اقتصاد ژاپن پوست می‌اندازد

زهرا رحیمی- دیدگاه شینزو آبه ایجاد یک ژاپن مرفه و برپایه میهن‌پرستی است. در این میان اقتصاد، بهتر از ملی‌گرایی به نظر می‌رسد. اکونومیست عکس روی جلد تازه‌ترین شماره خود را به شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن اختصاص داده و با طراحی چهره وی مانند سوپرمنی که بر فراز آسمان به پرواز درآمده، عملکرد وی را مورد ارزیابی قرار داده است. اکونومیست در گزارش خود نوشت: زمانی که شینزو آبه در سپتامبر سال ۲۰۰۷ پس از تنها یک سال فعالیت به عنوان نخست‌وزیر از سمت خود استعفا داد، از سوی رای‌دهندگان مورد تمسخر قرار گرفت و از سوی بسیاری متهم شد.امروز هنوز پنجمین ماه تصدی وی در دور دوم نخست‌وزیری‌اش به پایان نرسیده اما به نظر می‌رسد آبه یک مرد جدید است. وی ژاپن را در مسیر «آبه نومیکز» (سیاست‌های اقتصادی که مورد حمایت وی است) قرار داده؛ سیاستی مرکب از دوره رونق (پس از رکود)، هزینه‌های دولت و استراتژی رشد که به منظور رها کردن اقتصاد از خمودگی که نزدیک به دو دهه گریبان ژاپن را گرفته طراحی شده است. وی انرژی مضاعفی را به بوروکراسی ژاپن که روزی به شکلی مهیب جلوه می کرد، وارد کرد تا بار دیگر قدرت را به دولت بازگرداند. وی برنامه‌هایی را اجرایی کرده و تغییراتی را در قانون اساسی ایجاد کرده تا ژاپن را به جایگاهی بازگرداند که به عقیده آبه جایگاه درست این کشور به عنوان یک قدرت جهانی است.
وی هیجان و تحرک را به مردمی تزریق می کند که ایمان خود به جایگاه سیاسی کشورشان را از دست داده‌اند. بازار سهام ژاپن از زمان روی کار آمدن آبه، رشدی ۵۵ درصدی را تجربه کرده است. مخارج مصرف‌کننده این کشور طی سه ماهه نخست به ۵/۳ درصد در سال رسیده است. محبوبیت آبه بیش از ۷۰ درصد است (رقمی که در پایان دور نخست فعالیت وی به عنوان نخست‌وزیر حدود ۳۰ درصد برآورد شد). حزب لیبرال دموکراتیک وی آماده پیروزی در انتخابات مجلس اعیان طی ماه جولای است و در صورت تحقق این امر آبه با داشتن اکثریت در هر دو مجلس قادر خواهد بود که قوانین را آزادانه به تصویب برساند.خارج کردن ژاپن از رکود چندان ساده نیست. تولید ناخالص داخلی اسمی این کشور پس از دو دهه رکود در همان حدی است که در سال ۱۹۹۱ بود. نیروی کار رو به کاهش ژاپن تحت فشار هزینه افزایش تعداد سالخوردگان قرار گرفته، جامعه این کشور درونگرا شده و شرکت‌های آن خلاقیت خود را از دست داده‌اند.
آبه اولین سیاستمداری نیست که به مردمش وعده جان بخشیدن دوباره به کشور را می‌دهد و این آبه جدید هنوز باید گفته‌هایش را به اثبات برساند. با این حال حتی اگر نیمی از برنامه‌های آبه با موفقیت روبه‌رو شوند، وی مطمئنا یک نخست‌وزیر فوق‌العاده محسوب خواهد شد.
مردی با یک طرح
آنچه که امکان دارد این بار متفاوت باشد، مساله چین است. افت اقتصادی زمانی به یک واقعیت جدید در ژاپن تبدیل شد که چین در سال ۲۰۱۰ ژاپن را کنار زده و جایگاه دومین اقتصاد بزرگ جهان را از آن خود کرد. هرچه جایگاه چین محکم‌تر شد، اعمال قدرت در آب‌های ساحلی را نیز گسترش داده و به مناقشه مستقیم با ژاپن بر سر جزایر سنکاکو دامن زد. آبه می‌داند که مقابله با چالش‌های چین به منزله کنار زدن بی‌تفاوتی و انفعالی است که ژاپن را برای مدت مدیدی به بردگی کشاند.
طرفداران وی برای تشریح خواسته اصلی طرح آبه شعار «غنی‌سازی کشور، تقویت ارتش» را ترویج کردند. تنها یک ژاپن غنی و ثروتمند می‌تواند از خود دفاع کند. تنها زمانی که بتواند از خود دفاع کند، می‌تواند در مقابل چین ایستادگی کند و به همان اندازه در برابر تبدیل شدن به زیردست متحد خود یعنی آمریکا مقاومت کند. آبه نومیکز به همراه محرک‌های اقتصادی و سیاست‌های انبساطی، شبیه یک دکترین اقتصادی است که در واقعیت بیشتر به امنیت ملی مربوط می‌شود.
شاید به همین دلیل باشد که آبه با چنین فوریتی آغاز به کار کرد. وی در هفته‌های نخست آغاز به کار، از مازاد ۱۰ تریلیون و ۳۰۰ میلیارد ینی (حدود یکصد میلیارد دلاری) هزینه‌های دولت خبر داد. وی رییس جدیدی را برای بانک ژاپن در نظر گرفت؛ شخصی که متعهد شد پول به مراتب بیشتری را به سیستم مالی کشور تزریق کند. با وجود آنکه چنین اقدامی از ارزش ین می‌کاهد، صادرات را تقویت خواهد کرد. اگر چنین اقدامی منجر به دور شدن شبح تورم منفی شود، می‌تواند بخش مصرف را نیز تقویت کند اما چاپ پول تا همین اندازه می‌تواند یاری رسان باشد. با توجه به بدهی ناخالص ژاپن که ۲۴۰ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور است، میزان استطاعت دولت جدید با محدودیت‌هایی روبه‌رو خواهد بود به همین دلیل آبه برای تغییر پتانسیل درازمدت این اقتصاد باید بخش سوم و ساختاری طرح خود را اجرایی کند. در ماه فوریه بود که وی در اقدامی دور از انتظار مشارکت ژاپن در توافقنامه شرکای دو سوی اقیانوس آرام را به امضا رساند.