اراده‌ای نمی‌خواهد بورس نفت پا بگیرد

پنجمین عرضه‌ نفت‌خام امروز ساعت ۱۱:۳۰ در تالار بین‌المللی بورس کالا در جزیره کیش انجام می‌شود، بر این اساس نفت‌خام با قیمت پایه ۱۰۶ دلار و ۵۸ سنت از سوی شرکت ملی نفت ایران عرضه می‌شود. محل تحویل این محموله در صورت معامله جزیره خارک و در بازه زمانی ۲۰ تا ۳۰ سپتامبر خواهد بود. طبق اعلام شرکت ملی نفت ایران، بازار هدف این محموله شمال غرب اروپاست و حداقل خرید در پنجمین عرضه‌ یکصد هزار تن است.
بورس کالا در حالی پنجمین عرضه نفت‌خام را مدیریت می‌کند که در سه نوبت از پیدا کردن مشتری برای خرید محموله‌های عرضه شده از سوی شرکت ملی نفت ایران ناکام ماند تا اینکه چهارشنبه هفته گذشته با فروش ۵۰۰ هزار بشکه نفت‌خام آرزوی بورسی شدن این طلای سیاه به واقعیت تبدیل و طلسم عدم انجام معاملات آن شکسته شد.
فروش این میزان نفت‌خام پس از سه بار شکست در مرحله عرضه در حالی طی نوبت چهارم صورت گرفته که نرخ حق بیمه یا همان پرمیوم یک دلار و ۴۰ سنتی آن با تقاضای خریدار به صفر رسیده و از طرفی قیمت آن نیز با تخفیف یک دلار و ۳۵ سنتی روبه‌رو بوده است که مجموعا دو دلار و ۷۵ سنت به خریدار تخفیف داده شده، یعنی بالغ بر یک میلیون و ۳۷۵ هزار دلار (‌حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان‌) بر این اساس موفقیت شرکت ملی نفت در چهارمین عرضه با ابهامات بسیاری روبه‌رو است.
از سوی دیگر بر اساس گزارش بورس نیوز، شرکت کارگزاری خبرگان سهام روز چهارشنبه ۵۰۰ هزار بشکه نفت‌خام عرضه شده از سوی شرکت ملی نفت ایران را برای شرکت نفتی نیکو جرسی خریداری کرده است این در حالی است که صد‌در‌صد سهام شرکت نفتی نیکو جرسی متعلق به شرکت ملی نفت ایران می‌باشد و در واقع از شرکت‌های تابعه شرکت ملی نفت ایران است و با این خرید و فروش نفت تنها در مجموعه شرکت ملی جیب به جیب شده است.
رفع محدودیت انتقال پول
در همین راستا مدیر تالار‌های بورس به برخی از ابهامات موجود در معاملات نفت‌خام در بورس پاسخ داد. محمود غفاری در خصوص نخستین مساله در عرضه نفت‌خام و مسایلی که از سوی خریداران مطرح شد، گفت: در جلسه‌ای که دوشنبه هفته گذشته بین خریداران، بورس کالا و شرکت ملی نفت ایران برگزار شد سه راه‌حل انتقال پول از سوی خریداران پیشنهاد شد‌‌ که هر سه راه مطرح شده مبتنی بر قانون بودجه بود.
وی افزود: اصلی‌ترین خواسته آنها این بود که برای انتقال وجه محدود به یک بانک در کشور خارجی نشویم. مطابق آیین‌نامه بودجه سال ۹۰ در هر شماره حسابی مربوط به شرکت ملی در همه بانک‌های داخلی و خارجی که مورد تایید بانک مرکزی است امکان نقل و انتقال پول وجود دارد.
به گفته غفاری، این تقاضا یک تقاضای قانونی و منطقی است. با توجه به اینکه این مساله کاملا ‌بد‌یهی است لازم می‌باشد بانک مرکزی مجددا این مساله را به شرکت ملی نفت ایران اعلام کند که امکان نقل و انتقال پول به هر حسابی که به نام شرکت ملی نفت ایران در بانک‌های داخلی و خارجی و مورد تایید بانک مرکزی است، وجود دارد.

کاهش هزینه‌های جانبی
مدیر تالار‌های بورس کالا درباره یکی از مزیت‌های عرضه نفت‌خام در بورس اظهار داشت: نکته بعدی که در خصوص نفت‌خام وجود دارد این است که فروش نفت‌خام در خارج از بورس هزینه‌هایی از جمله هزینه‌هایی که به دلیل نگه‌داشتن کشتی‌های نفتی بر روی آب تا زمان تحویل و هزینه برگشت پول با تاخیر (مثل مساله فروش نفت‌خام به هند) را در بر دارد.
وی ادامه داد: در قانون بودجه بند «الف» ۵/۱۴ درصد و در ماده «۲۲۹» قانون برنامه پنجم ۱۰ درصد هزینه در اختیار شرکت ملی نفت ایران برای مواردی که به دو مورد آن در بالا اشاره در نظر گرفته شده است. نکته مهم این است که این هزینه‌های پیدا و پنهان در بورس به دلیل اینکه تاخیر‌ها روزانه محاسبه و پرداخت می‌‌شود، پوشش داده خواهد شد.
بنابر این، معتقدیم هزینه فروش در بورس بسیار پایین‌تر از هزینه‌هایی است که نفت‌خام در حال حاضر فروخته می‌شود.
خروج معاملات نفت از سیطره بورس‌های خارجی
غفاری درباره سومین نکته‌ای که در خصوص نفت‌خام وجود دارد،‌ به فارس گفت‌: ایران به دنبال شاخص شدن بورس نفت ایران در سطح منطقه و بین‌المللی است. با عرضه نفت‌خام در بورس قیمت نفت ایران مستقل از نفت‌های جهانی قیمت‌گذاری شده و ایران شاخص خواهد شد‌ ولی در روش فعلی که خارج از بورس فروخته می‌شود شاخص نمی‌شود و همچنان تحت سیطره بورس‌هایی قرار می‌گیریم که خود آنها تحت سیطره آمریکا هستند. مدیر تالار‌های بورس کالا گفت: اگر قیمت‌گذاری نفت‌خام در بورس انجام شود در طولانی مدت ایران را شاخص کرده و در کوتاه مدت نیز ایران را به عنوان کشوری معرفی می‌کند که حرفی برای گفتن دارد.
خریداران رغبتی ندارند
یکی از مهم‌ترین مسایلی که در خصوص راه‌انداز نفت‌خام وجود دارد تاکیدات رییس‌جمهور در این زمینه است که غفاری در این زمینه اعلام کرد: رییس‌جمهور دستور صریح داده که باید همه بخش‌های مرتبط با راه‌اندازی بورس نفت از جمله بانک مرکزی و شرکت ملی نفت ایران به صورت همه‌جانبه همکاری کنند ولی که در برخی موارد سرپیچی صریح از دستور سوی رییس‌جمهور دیده می‌شود.
وی افزود: در مدت یک ماهی که بورس نفت راه‌اندازی شده اگر ۳۰ عرضه ۵۰۰ هزار بشکه‌ای را در نظر بگیریم، یک و نیم میلیون بشکه امکان فروش در بورس نفت وجود داشت که تنها ۵۰۰ هزار بشکه به فروش رسید. در حالی که اگر قیمتی که در بورس برای نفت‌خام از سوی شرکت ملی نفت ایران اعلام شد، قیمتی مناسب بود در چهارمین عرضه (که یک میلیون بشکه روی میز فروش قرار گرفت و تنها ۵۰۰ هزار بشکه فروخته شد)، مابقی محموله بدون متقاضی باقی نمی‌ماند.
مدیر تالار‌های بورس کالا تصریح کرد: همچنان این ۵۰۰ هزار بشکه باقی مانده از چهارمین عرضه در سیستم مچینگ بورس کالا باقی مانده و مشتریان رغبتی به خرید آن ندارند‌ بنابراین اگر قیمت مناسب و روشن بود این ۵۰۰ هزار بشکه نیز فروخته می‌شد پس شرایط عرضه و قیمت مناسب نبوده که کسی حاضر به خرید نیست.
دو محموله فروخته شده تحویل نشد
غفاری در خصوص عرضه نفت کوره در بورس نفت بیان کرد: دو محموله نفت کوره در بورس فروخته شد ولی تا این لحظه شرکت ملی نفت ایران با توجه به اینکه پول آن بلافاصله واریز شده این دو محموله را تحویل نداده است.
وی افزود: بر اساس اخباری که ما صحت آن را نمی‌دانیم، اعلام شد پس از فروش این دو محموله در بورس نفت، محموله‌هایی در خارج از بورس فروخته شده که تحویل داده شده است ولی محموله‌هایی که در بورس فروخته شده و پول آن نیز سریع واریز شده را تحویل نداده‌اند. مدیر تالار‌های بورس کالا تاکید کرد: وجود چنین مسایلی یعنی اراده‌ای در کار است که بورس نفت به صورت واقعی راه‌اندازی نشود و رونق لازم را نیز به دست نیاورد که این مساله برعکس اراده مسوولان عالی نظام و تاکید بر راه‌اندازی و رونق بورس نفت است.
غفاری در خصوص این مساله‌ که آقای قمصری دلیل عدم عرضه نفت کوره را نیاز پالایشگاه‌ها اعلام کرد، گفت: شاید عدم عرضه به این دلیل باشد ولی چرا آن دو محموله‌ای را که پیش از این در بورس نفت فروخته شده و حجم آن نیز با توجه به حجم بالای تولید روزانه، بسیار اندک است و اثری نیز در سایر مسایل ندارد را با توجه به واریز پول تحویل نداده‌اند.
غفاری بیان کرد: به هر دلیلی که مسوولان نظام تشخیص دادند نفت‌خام باید وارد بورس شود، کسانی که زیر مجموعه وزارتخانه‌های مربوطه هستند نباید از خودشان اجتهاد کنند. طبیعتا وقتی کالایی وارد بورس می‌شود عرضه‌کننده باید خود را با مقررات بورس تطبیق دهند نه اینکه بورس خود را با آنها مطابقت دهد. وی با اشاره به اینکه انتظار می‌رود که شرکت ملی نفت ایران نیز مثل سایر عرضه‌کننده‌ها تابع بورس باشد، گفت: عرضه نفت‌خام در بورس شفاف‌تر، قیمت‌ها مناسب‌تر و رتبه‌ ایران نیز به عنوان یک تولید‌کننده اعتلا خواهد یافت. همچنین‌ این کار نشان می‌دهد ما به خود‌باوری رسیدیم و از سیطره کشورهای استکباری خارج شده‌ و از همه مهم‌تر گردن به قانون و مقررات نهاده‌ایم.
نظام بانکی پاسخگو است
مدیر تالار‌های بورس کالا در خصوص مشکلی که از سوی مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران مبنی بر اینکه اگر نفت کشور‌های خارجی وارد بورس نفت ایران شود ما از نظر انتقال وجه مشکل داریم، تاکید کرد: معتقدیم نظام بانکی فعلی کشور برای فروش نفت ایران کاملا جوابگو است‌ البته اگر شرکت ملی تمکین کند و در پاسخ به مطرح کردن مساله انتقال وجه در صورت ورود نفت سایر کشور‌ها به بورس ایران باید بگویم ما تا زمانی که بورس داخلی راه‌اندازی و با امکاناتی که در اختیار داریم این مخالفت‌ها حل شده و تجربه لازم را به دست نیاوریم دلیلی برای عرضه نفت سایر کشور‌ها وجود ندارد.
وی گفت: اگر در داخل کشور موفق شویم، صد‌درصد برای انتقال وجه نفت سایر کشور‌ها نیز راهی وجود خواهد داشت. برای نمونه همان طور که پول‌های فروش نفت ایران در این شرایط سخت وارد ایران می‌شود پول کشور ثالثی که در بورس نفت ایران اقدام به عرضه کند را نیز با همان شرایط می‌توان منتقل کرد. بنابراین وقتی امکان ورود پول وجود دارد امکان خروج آن نیز وجود دارد.