انحصارگر ریالی برای وام خرید قسطی مثل چای دبش

«جهان‌صنعت»- روزی یک مرد جوان رند و باهوش با یک فروشنده میانسال در محله‌شان که خود را زرنگ و همه‌فن‌حریف می‌دانست در برابر دیدگان جوانان محل شرط بست که می‌تواند جلوی چشم‌هایش میوه‌های او را بردارد بدون اینکه او بفهمد. فروشنده که به کارنامه خودش می‌بالید شرط را قبول کرد. آن جوان زرنگ بعد از چند دقیقه از میوه‌فروش نیم‌کیلو گیلاس خرید و به خانه رفت و برگشت. میوه‌فروش دید همان پاکتی که به مرد جوان میوه فروخته، در دستش است و به چیزی شک نکرد، اما غافل از این بود که آن مرد رند ته پاکت را سوراخ کرده و آن را روی یکی از سبدهای میوه گذاشته و به دوستانش نیز تعارف می‌کند که میوه بخورند. آنها نیز داستان را فهمیده و همین‌طور از پاکت میوه می‌خوردند که میوه‌فروش شک کرد و گفت پس این نیم‌کیلو میوه‌ای که خریده بودی تمام نشد. مرد زرنگ پاکت سوراخ را به او نشان داد و آه از نهاد میوه‌فروش درآمد که چه فریبی خورده و بیش از چند کیلو از میوه‌هایش بدون پرداخت پول بربادرفته است.
حقیقت تلخ این است که شماری از مدیران اقتصا‌د و سیاست در ایران گاهی از سر اینکه باور کارشناسی به پدیده‌ها ندارند و تجربه آنها برای اداره سیاست و اقتصاد به دلیل بالا آمدن رانتی وجود دارد- و در حالت خوش‌بینانه آدم‌های ساده‌ای هستند- چشم‌هایشان را بسته‌اند و گوش‌هایشان انگار سیگنال‌ها را نمی‌شنود. آنها تصور می‌کنند رانتخواری و فساد یک داستان فوق‌العاده مرموز از نظر اجرایی است و توجه ندارند رانت و فساد جلوی چشمشان اتفاق می‌افتد. این در حالی است که دیگران به‌طور صاف و شفاف آدرس رانت و فساد احتمالی را می‌دهند.
به‌طور مثال رییس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران ضمن شفاف‌سازی خبر واردات لوازم خانگی از انحصاری شدن تسهیلات فروش لوازم خانگی به یک عرضه‌کننده خاص خبر داد و این اتفاق را سبب متضرر شدن ۲۲ هزار عرضه‌کننده دیگر کشور دانست. اکبر پازوکی رییس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران در گفت‌وگو با ایلنا گفت: در حال حاضر با کاهش قدرت خرید مردم تقاضا برای لوازم خانگی کاهش پیدا کرده است، در چنین شرایطی با دخالت مستقیم بانک‌ها در فروش لوازم خانگی ارائه تسهیلات به یک عرضه‌کننده منحصر شده است.
آیا این داستان شبیه پرداخت ارز برای واردات چای به یک بنگاه نیست؟ معلوم است که شباهت شگفت‌انگیزی وجود دارد و باید مشخص شود این بنگاه چگونه توانسته است انحصار دریافت وام‌های بانکی برای خرید لوازم خانگی را به دست آورد و تاکنون چقدر دریافت کرده و چقدر از بدهی‌هایش را سر وقت داده و از کدام بانک‌ها و با کدام مجوز دریافت کرده است.