اقتصاد روایی

کتاب «اقتصاد روایی» نوشته رابرت شیلر، به بررسی نقش روایت‌ها و داستان‌ها در شکل‌دهی به تصمیمات اقتصادی و رفتارهای بازار می‌پردازد. شیلر، برنده جایزه نوبل اقتصاد، در این کتاب تحلیل می‌کند که چگونه روایت‌ها و داستان‌هایی که مردم درباره اقتصاد می‌سازند، می‌توانند بر تصمیمات فردی و جمعی تاثیر بگذارند و حتی تغییرات بزرگ در اقتصاد جهانی ایجاد کنند.
شیلر توضیح می‌دهد که اقتصاد سنتی بیشتر بر مدل‌های ریاضی و فرضیات منطقی استوار است اما او بر این باور است که این رویکرد نمی‌تواند به طور کامل رفتارهای انسانی و تغییرات اقتصادی را توضیح دهد. به عقیده او، در کنار تحلیل‌های آماری و داده‌های اقتصادی، باید به نقش روایت‌ها و احساسات مردم توجه شود. در واقع، او پیشنهاد می‌کند که یک رویکرد اقتصادی جدید باید شامل تحلیل نحوه شکل‌گیری و گسترش این روایت‌ها باشد.
یکی از مباحث اصلی کتاب این است که روایت‌ها در زمان‌های خاصی می‌توانند به‌شدت بر احساسات و تصمیمات جمعی تاثیر بگذارند. به عنوان مثال، بحران‌های مالی یا حباب‌های اقتصادی معمولا به دنبال داستان‌هایی بزرگ و جذاب شکل می‌گیرند که مردم را به اتخاذ تصمیمات خاص اقتصادی ترغیب می‌کنند. شیلر به بحران‌های بزرگ مانند بحران مالی ۲۰۰۸ و حباب‌های دات‌کام و مسکن اشاره می‌کند که در آنها داستان‌هایی جذاب و ساده‌سازی‌شده پیرامون «پول آسان» یا «بزرگ‌ترین فرصت سرمایه‌گذاری» ایجاد شد و مردم به طور جمعی براساس این روایت‌ها تصمیم گرفتند.
شیلر معتقد است که روایت‌ها می‌توانند به سرعت منتشر شوند و تاثیر زیادی بر جامعه و اقتصاد بگذارند. به عنوان مثال، رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و حتی گویندگان معروف اقتصادی می‌توانند این داستان‌ها را در جامعه گسترش دهند. در این فرآیند، داستان‌ها به سرعت از یک فرد به فرد دیگر منتقل می‌شوند و باعث تغییر در رفتارهای اقتصادی می‌شوند. در این راستا، شیلر نقش اینترنت و شبکه‌های اجتماعی را در گسترش روایت‌ها و تغییرات اقتصادی بسیار مهم می‌داند.
این کتاب همچنین به بررسی برخی از روایات اقتصادی تاریخی مانند داستان‌های «دولت‌های ورشکسته» یا «تورم‌های افسارگسیخته» می‌پردازد که در طول تاریخ به طور متناوب در جوامع مختلف بازگو شده‌اند. شیلر معتقد است که درک این روایت‌ها و نحوه تاثیر آنها بر رفتار اقتصادی، می‌تواند به سیاستگذاران کمک کند تا سیاست‌های بهتری برای پیشگیری از بحران‌ها و بهبود شرایط اقتصادی اتخاذ کنند.
شیلر علاوه بر تاکید بر اثرات روانی و اجتماعی روایت‌ها، به نقش آنها در شکل‌دهی به سیاست‌های اقتصادی و حتی تغییرات کلان اقتصادی نیز اشاره می‌کند. او توضیح می‌دهد که این داستان‌ها نه‌تنها در سطح فردی، بلکه در سطح کلان اقتصادی نیز تاثیرگذار هستند. به عنوان مثال، در زمان رکود اقتصادی، دولت‌ها ممکن است براساس داستان‌هایی که مردم از وضعیت اقتصادی دارند، سیاست‌هایی مانند Stimulus Packages یا اصلاحات مالیاتی را اتخاذ کنند.
در نهایت، شیلر از اقتصاددانان می‌خواهد که به این بعد انسانی و اجتماعی در تحلیل‌های اقتصادی توجه بیشتری داشته باشند و مدل‌های جدیدی ایجاد کنند که شامل تاثیرات روایت‌ها و داستان‌ها باشد. او همچنین بر لزوم آگاهی از خطرات «روایت‌های غلط» یا تحریف ‌شده تاکید می‌کند که می‌توانند به بحران‌های اقتصادی منتهی شوند.
در کل، اقتصاد روایی یک دعوت به بررسی نقش مهم داستان‌ها و روایت‌ها در اقتصاد است.