اگر چرخ‌های تولید نچرخد

با تدبیری که دولت برای اجرای سیاست‌های راهبردی خود در مسیر جنگ اقتصادی به کار گرفته از همین حالا باید فاتحه تولید‌، رفاه‌، سلامت‌، اشتغال و معیشت مردم را خواند. این در حالی است که تاکنون با روش مدیریت دولت جذابیت صادرات کاهش یافته و تولید رقابتی رنگ باخته و از همه مهم‌تر مردم در سیاهچاله تصمیمات دولت افتاده‌اند‌. همه چیز به تولید و صنعت کشور بستگی دارد‌. اگر چرخ‌های صنعت و تجارت نچرخد، نمی‌توان به اقتصاد پویا امیدوار شد. امروز معیشت و اشتغال مردم با بحران بزرگی روبه‌رو است که این موارد به دلیل توقف یا کند شدن مسیر حرکت صنعت کشور است‌. تولید، بهترین ابزار توسعه است و دولت در این مورد خود را به خواب زده و نمی‌خواهد این مسیر را به عنوان راه رشد و پیشرفت اقتصاد قبول کند‌. طی چند ماه گذشته تولیدکنندگان داخلی با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده‌اند که رمق تولید را از آنان گرفته است. یکی از جدی‌ترین مشکلات تولیدکنندگان، تامین ارز مورد نیاز برای خرید مواد اولیه است که باعث شده تمامی بخش‌های تولیدی کشور، بسیار کمتر از ظرفیت تولید خود فعالیت کنند. رشد افسارگسیخته نرخ ارز در چند ماهه ابتدای امسال باعث شد که عملا هزینه‌های تولید و شاخص تورم تولیدکننده افزایش قابل توجهی پیدا کند، کمااینکه شاخص تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده یا اصطلاحا PPI تا پایان آبان سال ۹۷ متجاوز از ۶۳درصد بوده است یعنی از آبان سال گذشته تا آبان امسال، سبد هزینه تولید در کشور ما ۶۳درصد گران‌تر شده است.
نوسانات ارزی باعث شده تولیدکنندگان داخلی از آنچه به عنوان شکوفایی اقتصادی یاد می‌شود، فرسنگ‌ها دور بمانند چرا که زمانی که تولیدکننده برای تولید یک محصول برنامه‌ریزی می‌کند، باید در ابتدای امر به دنبال مواد اولیه آن محصول باشد. با توجه به وابستگی تولید به مواد اولیه وارداتی و رابطه مستقیم با قیمت ارز، نوسانات ارزی، تولیدکننده را دچار دغدغه و چالش‌های بزرگی کرده است.
البته سامانه نیما نیز در همین راستا طراحی شده بود که بر اساس گفته تمامی فعالان عرصه تولید، این سامانه عملا کمکی به تامین ارزی تولیدکنندگان نکرده است. در همین راستا بسیاری از تولیدکنندگان به جهت زنده نگه داشتن مجموعه خود، مجبور به تامین ارز از بازار آزاد شده‌اند که همین امر باعث افزایش قیمت چند برابری در محصول نهایی خواهد شد.
متاسفانه طی چند ماه گذشته بسیاری از مسوولان ارشد کشور در خصوص رفع مشکلات ارزی تولیدکنندگان داخلی قول‌هایی داده‌اند که تا امروز هیچ یک از این قول‌ها عملی نشده و البته هیچ راهکاری پیش روی تولیدکنندگان قرار نگرفته است و اگر تا چند ماه آینده فکری به حال صنعت و پویایی تولید نشود عرصه تولید در کشور نابود خواهد شد. وقتی رکود طولانی‌مدت می‌شود، کنترل آن هم برای دولت سخت خواهد شد و بالطبع مجددا تورم به بار خواهد آورد. وقتی به قیمت کالاهای اساسی در چند ماهه اخیر در بازار نگاهی می‌اندازیم، متاسفانه شاهدیم که این قیمت‌ها سیر صعودی را طی کرده‌اند و شرایط به گونه‌ای تغییر کرده است که مردم عادی و قشر ضعیف جامعه توان سابق خود در خریداری آنها را ندارند. با توجه به اینکه حداقل ار ابتدای سال‌جاری تاکنون قابل پیش‌بینی و مشخص بود که در صورت عدم تدبیر شایسته بانک مرکزی و دولت، بازار ارز با تلاطم روبه‌رو خواهد شد، چرا دولت و بانک مرکزی این فرصت برنامه‌ریزی را از دست دادند و تدبیر درستی برای مدیریت بازار ارز اتخاذ نکردند؟ چرا دستگاه‌های دولتی در این برهه حساس بودن راهبرد مشخص و بی‌برنامه عمل می‌کنند؟ چرا توزیع گسترده و پراشکال و بی‌حساب و کتاب ارز و چوب حراج زدن به ذخایر طلا و سکه کشور انجام شد که نه تنها قیمت ارز و سکه مهار نشد بلکه به شدت افزایش یافت؟ تنها تولید و معیشت مردم را به مخاطره انداخت.
درمان‌های مقطعی
یکی از این تصمیمات دولت که هیچ‌گاه شفاف نبوده و کلاف مشکلات تولید کشور را پیچیده‌تر کرده است‌ اعلام پرداخت تسهیلات آن هم با بهره‌های بالاست که رمق تولید را تاکنون گرفته است‌. هرچند به گفته سعید زرندی معاون طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت ثبت‌‌نام واحدهای تولیدی برای دریافت تسهیلات برنامه تولید و اشتغال صنعت و معدن آغاز شده اما هنوز این موضوع برای واحدهای صنعتی شفاف نیست که چه زمانی، با چه سودی و به چه میزانی می‌توانند دریافت کنند‌. وی افزود: با تفاهم انجام شده با سازمان برنامه و بودجه، برای ایجاد اشتغال در بخش صنعت و معدن حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان منظور شده است.
نفع دولت کجاست
دولت دیگر نباید با ادامه روند سیاست‌های اجرایی نادرست خود تولید را از این نابودتر کند‌. همواره برای تولیدکنندگان و صنعتگران جای این سوال باقی است که چرا دولت برای براندازی تولید بیشتر از برپایی آن تلاش می‌کند؟! عماد نیازی یکی از قطعه‌سازان فعال در استان تهران با انتقاد از افزایش نرخ ارز در نیمه نخست سال که منجر به افزایش هزینه‌های تولید شده به «جهان صنعت» می‌گوید: فشار بانک مرکزی برای کاهش نرخ ارز در نیمه دوم سال نوعی عدم تعادل در قیمت تمام‌شده و قیمت صادراتی کالا را به بار آورد. این صنعتگر با انتقاد از وضعیتی که دولت برای صنایع رقم زده ادامه داد: امروز کار دولت از بهانه‌تراشی به مانع‌تراشی رسیده است‌.
نیازی تاکید کرد: دولت بر اجرای سیاست‌های اشتباه خود پافشاری دارد و این موضوع وضعیت را برای تولید وخیم‌تر می‌کند‌. درست است که دولت تصدی بیشتری بر اقتصاد دارد اما این موضوع می‌تواند با حرکات غلط منجر به نابودی شود‌. وی ادامه داد: صادرات عملا از رمق قبلی افتاده و مشاهده می‌شود که نرخ کالا در بازار داخلی گران‌تر از بازار صادراتی شده است. به همین جهت است که ما همواره گفته‌ایم و باز هم تاکید می‌کنیم که نوسانات شدید نرخ ارز نه به نفع تولید است و نه به نفع صادرات، فرقی هم نمی‌کند که این نوسانات اقتصادی به سمت بالا باشد یا پایین. نیازی با تاکید بر اینکه رکود بازار کالاها می‌تواند نشانگر کاهش تقاضا در بازار صادراتی و بازار داخلی باشد که قیمت‌ها را تا حدی به سمت پایین سوق می‌دهد گفت: اما درخصوص بقیه کالاها نباید انتظار کاهش قیمت داشته باشیم چرا که عملا ارتباط معناداری با تغییرات نرخ ارز در بازار آزاد نداشته‌اند. قیمت سایر نهاده‌های تولید هم در کشور روند افزایشی داشته است، بنابراین ما تا پایان سال و با توجه به پیش‌بینی تورم، کماکان شاهد افزایش سطح عمومی قیمت‌ها خواهیم بود.
دولت کاری به ما نداشته باشد
می‌خواهیم دولت به مسائل خودش رسیدگی کند، معیشت و سلامت مردم را مورد اهمیت قرار دهد و کاری به تولید نداشته باشد. محمدعلی قنبری رییس اتحادیه شیشه و آینه تهران با اشاره به توانمندی بسیار بالا و برجسته ایران در این صنعت و با تاکید بر اینکه این صنعت به دور از سیاست‌های دولت در حال فعالیت است به «جهان‌صنعت» می‌گوید: علی‌رغم مشکلاتی که در تولیدات این صنعت وجود دارد اما صنعتگران به تولیدات خود ادامه می‌دهند اما اگر قرار باشد دولت نگاه مداخله‌انگیز در این صنعت هم داشته باشد دیگر نمی‌توان به آینده آن امیدوار بود‌. به گفته قنبری‌، امروز با ۱۰ کارخانه روزانه حداقل پنج هزار مترمربع شیشه در کشور تولید می‌شود که این رقم نسبت به سال گذشته با افزایش چند درصدی روبه‌رو شده است‌. رییس اتحادیه شیشه و آینه تهران یادآور شد: مواد اولیه تولیدات این صنعت در کشور تهیه می‌شود اما برای تولید به برخی از مواد خارجی نیز نیاز است که همین سهم کوچک نیز با توجه به مسائلی که دولت پیش می‌آورد برای ما بسیار سخت شده است‌.
به گفته قنبری‌، با در نظر گرفتن سرانه ۲۵ کیلوگرمی مصرفی شیشه در ایران، به تبع بخش عمده محصولات تولیدی مرتبط با شیشه به آن سوی مرزها صادر می‌شود. بدون تردید، این سطح از توانمندی، مستلزم تعیین و تعریف استراتژی‌هایی راهبردی در عرصه صادراتی است که به مدد آن می‌توان علاوه بر توسعه فرصت‌های شغلی‌، ارز هر چه بیشتری را نیز برای کشور تامین کرد. آنچنان که گزارش‌های موجود نشان می‌دهد، سالانه قریب به ۲۰۰ میلیون دلار شیشه تولید شده در ایران به کشورهای آذربایجان، ارمنستان، تاجیکستان، عراق، حاشیه خلیج فارس و برخی کشورهای اروپایی صادر می‌شود‌. آنچنان که این مقام مسوول می‌گوید، فعالیت شیشه‌سازی ایران در ابعاد مختلف همچون ظروف کریستال، شیشه‌های بلور، اوپال و… پیگیری می‌شود که بخش قابل توجهی از این محصولات از کیفیت بسیار بالایی برخوردار هستند و به کشورهای مقصد، صادر می‌شوند. قنبری می‌افزاید: واحدهای تولید شیشه در کشور بسیار متعدد هستند و مراکز مذکور از تکنولوژی بسیار بالایی نیز برخوردارند. با توجه به قرابت و درهم‌تنیدگی این صنعت با مواد اولیه مورد نیاز آن جهت تولید شیشه و غنای بالای معادن سیلیس و کربنات سدیم، شاهد پیشرفت قابل توجهی در صنعت شیشه‌سازی هستیم.
این صنعتگر مسوول در پایان با توجه به اینکه صنعت شیشه می‌تواند به راحتی مواد اولیه تولید خود را در داخل تهیه کند تاکید کرد: نباید در خصوص تهیه مواد اولیه دچار مشکل و کمبود شویم حداقل دولت در این مورد بیشتر تامل کند و نگذارد موانع باعث توقف تولید و صادرات این محصولات شود.