اقتصاد دیجیتال جهانی بر پایه توسعه پایدار

پریسا حاجی‌محمدی*
اقتصاد دیجیتال در حال رونق است. فروش سالانه گوشی‌های هوشمند از سال2010 تاکنون بیش از دوبرابر شده و در سال 2023 به 2/1‌میلیارد رسیده است. پیش‌بینی می‌شود دستگاه‌های اینترنت اشیا نیز از سال‌2023 با 5/2‌برابر افزایش به 39‌میلیارد تا سال‌2029 برسد. اینها داده‌های جدید از 43‌کشوری است که حدود سه‌چهارم تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می‌دهند‌. همچنین فروش تجارت الکترونیکی از سال 2016 تا 2022 نزدیک به 60‌درصد رشد کرده و فروش فروشگاه‌های اینترنتی 27تریلیون دلار است.این رشد تلفات سنگینی بر محیط‌زیست وارد می‌کند.
اقتصاد دیجیتال نیازمند منابع است. یک کامپیوتر دو کیلوگرمی به 800‌کیلوگرم مواد اولیه نیاز دارد و یک گوشی هوشمند، از تولید تا دفع، به‌حدود 70‌کیلوگرم مواد اولیه نیاز دارد.تولید حدود 80‌درصد از گازهای گلخانه‌ای توسط گوشی‌های هوشمند از طریق تجارت الکترونیک رخ می‌دهد. زباله‌های دیجیتال سریع‌تر از نرخ جمع‌آوری آن در حال
رشد هستند.
ضایعات نمایشگرها و تجهیزات کوچک IT بین سال‌های 2010 تا 2022، 30درصد افزایش داشته و 5/10‌میلیون تن است بنابراین دفع نادرست منجر به آلودگی و سایر خطرات بهداشتی و زیست‌محیطی می‌شود.
افزایش تقاضا برای انتقال داده، پردازش و ذخیره‌سازی برای فناوری‌های جدید مانند بلاکچین، هوش‌مصنوعیAI، نسل پنجم شبکه‌های تلفن همراه و اینترنت اشیا باعث افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود.
پرداختن به این مسائل مستلزم ترمیم سیاستگذاری نوآوری‌های تکنولوژیکی و اقدامات همه ذی‌نفعان، سیاستگذاران، کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان است تا مدل‌های کسب‌وکار دیجیتال را کارآمدتر و پایدارتر و مصرف را مسوولیت‌پذیرتر کند.توسعه پایدار رویکردی است که هدف آن رفع نیازهای نسل حاضر و حفظ منابع برای نسل‌های
آینده است.
تغییرات جهانی برای توسعه پایدار با تمرکز بر مصرف مسوولانه مردم برای حفظ کره‌زمین به نیرویی توانمند نیازمند است.
گزارش اقتصاد دیجیتال 2024 تاثیرات زیست‌محیطی رو به رشد اقتصاد دیجیتال در حال گسترش جهان را تحلیل می‌کند. این گزارش خواستار اقدام جسورانه از سوی سیاستگذاران، رهبران صنعت و مصرف‌کنندگان است.
این گزارش مفصل نشان می‌دهد در حالی که دیجیتالی شدن باعث رشد اقتصاد جهانی می‌شود و فرصت‌های منحصربه‌فردی را برای کشورهای در حال توسعه ارائه می‌دهد، پیامدهای زیست‌محیطی آن به‌طور غیرقابل کنترلی
بیشتر می‌شود.
کشورهای در حال توسعه به دلیل شکاف‌های موجود دیجیتال و توسعه به‌طور نابرابر هم از نظر اقتصادی و هم از نظر زیست‌محیطی تحت تاثیر قرار می‌گیرند اما آنها این پتانسیل را دارند که از این تغییر دیجیتال‌ برای توسعه کشور خود استفاده کنند.
تقویت همکاری بین کشورها همچنین باعث می‌شود از دسترسی عادلانه به فناوری‌ها و منابع دیجیتال اطمینان حاصل شود و حال که ناگزیر جهان پیرامون با سرعتی شگفت‌انگیز به‌سمت دیجیتالی شدن پیش می‌رود، نباید مدیریت منابع و انرژی و تحلیل اقتصادجهانی نیز از این حیث دور بماند. گزارش اقتصاد دیجیتال 2024 بر نیاز فوری به استراتژی‌های پایدار و فراگیر از دیدگاه زیست‌محیطی
تاکید می‌کند.
فناوری‌های دیجیتال و زیرساخت‌ها به شدت به مواد اولیه و منابع انرژی بستگی دارد و همراه با نیازهای رو به رشد آب و انرژی، تلفات فزاینده‌ای را روی کره‌زمین
وارد می‌کند.
برای مثال، تولید و استفاده از دستگاه‌های دیجیتال، مراکز داده و شبکه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات حدود 6 تا 12‌درصد از مصرف جهانی برق را تشکیل می‌دهند. تجارت و توسعه سازمان ملل متحد خواستار تنظیم و اجرای استراتژی‌های پایدار و عادلانه برای کاهش تاثیرات زیست‌محیطی رو به رشد در اقتصاد دیجیتال است.
کشورهای در حال توسعه تاثیرات زیست‌محیطی اقتصاد دیجیتال را به دوش می‌کشند اما مزایای نسبتا کمی از دیجیتالی شدن مواد معدنی کلیدی دریافت می‌کنند و به‌طور نامتناسبی از تاثیر تغییرات آب‌وهوایی رنج می‌برند. با این حال، آنها در بهره بردن از مزایای اقتصاد دیجیتال جهانی ناکام هستند. این نابرابری باید
معکوس شود.
دیجیتالی شدن یک استقبال و یک محرک ضروری برای رشد اقتصاد جهانی است. با این حال باید فراگیر و پایدار باشد زیرا دیجیتالی شدن سریع، نگرانی‌های زیست‌محیطی را تشدید می‌کند.فناوری‌هایی مانند هوش‌مصنوعی و استخراج ارزهای دیجیتال مصرف انرژی را به میزان قابل‌توجهی افزایش داده است. به عنوان مثال، مصرف انرژی استخراج بیت‌کوین بین سال‌های 2015 تا 2023، 34‌برابر افزایش یافت و به حدود 121‌تراوات ساعت رسید.
در سال‌2020، انتشارات اقتصاد دیجیتال 5/1 تا 2/3درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی را شامل خواهد شد. با توجه به اثرات زیست‌محیطی اقتصاد دیجیتال، ما باید سیاست‌های زیست‌محیطی و دیجیتال را یکپارچه کنیم.
امروزه کشورهای در حال توسعه تولیدکنندگان کلیدی مواد معدنی برای اقتصاد دیجیتال هستند، آنها کلید رشد اقتصاد دیجیتالی را در دست دارند.مواد معدنی برای دیجیتالی شدن تا سال‌2050 افزایش 500‌درصدی را تجربه خواهد کرد و پیش‌بینی می‌شود وسایل الکترونیکی مصرفی، باتری‌های خودروهای الکتریکی و ذخیره انرژی تجدیدپذیر باعث آن است.
حرکت به سمت دیجیتالی‌سازی پایدار مستلزم تعدیل مصرف است به‌طوری که بخش‌هایی از جهان که به اندازه کافی به منابع متصل نیستند بتوانند به دیجیتالی شدن برای توسعه بپردازند. همکاری بین دولت‌ها، مشاغل، مصرف‌کنندگان و جامعه مدنی برای موفقیت بسیار مهم است. راه‌حل‌های مهم نیازمند تجمیع دیدگاه‌هایگوناگون است!
*کارشناس بازرگانی