امضای توافقنامه سرمایه‌گذاری، گمرکی و تجاری ایران و عربستان

«جهان‌صنعت»- اجلاس سالانه بانک توسعه اسلامی با حضور مقامات بیش از ۵۰ کشور عضو سازمان همکاری اسلامی در جده عربستان چند روزی است آغاز به کار کرده است. سیداحسان خاندوزی وزیر اقتصاد که در راس هیاتی به جده سفر کرده، روز گذشته در این اجلاس سخنرانی و از تعاملات و مناسبات مثبت بین ایران و عربستان خبر داد.
وی در این اجلاس اظهار کرد: ایران و عربستان در مسیر تعاملات و مناسبات اقتصادی به جمع‌بندی‌های خوبی خواهند رسید. سیاست دولت جدید ایران توسعه ارتباطات با همسایگان و کشورهای عربی است. ما از هر موضوعی که باعث روابط نزدیک‌تر با همسایگان و کشورهای عربی و توسعه این روابط به شکلی متمایز باشد، از جمله تحکیم روابط، استقبال می‌کنیم.
خاندوزی در خصوص راهکارهای برون‌رفت از چالش‌هایی که جهان هم‌اینک با آنها مواجه است، گفت: بعد از بحران جهانی کرونا و تبعات آن، کشورها آموختند که تعاملات اقتصادی بیشتری داشته باشند. دستور کار ایران و پیشنهاد ما نیز برای غلبه بر این بحران‌ها استفاده از تبادل فناوری بین کشورهای اسلامی و گسترش تعاملات اقتصادی بین کشورهای جهان و به ویژه منطقه است.
وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران با اشاره به تلاش‌های انجام شده برای رفع موانع همکاری‌های موجود از آغاز فعالیت دولت سیزدهم، بر تاکید رئیس ایران به تقویت همکاری‌های مشترک با این بانک و رفع مشکلات و چالش‌های در مسیر این تعاملات نیز اشاره کرد.
خاندوزی ادامه داد: به منظور حفظ حمایت ایران از فعالیت‌های بانک در جهان اسلام، ایران به عنوان یکی از سهامداران ارشد بانک، اقدامات نهایی خود را در راستای مشارکت در افزایش سهام سرمایه بانک مورد اجرا گذاشته و به زودی لایحه پیشنهادی دولت در این خصوص سیر مراحل تقنین را در مجلس طی می‌کند.
وزیر اقتصاد در سخنرانی خود در این اجلاس تاکید کرد: ایران این آمادگی را دارد که ثمره تلاش‌ها، تجربیات و یافته‌های خود در حوزه‌‌های مختلف با کشورهای عضو و با حمایت بانک توسعه اسلامی در چارچوب تعاملات اقتصادی ارزش‌آفرین به اشتراک بگذارد.
خاندوزی اظهار کرد: در ابتدا باید از مدیران بانک توسعه اسلامی تشکر کنم که موضوع بسیار مهم تقویت انتقال دانش جنوب- جنوب و مشارکت کشورهای عضو و سایر حامیان جنوب- جنوب را در برنامه این دوره از اجلاس قرار دادند. دانش و پیشرفت فنی در نظریه‌های متاخر اقتصاد به عنوان عامل اصلی رشد اقتصادی قلمداد می‌شود و رشد و توسعه پایدار در گرو انتقال و تولید دانش و پیشرفت فنی است.
وی ادامه داد: در قرون گذشته ملل مسلمان و کشورهایی که امروز تحت عنوان جنوب از آنها یاد می‌شود، سهم بسیار بیشتری از امروز در تولید دانش، نوآوری و تولید در دنیا داشتند و به نوعی الگوی سایر دولت‌ها محسوب می‌شدند.
خاندوزی افزود: ملل اسلامی مبداء بسیاری از اختراعات و نوآوری‌ها در میان سایر ملت‌ها بودند و در حوزه‌هایی مثل ریاضیات، نجوم، شیمی، پزشکی و … سرآمد زمان خود بودند و همه اینها منشاء تولید و قدرت اقتصادی آنها شده بود. امروز نیز کشورهای اسلامی و به طور مشخص بانک توسعه اسلامی که اساسا برای کمک به رشد و توسعه ملت‌های مسلمان تاسیس شده است، باید در جهت افزایش سهم کشورهای اسلامی در تولید دانش و پیشرفت فنی بکوشند که نتیجه آن افزایش رشد اقتصادی و سهم آنها از تولید کالاها و خدمات در دنیا و در نهایت بهبود شاخص‌های توسعه آنها خواهد شد.
وزیر اقتصاد تاکید کرد: یکی از اقداماتی که بانک توسعه اسلامی می‌تواند انجام دهد، تاسیس نهادها و ایجاد ابزارهای مالی برای کمک به سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و انتقال و به کارگیری دانش فنی در کشورهای عضو است. به طور مشخص تاسیس صندوق‌های خطرپذیر (venture capital fund) به صورت مستقل ذیل بانک یا مشارکت و تامین مالی صندوق‌های خطرپذیر فعال در کشورهای عضو در جهت ایجاد، به‌کارگیری و انتقال دانش می‌تواند کمک فراوانی کند.
به گفته وی، یکی دیگر از اقداماتی که بانک توسعه اسلامی می‌تواند در این راستا در دستور کار قرار دهد حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان کشورهای عضو است. این حمایت‌ها می‌تواند اعطای تسهیلات و تامین مالی مستقیم به این شرکت‌ها در راستای تقویت ساختار مالی و توانایی آنها در فعالیت‌های مربوط به تحقیق و توسعه و به‌کارگیری دانش‌های فنی تولیدشده باشد.
وزیر اقتصاد تاکید کرد: علاوه بر این، بانک می‌تواند در پروژه‌های مصوب تامین مالی در حوزه‌های مختلف، امتیازاتی برای شرکت‌های خصوصی کشورهای عضو در مقایسه با سایر شرکت‌ها داشته باشد و در عین حال شروطی نیز جهت انتقال دانش برای آنها در نظر بگیرد.
وزیر اقتصاد تصریح کرد: ایران به ویژه در سال‌های اخیر با حمایت‌ها و البته محدودیت‌های بین‌المللی پیشرفت‌های چشمگیری در تولید دانش فنی، به طور مشخص در حوزه‌های فناوری‌های بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی، هوا و فضا، دارو و تجهیزات پزشکی، رادیو داروها، سلول‌های بنیادی، نفت و گاز، سدسازی و … داشته و توانسته است انحصار کشورهای پیشرفته را در حوزه تحقیقات و البته به‌کارگیری بشکند و منجر به تولید کالاهای و خدمات با فناوری پیشرفته شود.
وزیر اقتصاد در ادامه راهکارهایی عملیاتی برای تسهیل در انتقال دانش، استفاده از بخش خصوصی و تامین مالی موثرتر پروژه‌ها از سوی بانک توسعه اسلامی ارائه داد.
وی با اشاره به نقش همکاری‌های جنوب در بهبود انتقال دانش فیمابین کشورهای عضو و همچنین با سایر موسسات همکاری‌های جنوب- جنوب از تلاش‌های بانک برای برگزاری چنین جلسه مهمی برای هم‌اندیشی و ارائه راه‌حل‌های قوی، خلاقانه و کاربردی در جهت تقویت همکاری‌های جامع‌تر جنوب- جنوب در بحبوحه بحران‌های چندگانه قدردانی کرد.
خاندوزی ادامه داد: اثرات مخرب این بحران‌ها بر کشورهای جنوب فزاینده بوده است، لذا تمرکز بر راهکارهای استراتژیک برای بهبود همکاری‌های فنی و انتقال دانش (همان‌گونه که اهمیت آن در شیوع کووید۱۹ برجسته شد) اثرات شگرف برای این‌گونه کشورها در رهایی از بحران به همراه خواهد داشت.
وی تصریح کرد: با توجه به این واقعیت که بسیاری از کشورهای جنوب در حیطه انتقال دانش و کمک‌های فنی دچار تحول شده و از گیرنده صرف به فرستنده صرف تبدیل شده‌اند، تقویت گفت‌وگو بین دولت‌های جنوب و طیف وسیعی از ذی‌نفعان با شبکه‌سازی و ارتباط بین مراکز همکاری‌های علوم و تکنولوژی کشورها به عنوان یک راهکار، ضروری به نظر می‌رسد.
وزیر اقتصاد کشورمان اعلام کرد: ایران، یک مرکز همکاری‌های فنی بین‌الملل تحت عنوان مرکز همکاری‌های علوم و تکنولوژی بین‌المللی در ساختار دولت ایجاد کرده که دارای پتانسیل‌های بالایی جهت انتقال دانش و تکنولوژی است. در این مقوله، برخی بانک‌های توسعه‌ای چندجانبه با عضویت غالب کشورهای جنوب می‌توانند نقش کاتالیزور داشته باشند و این کشورها را در همکاری‌های جنوب- جنوب یاری رسانند.
وی تاکید کرد: این بانک‌ها می‌توانند جهت سرعت‌بخشی به این مهم، راهکارهای کاملا جدید برگزینند و به جهت‌دهی مجدد و به گسترش راهکارهای موجود بپردازند. یک نمونه از راهکارهای موجود رویکرد reverse linkage است، یک مکانیسم همکاری جنوب- جنوب که محصول بانک توسعه اسلامی است. این مکانیسم جهت انتقال دانش و تبادل تجربیات فیمابین کشورهای عضو از اهمیت فراوانی برخوردار است.
وی یادآور شد: مطابق اعلام بانک، میزان پروژه‌های اجرا شده تحت این مکانیسم به ۲۰۰ میلیون دلار می‌رسد که منابع مالی آن به صورت ترکیبی از محل منابع بانک و کشور دانش فرست (provider) تامین شده است. با توجه به این مبلغ اندک، در حیطه مالی، باید با مشارکت‌کنندگان مالی اهداگران (donors) بالقوه، علاوه بر ارائه‌دهندگان خدمت مشورت شود و یک مکانیسم مالی قوی مانند ایجاد یک صندوق یا سایر راهکارهای مالی حتى تحت ابتکارات مشترک با سایر موسسات همکاری‌های جنوب- جنوب پیشنهاد شود.
وزیر اقتصاد کشورمان تاکید کرد: در عین حال بانک باید به همسویی استراتژیک منابع مالی اختصاص‌یافته از سوی خود با اولویت‌های بخشی و شرکتی‌اش نیز توجه و اطمینان حاصل کند که این منابع با اولویت‌های کاری بانک همخوانی داشته و می‌تواند نتایج ملموس ایجاد کند.
وی افزود: از نظر عملیاتی، برای تقویت سمت عرضه، یک رویکرد استراتژیک نیاز است به نحوی که با مشارکت موثرتر و تعامل با طیف وسیع‌تری از کشورهای دانش فرست بالقوه بر اولویت‌های استراتژیک مشترک و ارائه راهکارهای نتیجه‌بخش برای مشتریان بانک در این زمینه تمرکز کند. باید در نظر داشت با توجه به تغییر پارادایم توسعه و پیشرانی بخش خصوصی در فضای اقتصاد بازار آزاد، همکاری فراگیر با بخش خصوصی برای ارائه نتیجه بهتر در این مسیر ضروری است.
خاندوزی ادامه داد: برای سمت تقاضا، شناسایی سیستماتیک‌تر نیازهای کشورهای متقاضی از طریق «سند همکاری کشوری» امکان‌پذیر است، به نحوی که نهایتا همکاری سه‌گانه جنوب- جنوب به نحو احسن اجرایی شود. در خاتمه بانک را ترغیب می‌کنیم یک تیم مشاور به‌کار گیرد به نحوی که میزان مشارکت اثرات تلاش‌های کنونی بانک در راستای تغییرات سیستماتیک و تحول‌آفرین در همکاری جنوب- جنوب را رصد و تجزیه و تحلیل کرده و راهکارهای موثرتر در این زمینه ارائه کند.
در ادامه این همایش وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران با محمد الجدعان وزیر مالیه عربستان دیدار کرد. خاندوزی در این دیدار از پیشرفت روابط اقتصادی بین دو کشور استقبال و اظهار کرد: توسعه روابط نه فقط برای ایران و عربستان بلکه برای کل کشورهای منطقه حائز اهمیت است.
خاندوزی با بیان اینکه تسهیل پیوندهای اقتصادی وظیفه دولت‌هاست گفت: این روابط دوجانبه نه تنها از منظر اقتصادی بلکه در حوزه‌های سیاسی و امنیتی دارای اهمیت فراوانی است.
وزیر اقتصاد در تشریح برنامه ایران در حوزه ارتباطات اقتصادی با عربستان گفت: در سطح دولتی، ایران و عربستان هیچ توافق پایه‌ای در حوزه سرمایه‌گذاری، گمرکی و تجاری را نهایی نکرده‌اند. لازم است در این ارتباط تفاهمنامه‌های سه‌گانه‌ای بین طرفین تدوین و امضا شود.
خاندوزی در ارتباط با تعاملات تجاری دو کشور ضمن بیان اینکه تاکنون پیوند تجاری خصوصی عمیقی بین دو کشور ایجاد نشده، پیشنهاد کرد: طی سه ماه آینده شرکت‌های بخش خصوصی دو کشور با یکدیگر ملاقات کنند تا امکانات تجاری و سرمایه‌گذاری طرفین بررسی و زمینه‌های همکاری متقابل شناسایی شود.
وزیر امور اقتصادی و دارایی ضمن اشاره به نیازهای فوری برای همکاری در زمینه تسهیل حج و تجارت بین دو کشور به طور خاص در زمینه رفع موانع بانکی و ارزی و همچنین گسترش پروازها اشاره کرد.
وزیر اقتصاد ایران در این دیدار به سرمایه‌گذاری در حوزه‌های نفتی و همچنین استفاده از ظرفیت محصولات و شرکت‌های دانش‌بنیان اشاره کرد.
وزیر مالیه عربستان سعودی نیز در این دیدار با ابراز خشنودی از برقراری مجدد روابط بین ایران و عربستان گفت: امیدواریم گام‌های سریعی در روابط با ایران برداشته شود. لازم است در این مسیر موانع اقتصادی و تجاری در برابر دو کشور برداشته شود.
الجدان با اشاره به فرصت‌های بزرگ تعاملات و همکاری بین دو کشور ابراز امیدواری کرد که به زودی وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران را در ریاض ملاقات کند.
طرف سعودی ضمن موافقت برای همکاری در سه زمینه گمرکی، تجاری و سرمایه‌گذاری ابراز امیدواری کرد که با مساعدت وزارتخانه‌های راه، نفت و حج عربستان موضوعات دوجانبه همکاری‌های مشترک را مطرح کند و مورد پیگیری قرار دهد.
وزیر مالیه عربستان ضمن اشاره به زمینه‌های مختلف همکاری بین دو کشور مذاکرات صورت گرفته را حاکی از اراده ایران برای توسعه روابط با عربستان تلقی و اظهار کرد: روابط اقتصادی دو کشور نیازمند شبکه‌سازی گسترده است و در این زمینه لازم است مکانیسم شفافی برای روابط بانکی دو کشور تعریف شود و از شیوه‌های متنوعی برای حصول توافقات برای نیل به همکاری‌های تجاری استفاده برد. الجدعان اظهار امیدواری کرد با مبادله هیات‌های فنی بین دو کشور نقاط مشترک همکاری‌های دوجانبه شناسایی و عملیاتی شود.