انعطاف واشنگتن

گروه سیاسی- ۱۴ شهریور پایان فرصت ۶۰ روزه دوم ایران به اروپاست. دستگاه دیپلماسی ما به واسطه اتمام فرصت خود به اروپا، تمام توان خود را برای جلب حمایت اتحادیه اروپا‌، اعضای برجام و اجرای تعهدات هسته‌ای این کشورها به کار بست تا شاید ملزم به کاهش تعهدات هسته‌ای خود در مرحله سوم نشود. پس از رایزنی‌هایی که ظریف در این مدت با برخی کشورها از خلیج فارس تا اروپا داشت، اول شهریورماه وزیر امور خارجه ایران به همراه عراقچی در پاریس با ماکرون و همتای فرانسوی دیدار کرد و یک روز و نیم بعد هم به دعوت لودریان وزیر خارجه فرانسه به بیاریتس محل برگزاری نشست گروه ۷ رفت و رایزنی‌های چهار ساعته‌ای را با رییس‌جمهور، وزیر خارجه و وزیر دارایی فرانسه و همچنین مشاوران صدراعظم آلمان و نخست‌وزیر انگلیس انجام داد و در پایان در توئیتی نوشت: «مسیر پیش رو دشوار است، اما ارزش امتحان کردن دارد» و بعد از بازگشت به تهران دوباره راهی چین و ژاپن (دو خریدار سابق نفت ایران) و البته مالزی شد و قرار است روز دوشنبه ۱۱ شهریور ماه نیز در مسکو با همتای روس خود دیدار کند و گفته شده نحوه اجرای برجام از موضوعاتی است که وزرای خارجه ایران و روسیه درباره آن به گفت‌وگو خواهند پرداخت. گفتنی است در مدت حضور ظریف در پکن، وزیر خارجه چین هم در گفت‌وگویی تلفنی با امانوئل بن مشاور دیپلماتیک رییس‌جمهور فرانسه گفته بود چین و فرانسه باید به هماهنگی بین خود در مورد موضوع هسته‌ای ایران ادامه دهند.
در این مدت رایزنی‌ها با فرانسوی‌ها شتاب گرفت، ولی هنوز خبری رسمی درباره پیشنهادات منتشر نشده. برخی از ۱۵ میلیارد دلار اعتبار سخن می‌گویند و برخی عنوان می‌کنند که این مبلغ قرار است به اینستکس تزریق شود، ولی هیچ منبع رسمی این اخبار را تایید نکرده و به نظر می‌رسد گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای است. اکنون نیز عراقچی نتیجه دیپلماسی ایران و میانجیگری فرانسه را‌ انعطاف دونالد ترامپ در رابطه با فروش نفت ایران انعطاف اعلام کرد و احتمالا معافیت‌های تحریمی در رابطه با فروش نفت ایران تمدید خواهد شد. این خبری است که سیدعباس عراقچی معاون وزیر خارجه ایران داده است. او اعلام کرد که آمریکا برای تسهیل فروش نفت ایران «انعطاف» نشان داده است. عراقچی تصریح کرده است: در جریان اجلاس گروه۷ آقای ماکرون با آقای ترامپ دیدارهایی داشتند و طرف آمریکایی برای صدور مجوز در خصوص نفت ایران انعطاف‌هایی نشان داده است. سیدعباس عراقچی پیش از این هم در خصوص تلاش‌های اخیر ایران در اروپا بیان کرده بود «مذاکرات سخت و پیچیده‌ای در پیش خواهیم داشت تا به فرمول مشخصی برسیم، رایزنی‌ها هنوز به سرانجامی نرسیده و در حال مذاکره هستیم. راهی که جلوی پای اروپا گذاشتیم این است که یا نفت از ما بخرند یا مجوز از آمریکا بگیرند یا معادل نفتی که باید بفروشیم را به صورت خطوط اعتباری یا اعتبارات صادراتی و هر شکلی که خودشان می‌دانند در اختیار ایران قرار دهند. بدون اینها بازگشت ما به اجرای کامل برجام ممکن نیست.
اظهارات عراقچی و امیدواری دستگاه دیپلماسی ایران نسبت مذاکرات با اروپا نشان از عقب‌نشینی ترامپ از مواضع سرسخت خود نسبت به ایران دارد. ظاهرا فرانسه و کشورهای اروپایی و مهم‌تر از همه نشست گروه ۷ که ظریف هم در حاشیه‌اش حضور پیدا کرد باعث یارگیری به نفع ایران و فشار اروپا به آمریکا برای گرفتن امتیاز به نفع ایران شد. اکنون باید دید اروپا در این فرصت باقیمانده چه اقدام عملی‌ای انجام می‌دهد. بعید است ایران با این نرمش ترامپ از کاهش تعهدات هسته‌ای‌اش دست بردارد چرا که ممکن است این حرکت آمریکا در ظاهر و صرفا جهت رضایت ایران برای عدم اجرایی شدن مرحله سوم باشد. لذا مقامات تهران احتمالا گام سوم را برمی‌دارند و بعد منتظر اقدام عملی اروپا می‌نشینند.
راهکارهای ایران در برابر آمریکا
اما سیدعباس عراقچی در ادامه اظهارات خود در خصوص راهکارهای مقابله ایران با سیاست‌های آمریکا، تلاش‌های فرانسه برای جلب رضایت ترامپ و مذاکرات اخیر صورت گرفته در اروپا توضیحاتی داد.
وی در پاسخ به این پرسش که «طی یک سال گذشته پس از اینکه دکترین آمریکا تغییر کرد و به سیاست فشار حداکثری رسید، ما هم یکسری راهکارهایی در این زمینه اتخاذ کردیم، راهکارهای ما در مقابله با این فشار حداکثری آمریکا چگونه بود؟» گفت: ما در یک سال گذشته با سیاست حداکثری آمریکا مواجه بودیم که از چند ماه پیش یعنی اواخر سال گذشته (۹۷) یک بعد جدید به آن اضافه شد و آن، سیاست فروش نفت برای ایران بود که اینها عزم خود را جزم کردند تا فروش نفت ایران را به صفر برسانند.
وی افزود: در مجموع در یک سال گذشته سیاست خارجی ما یک سیاست بسیار پرکار و فعال در عرصه‌های مختلف بود برای اینکه در مقابل این سیاست حداکثری، سیاست جمهوری اسلامی ایران مقاومت و بسیج حداکثری امکانات بوده است. او ادامه داد: ما این را در حوزه سیاست خارجی با بسیج تمامی امکانات سفارتخانه و نمایندگی‌هایمان در خارج از کشور انجام دادیم که بتوانیم با این سیاست فشار حداکثری مقابله کنیم. معاون سیاسی وزارت امور خارجه گفت: این مقاومت در چند بعد صورت گرفته است؛ اول اینکه اجازه ندهیم آمریکایی‌ها بتوانند علیه جمهوری اسلامی ایران یک بار دیگر اجماع بین‌المللی ایجاد کنند، همان کاری که در قضیه هسته‌ای انجام داده بودند و با برجام این اجماع شکسته شد. عراقچی تصریح کرد: در یک سال گذشته آمریکایی‌ها چند بار خیز برداشتند که پرونده ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ببرند هرچند برجام ما را از این شورا خارج کرده بود اما اینها دوباره تلاش کردند تا به بهانه موشکی، یمن و مسائل داخلی و… ما را به شورای امنیت ببرند که موفق نشدند. وی افزود: در سال گذشته حرکتی که آنها انجام دادند این بود که سعی کردند این اجماع یا ائتلاف بین‌المللی را در خارج از سازمان ملل تشکیل دهند که نمونه آن کنفرانس ورشو در لهستان بود که با عدم استقبال کشورها موجب شکست آمریکا شد. عراقچی گفت: همچنین تلاش دیگری که کردیم این بود که اجازه ندهیم دوباره از ایران یک پروژه امنیتی برای دنیا تعریف شود، این کاری است که آمریکا، رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عربی به دنبال آن هستند.
معاون سیاسی وزارت امور خارجه تصریح کرد: اکنون یک افتراقی میان اروپایی‌ها و آمریکا وجود دارد و در حقیقت این آمریکاست که در سیاست خود علیه برجام و ایران منزوی شده است. او گفت: در کنار همه اینها بحث تحریم‌ها نیز وجود دارد، آمریکایی‌ها تحریم‌هایی را که به واسطه برجام برداشته شده بود، دوباره اعمال کردند و با فشار به همه کشورها و رایزنی با شرکت‌ها، بانک‌ها و … خواستند که این تحریم‌ها را به شدت اجرا کنند.
وی افزود: در چنین شرایطی یک وظیفه و ماموریت سنگین دیگر وزارت امور خارجه مقابله با تحریم‌ها و باز کردن راه‌های تنفس برای فروش نفت و تامین ارز است که همه نمایندگی‌های ما در این جهت تلاش کردند.
عراقچی تصریح کرد: سیاست خارجی ایران در یک سال گذشته در مقابل فشار و تهاجم حداکثری آمریکا موفق بوده به‌ ‌طوری که آثار شکست فشار حداکثری آمریکا خود را نشان داده است.
او ادامه داد: وقتی که اروپایی‌ها از جمله فرانسه اکنون با ابتکار خود، ترامپ را راضی می‌کند، به این معناست که فشار حداکثری نتوانسته به اهداف خودش برسد و شکاف در آن ایجاد شده و باید بیایند خواسته‌های ایران را تامین کنند چرا که ما گفته‌ایم باید خواسته‌های ایران در برجام به‌طور مشخص فروش نفت و مسائل بانکی مربوط به آن تامین شود تا ما به اجرای کامل برجام بازگردیم.
عراقچی گفت: ایران در ۱۸ اردیبهشت سال جاری براساس حقوق خود در برجام، تعهدات برجامی را در مقابل بدعهدی آمریکا کاهش داد و برای بازگشت ایران به اجرای کامل برجام، باید خواسته‌هایی مانند فروش نفت و مسائل بانکی مربوط به آن تامین شود.
وی در خصوص مذاکرات اخیر صورت گرفته در اروپا افزود: خواست ما کاملا روشن است و اگر اروپایی‌ها و بقیه اعضای برجام می‌خواهند که ایران به اجرای کامل برجام بازگردد، باید خواسته ما را در زمینه فروش نفت تامین کنند. عراقچی گفت: راهی که ما جلوی پای اروپایی‌ها گذاشته‌ایم، این است که یا با اخذ مجوز از آمریکا برای شرکت‌های خودشان از ما نفت بخرند و اگر نمی‌توانند، دولت‌های آنها معادل همان مقدار نفتی که ما باید بفروشیم خطوط اعتباری، اعتبارات صادراتی و یا به هر شکلی که خودشان می‌دانند در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار دهند چرا که بدون انجام اینها بازگشت ما به اجرای کامل برجام ممکن نخواهد بود. معاون سیاسی وزارت امور خارجه افزود: با درک این مسائل از سوی آنها، امانوئل ماکرون رییس‌جمهوری فرانسه در جریان اجلاس گروه ۷ با دونالد ترامپ رییس‌جمهوری آمریکا دیدارهایی داشتند و طرف آمریکایی برای صدور مجوز فروش نفت ایران انعطاف‌هایی نشان داده است که این همان شکافی است که در سیاست فشار حداکثری آمریکا ایجاد شده و همان موفقیتی است که سیاست مقاومت حداکثری جمهوری اسلامی ایران دارد به آن می‌رسد.
وی در ادامه با بیان اینکه ما مذاکرات سخت و پیچیده‌ای را در پیش خواهیم داشت تا بتوانیم به یک فرمول مشخص برسیم، گفت: از آنجایی که هیچ چاره دیگری در مقابل اروپایی‌ها و دیگر طرف‌های برجام وجود ندارد و جمهوری اسلامی ایران با قاطعیت نشان داده است که مسیر کاهش تعهدات را ادامه می‌دهد مگر اینکه به خواسته‌هایش برسد و چون آنها اراده ما را به طور کامل متوجه شده‌اند، فکر می‌کنم تلاش آنها هم بر این خواهد بود که یک راه‌حل و فرمولی پیدا شود که جمهوری اسلامی ایران هم به بخشی از خواسته‌های خود برسد.