اوج‌گیری گردشگری در جهان

نادر نینوایی- با بازگشت تعداد گردشگران بین‌المللی به سطح قبل از همه‌گیری کرونا در بسیاری از کشورها و رسیدن درآمدهای صادراتی ناشی از توریسم به اوجی‌ کم‌سابقه، این بخش بار دیگر انعطاف‌پذیری و ظرفیت خود را در جهت رشد اقتصاد جهانی نشان داد.
بهبود گردشگری بین‌المللی در سال 2024 بر پتانسیل این بخش برای ایجاد تغییر تاکید می‌کند. آمار سازمان جهانی گردشگری در سال گذشته میلادی گویای ثبت آمار 4/‏1‌میلیارد سفر گردشگران بین‌المللی در سطح جهان بوده و درآمد کل صادرات ناشی از گردشگری از رکورد 9/‏1تریلیون دلار فراتر رفته است.
این آمار گویای آن است که گردشگری نسبت به سال 2019 که آخرین سال پیش از همه‌گیری کووید19 بوده، رشد قابل ‌توجهی داشته است. برآورد اولیه سازمان جهانی گردشگری حاکی از آن است که دریافتی‌ها از بخش گردشگری در سال 2024 به 6/‏1تریلیون دلار رسیده که حدود 3‌درصد بیشتر از سال 2023 و 4‌درصد بیشتر از سال 2019 است. انتظار می‌رود این شتاب تا پایان سال 2025 ادامه داشته باشد و تعداد گردشگران بین‌المللی بین 3 تا 5‌درصد رشد کند.
این تقاضای فزاینده برای سفر و گردشگری فرصتی برای هدایت منابع به سمت صنعت توریسم ایجاد و تضمین می‌کند که این صنعت همچنان به عنوان محرک توسعه پایدار و ایجاد صلح باقی بماند.
ایران در سال‌های اخیر با وجود بهره‌مندی از ظرفیت‌های ویژه و دارا بودن میراث فرهنگی و طبیعی ثبت جهانی شده، نتوانسته از ظرفیت‌های خود به شکل مناسبی استفاده کند و رقابت در عرصه گردشگری را به همسایگان واگذار کرده است.
نقش تعیین‌کننده گردشگری در اقتصاد امروز جهان
در دنیایی که با عدم قطعیت اقتصادی، تغییرات آب و هوایی و تنش‌های ژئوپلیتیکی مواجه هستیم، شناخت قدرت دگرگون‌کننده سرمایه‌گذاری‌های گردشگری به عنوان ابزاری برای ارتقای ثبات، تقویت صلح و تضمین توسعه پایدار ضروری است.
به بیان دیگر اولویت‌بندی سرمایه‌گذاری‌های گردشگری دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک امر ضروری است. بین سال‌های 2019 تا 2024، در سطح جهان، شاهد اعلام 2242پروژه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در بخش گردشگری سبز بوده‌ایم که حجم این سرمایه‌گذاری‌ها بالغ بر 1/‏122‌میلیارد دلار اعلام شده (میانگین 4/‏54‌میلیون دلار در هر پروژه) است و انتظار می‌رود بیش از 295‌هزار شغل ایجاد کند.
صنعت گردشگری در توانایی خود برای ایجاد رشد فراگیر، ایجاد ارتباط بین جوامع و ایجاد فرصت‌ها حتی در چالش‌برانگیزترین محیط‌ها، ظرفیت‌های منحصر به فردی دارد. هنگامی که جوامع در زنجیره ارزش گردشگری ادغام می‌شوند، مزایای ملموسی به دست می‌آورند که از تعارض جلوگیری می‌کند و همکاری را ترویج می‌دهد، بنابراین سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، خدمات و مقاصد گردشگری نه‌تنها بازده اقتصادی ایجاد کرده بلکه به عنوان پایه‌ای برای انسجام اجتماعی و انعطاف‌پذیری عمل می‌کند.
لزوم اولویت دادن به سرمایه‌گذاری
تعهد بخش عمومی به سرمایه‌گذاری گردشگری برای اطمینان از اینکه این فرصت‌ها از دست نمی‌روند، بلکه از پتانسیل کامل آنها استفاده می‌شود، بسیار مهم است. بنابراین مسوولیت دولت‌ها و رهبران بخش عمومی باید اولویت دادن به سرمایه‌گذاری در گردشگری در برنامه‌های توسعه ملی باشد. سرمایه‌گذاری استراتژیک در زیرساخت‌های گردشگری، طرح‌های پایداری و توسعه مقصد نه‌تنها مشارکت بخش خصوصی را جذب می‌کند بلکه زمینه‌ای را برای انعطاف‌پذیری اقتصادی بلندمدت فراهم می‌کند. تصمیم‌گیرندگان می‌توانند با تقویت مشارکت در سراسر مرزها، ادغام جوامع محلی در اقتصاد گردشگری و حصول اطمینان از هم‌سویی سرمایه‌گذاری با اهداف پایداری جهانی، از گردشگری به عنوان یک ظرفیت ویژه و قدرتمند استفاده کنند.
در عصر عدم اطمینان روزافزون، گردشگری به عنوان بخشی با قدرت پل زدن از روی شکاف‌ها و ایجاد ثبات برجسته می‌شود. با اولویت دادن به سرمایه‌گذاری در این صنعت پویا، رهبران بخش عمومی می‌توانند موجی ایجاد کنند که فراتر از رشد اقتصادی است و آینده‌ای را شکل می‌دهد که با همکاری، تفاهم و صلح تعریف می‌شود.
نگاه دولت به سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری
آنطور که از صحبت‌های سیدرضا صالحی‌امیری، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بر می‌آید، وی تاکید ویژه‌ای به سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری دارد. وی در سخنان خود از برنامه‌ریزی برای ساخت هر سال 100هتل و ایجاد 500هتل در پنج سال آتی خبر داده؛ برنامه‌ای که البته قرار است با حمایت از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به انجام برسد.
صالحی‌امیری در جریان سفر خود به گیلان هم اعلام کرد: «اولویت اول وزارتخانه حمایت از سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاران است و سه قوه در این زمینه هم‌نظرند.»
وی گفت: ۲۷۱۳پروژه گردشگری با سرمایه‌گذاری ۵۷۰‌هزار‌ میلیارد تومان در کشور در دستورکار داریم. میانگین هر پروژه ۲همت است. اکنون بیش از ۵۵۰هتل در کشور در حال احداث است و باید موانع سرمایه‌گذاران را برطرف کنیم.
وزیر گردشگری همچنین خواستار تقدیس سرمایه‌گذاران حوزه گردشگری و تامین امنیت آنها شد. او همچنین تاکید کرد که اراده سه قوه برداشتن موانع از مسیر سرمایه‌گذاران است زیرا هیچ راهی برای توسعه جز اتکا به سرمایه‌گذار نداریم و در این راستا تلاش می‌کنیم تا موانع قدم به قدم رفع شوند.
آنچه مسلم است با وجود تاکید وزیر میراث فرهنگی بر سرمایه‌گذاری و حمایت از بخش خصوصی، اما آنچه در عمل اتفاق افتاده نشان می‌دهد که هنوز دولت به این جمع‌بندی نرسیده است که باید اولویت خود را بر توسعه صنعت گردشگری قرار دهد که اگر چنین بود باید اقداماتی نظیر آنچه در عربستان، ترکیه و امارات متحده عربی کلید خورده، در ایران هم دنبال می‌شد.
در دنیای امروز جذب گردشگران خارجی در گرو تبلیغات موثر در سطح جهانی و سرمایه‌گذاری‌های کلان دولتی در این بخش است. آوردن چهره‌های سرشناس فوتبال به عربستان با هزینه‌های هنگفت و راه‌اندازی ابرپروژه‌هایی نظیر نئوم و باهیج در این کشور در راستای توسعه گردشگری کلید خورده است. امارات متحده عربی با تاکید بر توسعه گردشگری بلندترین برج‌های جهان را در دوبی ساخته و مال‌های متعدد و عظیم ایجاد کرده است. حتی توسعه صنعت فیلم و سریال در ترکیه و راه‌اندازی فرودگاه‌های بزرگ در این کشور را هم باید در راستای توسعه گردشگری دید. در واقع حاکمیت این کشورها به این جمع‌بندی رسیده که توسعه گردشگری، کلید توسعه اقتصادی کشورشان بوده و با تکیه بر این راهبرد، سرمایه‌گذاری‌های کلان را به سمت صنعت توریسم و ایجاد و معرفی جاذبه‌های گردشگری هدایت کرده است.
با این تفاسیر اگر دولت ایران هم رویای دستیابی به درآمد موثر از محل گردشگری را در سر می‌پروراند و قصد ندارد این ظرفیت کلان را از دست بدهد، باید همین امروز با برنامه‌ریزی موثر و اختصاص بودجه‌های کلان زمینه را برای شکوفایی این صنعت فراهم کند.