امنیت داده‌ها؛ تضمین آرامش در دنیای آنلاین

گروه فناوری- در عصر دیجیتال، جایی که زندگی ما به طور فزاینده‌ای با اینترنت پیوند خورده است، حفظ حریم خصوصی و امنیت داده‌های کاربران از اهمیت حیاتی برخوردار است. اطلاعات شخصی ما، از جمله نام، آدرس و عادات آنلاین، دارایی‌های ارزشمندی است که می‌توان از آنها برای اهداف مختلفی از جمله کلاهبرداری، سرقت هویت و تبعیض استفاده کرد. حریم خصوصی داده‌ها به معنای کنترل بر این است که چه اطلاعاتی در مورد شما جمع‌آوری شده، چگونه استفاده می‌شود و با چه کسی به اشتراک گذاشته خواهد شد. این امر به شما امکان می‌دهد حریم خصوصی خود را حفظ و از سوءاستفاده از اطلاعات‌تان جلوگیری کنید.
دستورالعمل محدود شدن جمع‌آوری داده‌های کاربران توسط شرکت‌های فناوری و دادن قدرت بیشتر به کاربران برای جلوگیری از فروش اطلاعات شخصی‌شان یا امکان حذف آنها، موضوعی است که در ایران و از سوی مرکز ملی فضای مجازی آغاز شده و در سایر کشورها از جمله آمریکا هم برای تصویب در کنگره این کشور مطرح شده است. در سطح جهان، به منظور حفظ امنیت داده‌‌های شخصی کاربران در وب‌سایت‌ها یا سامانه‌ها و پلتفرم‌های مجازی، راهکاری با نام کنترل جهانی حریم خصوصی ارائه شده است. این راهکار در واقع یک استاندارد برای مرورگرهای وب و وب‌سایت‌ها است که حریم خصوصی کاربران را حفظ کند. به عنوان مثال، یکی از استانداردهای در نظر گرفته شده، قانونی است که می‌تواند از فروش داده‌های کاربران توسط وب‌سایت‌‌ها و مرورگرها به اشخاص ثالث، آن هم بدون رضایت و اطلاع کاربران، جلوگیری کند.
در این راستا سال گذشته مرکز ملی فضای مجازی هم دستورالعمل اجرایی حفاظت از حریم خصوصی کاربران و شیوه جمع‌آوری، پردازش و نگهداری اطلاعات کاربران را تصویب و به دستگاه‌های مختلف برای اجرا ابلاغ کرد. براساس این دستورالعمل سامانه‌ها و سکوهای فضای مجازی ملزم شدند تا در برابر تهدیدات سایبری و مخاطرات نقض حفظ حریم خصوصی، کاربران‌شان را ایمن کنند، همچنین سامانه‌ها و سکوهای فضای مجازی باید داده‌های کاربران را صرفا در حد اقلام مورد نیاز و متناسب با اهداف صریح و مشخص جمع‌آوری کنند و اگر کاربران درخواستی مبنی بر حذف بدون قید و شرط تمام یا بخشی از داده‌های خود را داشتند، این امکان را فراهم کنند تا ضمن رعایت مفاد قانون آیین دادرسی کیفری، داده‌های مورد نظر حذف شوند.
حسین دلیریان- سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی در همین زمینه خبر داده است که تا قبل از سال جدید، بخش‌هایی از این دستورالعمل که امکان اجرای سریعتر آن وجود داشت، توسط کسب‌و‌کارهای بخش خصوصی و سامانه‌های دولتی اجرا شده و بقیه مفاد دستورالعمل نیز در مسیر اجرا قرار داشته که برای تامین زیرساخت‌ها و ابعاد فنی آن، مهلت اجرای کامل به ۴ ماه پس از تاریخ ابلاغ تمدید شده است.
بازخوانی تجربه آمریکا در حفاظت از کاربران آمریکایی
آمریکا هم برای تصویب قانونی در این زمینه گام برداشته و به تازگی با موافقت نمایندگان کلیدی خود، آن را برای تصویب در کنگره مطرح کرده است. نکته جالب توجه در قانون آمریکا این است که قانون‌گذاران این کشور بر این تاکید دارند که جمع‌آوری داده‌های کاربران توسط شرکت‌های فناوری باید محدود شده و به آمریکایی‌ها قدرت بیشتری برای جلوگیری از فروش اطلاعات شخصی‌شان یا امکان حذف آنها، داده شود. این دقیقا مشابه دستورالعملی است که مرکز ملی فضای مجازی پیشتر مصوب و ابلاغ کرده است. از طرفی قانون‌گذاران آمریکایی این قانون دوحزبی را بهترین فرصت دانستند که در دهه‌های گذشته برای ایجاد استاندارد حفظ حریم خصوصی و امنیت داده‌ها مطرح شده و به افراد حق کنترل اطلاعات شخصی خود را می‌دهد که یک گام مثبت رو به جلو در آمریکاست.
مرکز ملی فضای مجازی کشور در کنار ایجاد امکان مدیریت داده‌های شخصی کاربران توسط خودشان و افزایش حفظ حریم خصوصی آنها توسط ارائه‌دهندگان خدمات، بر این نکته نیز تاکید داشته داده‌هایی که هویت کاربران براساس آنها شناسایی می‌شود، باید توسط سکوها و سامانه‌های ارائه‌دهنده خدمات به صورت رمزنگاری ذخیره شود. این بدان معناست که در صورت هک و نقض اطلاعات این داده‌ها در زمان انتشار امکان بازیابی و شناسایی نخواهند داشت. در واقع دستورالعمل این مرکز، علاوه بر اینکه سپری محافظ در برابر مهاجمان برای کاهش خطر نقض حریم خصوصی مردم ایجاد کرده، ارائه‌دهندگان خدمات را موظف به توضیح چگونگی جمع‌آوری و استفاده از این داده‌ها و در نهایت رمزنگاری و ارتقای ایمنی داده‌های ذخیره شده نیز کرده است.
نکته عبرت‌آموز برای نخبگان ایرانی
باید دید که درنهایت پیش‌نویس ارائه شده در کنگره آمریکا با چه اصلاحات و مفادی مصوب و اجرایی خواهد شد، چراکه کنگره آمریکا قبلا هم درباره اقدامات حفاظتی حریم خصوصی در فضای آنلاین بحث داشته و درباره استفاده از داده‌ها توسط شبکه‌های اجتماعی اعلام نگرانی کرده است اما نمایندگان آن به اجماع و توافق در این حوزه دست نیافتند.
در حالی که در ایران هرگونه قانون‌گذاری درباره فضای مجازی با مخالفت برخی جریان‌ها روبه‌رو می‌شود اما توافق اولیه قانون‌گذاران آمریکایی در تصویب قانونی همانند دستورالعمل مرکز ملی فضای مجازی که در آن خواست کاربران در کنار منافع ارائه‌دهندگان خدمات در نظر گرفته شده، دستاورد بزرگی در آمریکا اعلام شده و این یک نکته عبرت‌آموز برای نخبگان ایرانی است که تلاش کنند وفاق ملی در جهت ساماندهی فضای مجازی ایران ایجاد شود. بنابراین حفظ حریم خصوصی و امنیت داده‌ها یک مساله مهم است که همه افراد باید به آن توجه کنند. با آگاهی از خطرات و انجام اقدامات پیشگیرانه،‌ می‌توانید از اطلاعات خود در برابر سوءاستفاده محافظت کنید.