اکسپو، فرصتی برای بازآفرینی نقش ایران در تجارت کشاورزی

اکسپو فرصتی است برای احیای جایگاه ایران در تجارت کشاورزی اما بدون اصلاح ساختارها و واگذاری به بخش خصوصی این فرصت از دست می‌رود. رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگویی با «جهان‌صنعت نیوز» با اشاره به بهبود نسبی کیفیت برگزاری اکسپوی امسال، تاکید می‌کند که هنوز تا دستیابی به استانداردهای جهانی فاصله داریم. محمدعلی رضایی معتقد است با سپردن مسوولیت برگزاری چنین رویدادهایی به بخش خصوصی، می‌توان اجرای توافق‌ها و پیگیری اهداف اقتصادی را جدی‌تر دنبال کرد. او همچنین از فرصت‌های از ‌دست‌رفته در حوزه کشت فراسرزمینی و نبود حمایت کافی از سرمایه‌گذاران گلایه دارد و تاکید می‌کند که برای حفظ امنیت غذایی کشور، باید تغییرات ساختاری در قوانین و نهادهای متولی ایجاد شود.
اکسپوی امسال بهتر برگزار شد اما هنوز
فاصله داریم
محمدعلی رضایی، رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران، درباره کیفیت برگزاری اکسپو امسال و نقش آن در توسعه صادرات کشاورزی معتقد است هرچند روند برگزاری نسبت به سال‌های گذشته بهبود یافته اما هنوز تا رسیدن به استانداردهای بین‌المللی فاصله داریم.
او می‌گوید: «اکسپوی امسال نسبت به سال‌های قبل از نظر برگزاری بهتر شده و شرایط کلی آن روبه رشد و روبه بهبود است. با این حال، هنوز با استانداردهای اکسپوهای بزرگ جهان مثل ژاپن فاصله داریم. جایگاهی که ایران پیش از انقلاب در اختیار داشت، متاسفانه به کشورهای دیگر واگذار شده است. با اینکه پتانسیل بالایی برای میزبانی و جذب مشارکت‌کنندگان داریم اما از این ظرفیت به‌خوبی استفاده نشده است.»
رضایی پیشنهاد می‌کند که برگزاری چنین رویدادهایی به بخش خصوصی واگذار شود تا نتیجه‌گیری بهتر و پیگیری دقیق‌تری در اجرای مفاد تفاهمنامه‌ها صورت گیرد: «با توجه به حجم بالای مشارکت کشورهای مختلف، به‌نظر من بهتر است برگزاری اکسپو به اتاق بازرگانی یعنی بخش خصوصی سپرده شود تا زمینه برای اجرای دقیق‌تر توافقات فراهم شود.»
صادرات کشاورزی و فرصت‌های از دست‌رفته
رییس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران در ادامه با اشاره به ظرفیت صادراتی کشور گفت: «میزان صادرات کشاورزی ایران بین ۶ تا ۷‌میلیارد دلار است که شامل محصولاتی مثل پسته، زعفران و سایر اقلام کشاورزی می‌شود. ما به‌راحتی می‌توانیم دست‌کم 3‌درصد از این عدد را افزایش دهیم، آن هم تنها با بهبود زنجیره تامین و گسترش مقاصد صادراتی. این موضوع نه‌تنها ارزآوری را تقویت می‌کند، بلکه می‌تواند به اشتغال‌زایی هم کمک کند.»
کشت فراسرزمینی و غفلت از زیرساخت‌ها
در بخش دیگری از گفت‌وگو، رضایی به موضوع کشت فراسرزمینی نیز اشاره کرد؛ سیاستی که با وجود تصویب آن در سال ۱۳۹۶ هنوز به نتیجه ملموسی نرسیده است: «زیرساخت‌های قانونی در مجلس تصویب شد اما ساختار اجرای آن همچنان ناکارآمد باقی مانده است. در بسیاری از کشورهای پیشرفته مثل آمریکا یا حتی عربستان، با وجود منابع آبی و زمینی کافی، به‌سراغ کشت فراسرزمینی رفته‌اند. در حالی که ما با بحران آب روبه‌رو هستیم، طبیعی است که باید از این سیاست استقبال کنیم.»
او تاکید می‌کند: «مشکل اصلی ما در اجرای این طرح، قوانین پیچیده و ناهماهنگی میان نهادهای اجرایی است. اگر مسوولیت اجرای پروژه‌ها را به بخش خصوصی بسپاریم و دولت فقط سیاستگذار باشد، می‌توانیم نتایج بسیار بهتری بگیریم.»
رضایی از بی‌توجهی نهادهای مسوول نیز انتقاد کرد و گفت: «بعد از تصویب قانون، مسوولیت‌ها میان چند وزارتخانه مثل صمت، امور خارجه و کشاورزی تقسیم شد اما هیچ پیگیری مؤثری از سوی این نهادها صورت نگرفت. اتاق بازرگانی بارها با این وزارتخانه‌ها مکاتبه کرده و پیشنهاداتی هم ارائه شده اما هنوز اقدام جدی از سوی وزارت جهاد کشاورزی صورت نگرفته است.»
او همچنین به تجربه سرمایه‌گذاران خصوصی در کشورهای آسیای‌میانه اشاره کرد و گفت: «سرمایه‌گذارانی که به کشورهایی مثل قرقیزستان و قزاقستان رفته‌اند، کاملا به‌صورت خصوصی وارد شده‌اند و هیچ حمایتی از نهادهای دولتی نگرفته‌اند. در نتیجه، فقط حدود یک‌درصد از اقلام کشاورزی از طریق کشت فراسرزمینی تامین می‌شود. ما اگر بخواهیم امنیت غذایی کشور را حفظ کنیم، باید جدی‌تر به این موضوع ورود کنیم.»
امید به تجارت دوطرفه با آمریکا
در پایان گفت‌وگو، رضایی درباره امکان احیای روابط تجاری ایران و آمریکا، به‌ویژه در حوزه کشاورزی، در صورت گشایش‌های سیاسی گفت: «اگر گشایش سیاسی میان دو کشور رخ دهد، می‌توانیم امید داشته باشیم که اتاق مشترک ایران و آمریکا دوباره فعال شود. ایران در تولید برخی محصولات مثل پسته زمانی رتبه نخست دنیا را داشت اما امروز آمریکا با مکانیزه کردن تولید، به ظرفیت ۷۵۰‌هزار تن در سال رسیده و ما همچنان حدود ۲۰۰‌هزار تن تولید داریم.»