28/15مگابیت‌برثانیه بوده است. همچنین جایگاه ایران در رده‌بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل با یک پله سقوط رده ۷۱ است اما در رده‌بندی اینترنت ثابت جایگاه ایران با یک پله صعود رده ۱۴۳ ثبت شده است. این در حالی است که طبق گزارش همین وب‌سایت در آگوست ۲۰۲۴ میلادی میانه سرعت اینترنت موبایل و ثابت ایران به ترتیب 70/36 و 81/14مگابیت‌برثانیه بوده است.
سکون در رده‌بندی اینترنت موبایل
در رده‌بندی سپتامبر اسپیدتست از کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل رده یکم تا هفتم نسبت به ماه قبل هیچ تغییری نداشته است. در صدر فهرست امارات‌متحده عربی با میانه سرعت 14/413‌ مگابیت برثانیه قرار دارد. پس از آن در رده‌های دوم، سوم و چهارم به ترتیب قطر (50/350‌مگابیت‌برثانیه)، کویت (15/257 مگابیت‌برثانیه)، کره جنوبی (11/143 مگابیت‌برثانیه) قرار دارند. از سوی دیگر هلند با میانه سرعت 22/142و دانمارک با سرعت 57/133مگابیت‌برثانیه در رده‌های پنجم و ششم قرار دارند. در رده هفتم نیز نروژ با میانه سرعت 16/129 مگابیت‌برثانیه قرار دارد. بلغارستان با میانه سرعت 07/129 مگابیت‌برثانیه در رده هشتم قرار دارد و جایگاه آن نسبت به ماه گذشته یک پله صعود کرده است. در مقابل عربستان سعودی با یک پله سقوط و میانه سرعت 74/120مگابیت برثانیه در رده نهم قرار گرفته است. رده دهم این جدول نیز مانند ماه گذشته به لوکزامبورگ با میانه سرعت 81/119مگابیت‌برثانیه تعلق دارد. در بخش اینترنت ثابت، سنگاپور با میانه سرعت 01/305 مگابیت‌برثانیه در رده یکم قرار دارد که جایگاه آن نسبت به ماه آگوست یک پله صعود کرده است. امارات متحده عربی با یک پله سقوط و میانه سرعت 07/299 مگابیت‌برثانیه در رده دوم قرار دارد. رده‌های سوم تا نهم نیز هیچ تغییری نسبت به ماه قبل نداشته‌اند و به ترتیب عبارتند از: هنگ کنگ (23/285 مگابیت‌برثانیه)، شیلی (25/273مگابیت‌برثانیه)، آمریکا (33/246 مگابیت‌برثانیه)، تایلند (65/233 مگابیت‌برثانیه)، فرانسه (34/230 مگابیت‌برثانیه)، دانمارک (90/223 مگابیت‌برثانیه) و ایسلند (23/211 مگابیت‌برثانیه) در رده دهم نیز رومانی قرار دارد که میانه سرعت اینترنت ثابت آن 58/208 مگابیت‌برثانیه و جایگاه آن نسبت به ماه گذشته سه پله صعود کرده است.
عدم تحقق وعده‌ها!
در عصر حاضر، اینترنت موبایل به عنوان مهم‌ترین و پراستفاده‌ترین ابزار ارتباطی در دسترس مردم جهان قرار دارد. در کشوری مانند ایران، با توجه به دسترسی محدود به اینترنت ثابت باکیفیت، نقش اینترنت موبایل بیش از پیش اهمیت یافته است. با این حال، گزارش سپتامبر اسپیدتست نشان می‌دهد که اینترنت موبایل در ایران یک پله سقوط کرده است. این سقوط نه‌تنها نماد ناکارآمدی زیرساخت‌های ارتباطی است بلکه گویای عدم توجه کافی وزارت ارتباطات به بهبود و توسعه این حوزه است. در حالی که کشورهای همسایه ایران، از جمله ترکیه، امارات و عربستان سعودی، با سرعتی بسیار بالا به سمت گسترش شبکه‌های 5G و ارتقای کیفیت اینترنت خود حرکت می‌کنند، ایران همچنان درگیر مسائل اولیه زیرساختی است. بسیاری از کاربران ایرانی به وضوح از کندی اینترنت موبایل، قطع و وصل‌های مکرر و کیفیت پایین سرویس‌دهی ناراضی هستند. این مشکلات نه‌تنها باعث افت کارایی در بخش‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی می‌شود بلکه به نوعی به محدودیت دسترسی آزادانه به اطلاعات دامن می‌زند.
هرچند اینترنت ثابت در ایران یک پله رشد کرده است اما این پیشرفت با توجه به شرایط فعلی اینترنت ثابت در کشور نه‌تنها ناکافی بلکه نمایشی به نظر می‌رسد. ایران از سال‌ها پیش با چالش‌های جدی در زمینه توسعه زیرساخت‌های اینترنت ثابت روبه‌رو بوده است. زیرساخت‌های کهنه، کمبود سرمایه‌گذاری کافی و عدم به‌روزرسانی فناوری‌ها، از جمله مشکلاتی است که هنوز هم بر سر راه بهبود اینترنت ثابت در کشور قرار دارند. این «رشد» که در گزارش ذکر شده است، در واقع تنها یک حرکت کوچک در مقابل انتظارات و نیازهای واقعی مردم است. باید توجه داشت که افزایش کیفیت اینترنت ثابت به میزان یک پله در حالی که بسیاری از کاربران هنوز به سرویس‌های با سرعت پایین‌تر از استانداردهای جهانی دسترسی دارند، دستاورد چندانی محسوب نمی‌شود. با نگاهی به آمار کشورهای هم‌رده یا حتی ضعیف‌تر از ایران مشخص می‌شود که پیشرفت‌های صورت‌گرفته در ایران به شدت کند است. یکی از وظایف اصلی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، بهبود و توسعه زیرساخت‌های ارتباطی کشور است. این وظیفه شامل افزایش سرعت و کیفیت اینترنت، توسعه شبکه‌های پرسرعت، ارتقای دسترسی به اینترنت در مناطق محروم و اطمینان از دسترسی عادلانه همه شهروندان به اینترنت است. متاسفانه، گزارش‌های متعدد از جمله گزارش اخیر اسپیدتست نشان می‌دهند که وزارت ارتباطات نه‌تنها در تحقق این وظایف ناکام بوده بلکه به‌جای توسعه و بهبود زیرساخت‌ها، با سیاست‌های محدودکننده و ناهماهنگ باعث عقب‌ماندگی بیشتر این حوزه شده است. علاوه بر کندی اینترنت، مساله دیگری که نباید نادیده گرفته شود، سیاست‌های نادرست دولت در زمینه محدودیت دسترسی به اینترنت و سانسور گسترده محتوای آنلاین است. این سیاست‌ها نه تنها بر کیفیت تجربه کاربری تاثیر منفی گذاشته‌اند بلکه مانعی برای رشد اقتصاد دیجیتال و استارتاپ‌ها شده‌اند. وزارت ارتباطات باید به جای اعمال محدودیت‌های گسترده، بر توسعه زیرساخت‌ها و ارتقای کیفیت اینترنت متمرکز شود. در نهایت باید به این نکته اشاره کرد که وضعیت کنونی اینترنت در ایران نه‌تنها نشان‌دهنده ناکامی‌های مدیریتی و فنی است بلکه نشان از نیاز فوری به یک تغییر رویکرد و سیاستگذاری جدید در این حوزه دارد. وزارت ارتباطات باید به جای ارائه آمارهای سطحی و نمایشی، به دنبال اصلاحات واقعی و توسعه پایدار زیرساخت‌ها باشد. ارتقای سرعت و کیفیت اینترنت باید به عنوان یک اولویت ملی در نظر گرفته شود چرا که در دنیای امروز، دسترسی به اینترنت باکیفیت نه‌تنها یک نیاز اساسی بلکه یک حق مسلم برای همه شهروندان است.