انزوای آمریکا

سیدجلال ساداتیان*
قصد آمریکا از تمدید تحریم‌های تسلیحاتی این است که بگویند همچنان در برجام هستند و از برجام خارج نشده‌اند با این هدف که به سمت این بروند که بتواند مکانیسم ماشه را در رابطه با ایران فعال کند. سوالی که مطرح می‌شود این است که اگر آمریکا عضو برجام است چرا در این مدتی که از برجام خارج شده این همه تحریم یکجانبه بر ایران بار و تحمیل کرده است؟ اگر آمریکا عضو برجام بود چرا به تعهدات برجامی‌اش عمل نکرد و از برجام خارج شد. اگر مقامات این کشور اعتراضی به مواردی در برجام داشتند باید موضوع را در کمیسیون و شورای حل اختلافی که در برجام پیش‌بینی شده مطرح می‌کردند نه اینکه از برجام با قلدری خارج شوند.
ایالات متحده تاکنون کارشکنی‌های متعددی انجام داده و الان هم به دنبال تمدید تحریم تسلیحاتی است اما در این مسیر نمی‌تواند اثبات کند که در برجام باقی مانده بوده بلکه موارد مختلفی از تخلفات ترامپ وجود دارد که اینها نشان می‌دهد مقامات کاخ سفید از برجام خارج شدند. دوم اینکه تاکنون از مجاری و کانال‌های دیگر تلاش کردند فشارهایشان را بر ایران بیشتر کنند از جمله از اروپایی‌ها خواستند که فشارها به ایران را بیشتر و مکانیسم ماشه را فعال کنند در حالی که موفق نشده‌اند.
اما این عدم موفقیت آنها را وادار کرد که خودشان اقدام کنند. حتی در اظهارات خود آقای پمپئو هست که حتی اگر لازم باشد خودشان به تنهایی ایران را تحت فشار قرار می‌دهند. الان هم می‌خواهند همین اقدام را به تنهایی انجام دهند و این اعتراف ضمنی و بلکه صریحی است به اینکه هیچ کشوری با او همکاری نکرده و از این رو بعید است که شورای امنیت هم وقعی به این موضوع بگذارد و مجالی برای ترامپ فراهم کند تا او بتواند در قالب ضابطه خود برجام، قطعنامه‌های سابق را برگرداند و مکانیسم ماشه را فعال کند.
اما طبق مکانیسم ماشه کشورهای عضو باید بیایند در کمیسیون حل اختلاف طرح موضوع کنند و اگر در آنجا به نتیجه نرسند می‌توانند مدعی این باشند که ایران همکاری لازم را نکرده و در نهایت مکانیسم ماشه فعال شود.
اکنون از این ماده و بند قرارداد چهار ماه دیگر فرصت باقی مانده است. در واقع اروپایی‌ها بودند که این مهلت را تمدید کردند برای اینکه آنها مایل نبودند مکانیسم ماشه علیه ایران فعال شود. آنها ایران را تهدید کردند که اگر این رویه کاهش تعهدات هسته‌ای طی زمان دو ماه را ادامه دهید و تعهدات خود را تعلیق کنید ما هم مکانیسم ماشه را فعال می‌کنیم اما به دنبال این تهدید ایران هم واکنش جدی و صریحی داشت که اگر اروپا این کار را انجام دهد ایران به طور کلی از ان‌پی‌تی خارج می‌شود. در نتیجه در این مرحله اروپایی‌ها زمان موردنظر برای مکانیسم ماشه را تمدید کردند و در این تمدید قضیه همین‌گونه معلق باقی ماند. حالا آمریکایی‌ها فکر می‌کنند می‌توانند از این موقعیت استفاده کنند و این کار را خودشان به تنهایی انجام دهند در حالی که محمل و جایگاهی ندارند و…
… آنها نمی‌توانند به لحاظ حقوقی از این ابزار و راه وارد این فضا شوند بنابراین آمریکا به طور یکجانبه تحریم‌ها را تشدید کرد تا حدی که وزیر امور خارجه گفت آمریکا تروریسم اقتصادی خود را بر ایران تحمیل کرده است چراکه تمام اقدامات آنان نسبت به ایران غیرقانونی است و آنهایی که ادعای حمایت از مردم ایران و حمایت حقوق بشری دارند حتی در شرایط موجود حاضر نشدند تحریم‌های مربوط به دارو را بردارند. اکنون که در وضعیت کرونایی کمک‌های بشردوستانه بیشتری از جهت دارویی به ایران واصل می‌شود نه‌تنها آمریکایی‌ها ملاطفتی در این کار نکردند بلکه آقای ترامپ با وقاحت تمام کمک‌هایش را به سازمان بهداشت جهانی قطع کرد. واقعیت آن است که دولت آمریکا و این مجموعه‌ای که بر سر کار هستند واقعاً با قلدری‌ها و زورگویی‌هایشان جلو می‌روند و تابع هیچ قانون و ضابطه‌ای نیستند بنابراین بعید است که اعضای شورای امنیت هم با آنها موافقت کنند.
اکنون تصمیماتی که آمریکا می‌گیرد در قالب خود این کشور است. ایالات متحده آمریکا دیگر عضو برجام نیست و دوم اینکه تخلفات بسیاری انجام داده که هم خلاف قواعد بین‌الملل و هم اصول انسانی است. البته در این مسیر تمدید تحریم‌های تسلیحاتی برخی از اعضای کنگره که هم‌حزبی‌های ایشان و تحت فشار لابی عربستان و اسراییل هستند می‌خواهند با ترامپ همکاری کنند اما این حمایت و همکاری راه به جایی نمی‌برد.
* کارشناس مسائل سیاسی