الزامات جهش تولید در بخش صنایع منسوجات و پوشاک

میثم فخاریان*- صنعت منسوجات و پوشاک از جمله صنایعی است که در مراحل آغازین توسعه صنعتی، از جمله صنایع کلیدی به‌شمار می‌رود. ضمن اینکه پتانسیل تولید پنبه (الیاف طبیعی) و سابقه تامین نیاز داخل و ظرفیت‌های کنونی صنعت پتروشیمی (الیاف مصنوعی)، انتظار جایگاه رقابت‌پذیر را برای محصولات این صنعت در هر دو بازار داخلی و خارجی رقم می‌زند. در ایران، این صنعت، اگرچه همواره مورد تاکید سیاستگذاران قرار داشته و از مزیت‌های مواد اولیه نیز برخوردار بوده است، اما با سهم‌گیری کاهنده از اقتصاد مواجه بوده است. ممکن است در نگاه اول چنین به نظر برسد که رشد سریع‌تر سایر صنایع عاملی در راستای کاهش سهم‌‌بری این رشته فعالیت صنعتی در اقتصاد ملی بوده است اما با پرداختن به شاخص «توان خلق ارزش‌افزوده» که محاسبه نسبت «ارزش‌افزوده» به «ارزش ستانده» حاصل می‌شود، می‌توان به عملکرد نزولی این رشته فعالیت صنعتی پی برد.
با توجه به ظرفیت‌های بالای کشور در بخش مواد اولیه (کشاورزی و صنایع نفت و پتروشیمی)، محصولات واسط (نخ، پارچه، خرج کار، تکمیل و…)، ظرفیت بسیار بالای نیروی انسانی، منابع انرژی ارزان، بازار قابل توجه داخل (مصرف بالای داخلی) و همچنین با توجه به سرمایه‌گذاری مناسب صورت‌گرفته در بخش‌های تولید مواد اولیه (صنایع پتروشیمی) و محصولات میان (صنایع نساجی) صنعت پوشاک، می‌توان با اطمینان حلقه مفقوده زنجیره ارزش صنعت پوشاک را در تولید صنعتی (و نه تنها کارگاهی) و عرضه (توسعه بازار مدرن) این رشته صنعت عنوان کرد. در بخش تولید پوشاک این صنعت، علی‌رغم دارا بودن مزیت‌های نسبی بسیار فراوان و متناسب با شرایط اقتصادی و جغرافیایی کشور، تاکنون هیچ‌گونه حمایتی صورت نگرفته است. در بخش تولید بالغ بر 92درصد تولید کشور به شکل تولید کارگاهی و مشاغل خانگی صورت می‌پذیرد که نشان‌دهنده شکل‌گیری کامل حلقه تولید بنگاهی (خرد) در صنعت پوشاک است. در همین راستا در مطالب زیر جهت بررسی بیشتر موضوع تولید، به مقایسه مفهوم عملکرد تولید و مصرف صنایع نساجی و پوشاک کشور پرداخته شده است.
تولید و مصرف صنایع نساجی و پوشاک
عملکرد تولید در زنجیره صنایع نساجی و پوشاک (غیر از انواع کفپوش و پتو) طی دوره متوسط سه‌سال 1400 -1398 در انواع الیاف 150هزار تن، انواع نخ 520هزار تن، انواع پارچه 487هزار تن، انواع پوشاک 390هزار تن، و سایر منسوجات (صنعتی، تکنیکال، کالای خواب و خانگی غیر از انواع کفپوش) 195هزار تن است. در جدول1 جزئیات تفصیلی عملکرد تولید در این صنعت ارائه شده است.طبق جدول، بسیاری از حلقه‌های تولید دخیل در زنجیره نساجی و پوشاک، ضریب وابستگی غیرصفر بوده و از حلقه‌ای به حلقه دیگر متغیر است. این به معنای ناترازی در زنجیره تامین و تولید صنایع نساجی و پوشاک است. بخشی از این ناترازی مربوط به عدم سرمایه‌گذاری در مقیاس صنعتی، عدم بازسازی و نوسازی و تفاوت ظرفیت-سازی‌های صورت گرفته است که توازن آن باید در برنامه‌های عملیاتی لحاظ شود.
با توجه به نیاز بازار در زنجیره تولیدات نساجی و پوشاک و با نگاه استراتژیک به توسعه صنعت پوشاک به عنوان صنعت اشتغالزا با کمترین هزینه سرمایه‌گذاری و قدرت ارزآوری بالا در بخش‌های مختلف پیش از تولید (تحقیق و توسعه، طراحی و مد، برند و …)، تولید انواع پوشاک (علی‌الخصوص البسه تاری پودی) و پس از تولید (بازاریابی، توزیع و فروش و خدمات پس از فروش)، تولید انواع پارچه‌های تاری پودی، انواع نخ سیستم پنبه‌ای و الیاف مصنوعی (علی‌الخصوص نخ‌های ظریف)، نخ اسپندکس، الیاف پنبه و ویسکوز بیشترین وابستگی وجود دارد و نیاز به توسعه، سرمایه‌گذاری‌های جدید و جهش در تولید را ضروری می‌کند.
پیشنهادهای اجرایی جهت توانمندسازی عملکرد تولید منسوجات و پوشاک کشور به شرح ذیل بیان می‌شود:
* ایجاد پنجره واحد طراحی و تولید پوشاک با مشارکت وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، انجمن‌ها و اتحادیه‌های تولید و صادرات پوشاک
* تقویت و توسعه ظرفیت‌های تولیدی واحدهای صنفی و صنعتی پوشاک
* تشویق ادغام‌های عمودی میان تولیدکنندگان محصولات نساجی و پوشاک و در اولویت قراردادن این بنگاه‌ها جهت دریافت حمایت‌های دولتی
* حمایت از ایجاد شهرک‌های صنعتی پوشاک
* حمایت از ارتقای ظرفیت‌های فناوری و تولیدی بنگاه‌ها در طول زنجیره ارزش از طریق ایجاد و راه‌اندازی شبکه‌های نوآوری محلی و شبکه‌های خلق دانش
* بازمهندسی فرآیندها و رویه‌های فضای کسب‌وکار به منظور تسریع در تامین مواد اولیه جهت تولید
* حمایت از راه‌اندازی و تقویت مراکز تحقیق و توسعه در راستای تقویت توان طراحی و تولید
* ساماندهی و شبکه‌سازی کارگاه‌های خانگی، جزو کوچک با تولیدکنندگان بزرگ و برندهای معتبر فعال در زنجیره ارزش
* حمایت از ادغام و هم‌افزایی واحدهای صنفی کوچک‌مقیاس جهت رسیدن به مقیاس اقتصادی تولید و افزایش توان مالی
*پژوهشگر موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی
پربازدیدترین وب‌سایت‌های هوش مصنوعی در ۲۰۲۳
جای تعجب ندارد که ChatGPT، محصول OpenAI که باعث رونق هوش مصنوعی در اواخر سال ۲۰۲۲ شد، به عنوان محبوب‌ترین ابزار هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۳ ظهور کرد.
ChatGPT با بیش از ۶۰‌درصد بازدید از وب‌سایت خود از سپتامبر‌۲۰۲۲ تا آگوست‌۲۰۲۳، بر بازدید وب‌سایت‌های این صنعت تسلط داشت و 6/14‌میلیارد بازدید را به خود اختصاص داد.
پس از ChatGPT، یک چت‌بات دیگر به نام Character.AI قرار دارد که به جای یک LLM واحد برای پرسش‌های کلی و مرتبط با بهره‌وری کاربر، مجموعه‌ای از شخصیت‌ها (همچنین به عنوان «عامل‌های گفت‌وگو» شناخته می‌شوند) است که کاربران می‌توانند آزادانه با آنها صحبت کنند. این شخصیت‌ها از شخصیت‌های محبوب برنامه‌های تلویزیونی و بازی‌های ویدئویی تا استراتژی‌های تعاملی و بازی‌های مبتنی بر متن را شامل می‌شوند.
ابزار نوشتاری دیگری به نامQuillBot ، جمع سه محصول وب هوش مصنوعی محبوب ۲۰۲۳ را کامل می‌کند و این سه محصول به‌طور کلی بیش از ۸۰درصد از بازدیدهای وب‌سایت‌های محصولات هوش مصنوعی را به خود اختصاص می‌دهند.علاوه‌بر مدل‌های زبان بزرگ، پیشروِ تولیدکننده تصویر هوش مصنوعی، Midjourney، چهارمین ابزار هوش مصنوعی محبوب در سال ۲۰۲۳ بود و به دنبال آن Hugging Face قرار دارد، یک جامعه متن‌باز که صدها مدل هوش مصنوعی منحصربه‌فرد از جمله مدل‌های زبان بزرگ، تولیدکنندگان تصویر و سایر ابزارهای هوش مصنوعی با دسترسی آزاد را ارائه می‌دهد.
سخن آخر: ایجاد نرم‌افزار در چرخه‌های پذیرش فناوری
با وجود اینکه هوش مصنوعی هنوز در مراحل اولیه پذیرش قرار دارد، تاکنون ابزارهایی تولید کرده است که میلیاردها بازدید و هزاران کاربر پولی را برای نسخه‌های برتر محصولات هوش مصنوعی به خود جلب کرده است.
راه‌اندازی و گسترش محصولات نرم‌افزاری، محرک اصلی برای پذیرش کاربری فناوری‌های پیشگامانه است. برنامه‌هایی مانند Uber و Airbnb به تعریف کاربرد گوشی‌های هوشمند به عنوان یک فناوری کمک کردند، مشابه کاری که وب‌سایت‌های اولیه مانند گوگل، آمازون و یوتیوب برای اینترنت انجام دادند.
در حالی که این موج اول از ابزارهای هوش مصنوعی فراتر از تصورات جهان حتی چندسال پیش است، با ادامه پذیرش عمومی هوش مصنوعی، شاهد ابزارها و محصولات هوش مصنوعی قدرتمندتر و منحصربه‌فردتری خواهیم بود.