اهمیت اجتناب از قومی‌نگری در بخش معدن

بهرام شکوری*- سرمایه‌گذاری در حوزه معدن باید به دور از تعصبات قومی و استانی باشد. بنابراین بهتر است این مهم بر مبنای آمایش سرزمینی و پتانسیل‌هایی باشد که معادن مناطق مختلف دارند و بر مبنای آن کار کارشناسی شود. حال اگر لازم است سرمایه‌گذاری بیشتری در استان‌هایی همچون کرمان یا آذربایجان شود… باید عاری از تعصبات قومی باشد و به این صورت نباشد که بخواهیم خدای ناکرده استانی را بر استان دیگر در اولویت قرار دهیم.
این در حالی است که همواره عده‌ای در استان‌های مختلف گله‌مند بوده‌اند که چرا بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاری‌های کشور به سمت یک استان مثلا کرمان جهت‌دهی می‌شود، اما مساله مهم این است که بهتر است موضوع را از نگاه دیگری بررسی کنیم، به این صورت که به‌طور مثال در ترکیب هیات‌مدیره مس کشور به استان‌های دیگر از جمله آذربایجان هم سهمی دهیم تا در تصمیم‌گیری‌ها تاثیر‌گذار باشند.
در این بین باید بتوانیم بر مبنای استعدادی که معادن مختلف کشور دارند سرمایه‌گذاری اساسی کنیم. در نتیجه در آذربایجان هم ممکن است تصمیم‌گیری شود که کارخانه‌های کنسانتره بیشتری ایجاد کنند که باید به همان صورت هم عمل شود. اگر این اقدام اقتصادی باشد که چه بهتر، اما مساله کلیدی این است که اگر احداث کارخانه اقتصادی نیست باید کنسانتره را جای دیگر ببرند تا به ذوب تبدیل کنند.
به این ترتیب مهم این است که منطق در تصمیم‌گیری‌های مس کشور وجود داشته باشد. اینکه درآمدهای این مجموعه معادن در آذربایجان سرمایه‌گذاری شود، اگر استعداد داشته باشد حتما باید این اتفاق بیفتد، کمااینکه کارخانه ذوب در آنجا طراحی شده و لیچینگ در حال راه افتادن است. اگر قرار است مالیاتی از آن پروژه پرداخت شود بهتر است به اداره مالیات داده شود تا در آبادانی همانجا نقش داشته باشد.
اگر استقلال را این‌گونه معنا کنیم که از درآمد آذربایجان شرقی خرج توسعه بخش معدن و زنجیره معدنی مس شود، باید گفت که اتفاقی مثبت است، اما اینکه اقداماتی را انجام دهیم که باعث اختلاف شود به‌طور مثال اینکه چندی پیش مجموعه مس سونگون را یک شرکت حقوقی مستقل اعلام کردند به‌‌طور حتم مشکلات زیادی ایجاد خواهد کرد.
در واقع برای بیان اعلام استقلال باید خیلی مسائل را در نظر گرفت. به دلیل اینکه شرکت ملی مس پروژه‌ها و مجتمع‌های مختلف دارد که درآمد و ارزش ملی مس را ایجاد می‌کند در نتیجه مردمی که سهام فملی را در بورس خریداری کرده‌اند درواقع سهام مجموعه معادن و کارخانه‌های فرآوری مس را خریداری کرده‌اند. حال سوال مهم این است که چطور می‌شود سونگون را از سهم ملی مس جدا کرد! تکلیف سهم افراد چه می‌شود! چگونه می‌خواهند جوابگوی سهامداران باشند؟
وجود ذخایر و منابع در قالب شرکت ملی مس بیشتر معنا پیدا می‌کند، اما اگر تصور می‌کنند در اداره ملی مس سرمایه‌گذاری عادلانه و کارشناسی‌شده در پروژه‌های مختلف صورت نگرفته و نقیصه‌ای وجود دارد باید آن مشکل را جبران کنند.
به‌طور مثال بهتر است همه مجتمع‌ها بتوانند یکی از اعضای هیات‌مدیره را انتخاب کنند یا به هر ترکیبی در تصمیم‌گیری‌های ملی مس در قالب پروژه‌های مختلف تاثیر‌گذار باشند.
اینگونه است که می‌توان استان‌های مختلف را در عرصه معدنی درگیر کرد. بنابراین می‌توانیم هم آذربایجان را بخشی از صنایع مس ملی ایران بدانیم و هم این منطقه برای کشور درآمد ارزی ایجاد کرده و باعث اشتغال، تولید، آبادانی و توسعه استان شود.
مساله مهم این است که باید ملی فکر کرد، این در حالی است که بحث‌هایی مثل مستقل کردن به معنای از زیر بار ملی مس خارج شدن زیبنده کشور نیست. اگر اینگونه باشد ممکن است در جنوب کشور هم بگویند درآمد نفت را می‌خواهیم مستقل کنیم. یا اصفهانی‌ها هم بگویند فولادی که در اصفهان تولید می‌شود نباید در آذربایجان مورد استفاده قرار بگیرد.
متاسفانه در دوره‌های مختلف شاهد بوده‌ایم که روسا، وزرا و استاندارها خیلی تاکید داشته‌اند که امکانات استان خاص متعلق به همانجاست و در نتیجه اجازه رفتن به استان دیگر را نداده‌اند، اما اینگونه نمی‌توان کاری را پیش برد.
در این بین ضعف منطق، فساد و رانت در مدیریت کشور باعث شده تصمیمات غیرکارشناسی تحمیل شود. این در حالی است که نمی‌توان با آزمون و خطا کشوری که ارزش منابع‌‌‌‌اش سه تریلیون دلار است را اداره کرد. در این بین روزانه به تعداد افراد تحت پوشش کمیته امداد، زباله‌‌گردها و افرادی که با بدبختی زندگی می‌کنند اضافه می‌شود. این در حالی است که تمام مردم کشور با درایت سیاستگذاران نیازمند یک زندگی آرام هستند.
* رییس انجمن مس ایران