23 - 01 - 2025
ایران تهدید امنیتی نیست
«جهان‌صنعت»- رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که معتقد است «برجام دیگر کارآمد نیست و باید به فکر جایگزینی برای آن باشیم»، گفته «فعالیت‌های هسته‌ای ایران پس از به هم گسیخته‌شدن برجام توسعه یافته است» و آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل نیز گفته «ایران باید به نگرانی‌ها درباره برنامه هسته‌ای‌اش رسیدگی کند.» محمدجواد ظریف که در جریان مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 وزیر امور خارجه ایران بود و حالا معاون راهبردی ریاست‌جمهوری است، می‌گوید: «اگر می‌خواستیم سلاح هسته‌ای بسازیم تا الان ساخته بودیم.» موضعی که ظریف بر این اساس مطرح کرده که معتقد است «ایران یک تهدید امنیتی نیست» و تاکید دارد که جامعه جهانی نیز این موضع را بپذیرند و به آن اعتماد کنند.
دبیرکل سازمان ملل، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و معاون راهبردی رییس‌جمهور ایران که همگی هم‌اکنون در شهر داووس سوییس به سر می‌برند، نظر مشترک و یکسانی درباره برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ندارند اما حضور همزمان آنان در شهر داووس و شرکت‌شان در برگزاری پنجاه‌وپنجمین نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد(WEF) باعث شده که برخی ناظران از احتمال دستیابی به نوعی تفاهم اولیه در این رابطه سخن بگویند. به‌ویژه آنکه برگزاری این اجلاس مهم اقتصادی همزمان شده با روزهای آغازین دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ؛ چنانکه حتی برخی ناظران معتقدند اساسا حضور ظریف در این اجلاس به‌جای سیدعباس عراقچی که وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی است، احتمالا بخشی به این دلیل بوده که او ماموریت دارد تا با اتکا به تجربه و شناختی که از مذاکراتی در این سطح دارند و نیز با پشتوانه اعتباری که طی سالیان و دهه‌های متمادی در عرصه دیپلماسی بین‌المللی کسب کرده، زمینه‌ای فراهم کند تا دونالد ترامپ را برای شرکت در مذاکراتی میان ایران و آمریکا ترغیب کند؛ تلاشی دیپلماتیک که البته به هیچ عنوان به‌معنای عدول از خطوط قرمز و مواضع اصولی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی نیست.
این درحالی است که روز گذشته آنتونیو گوترش در قامت دبیرکل سازمان ملل متحد بر ضرورت حیاتی برداشتن اولین گام به‌سمت کاهش تنش‌ها در منطقه از سوی ایران تاکید کرد و از مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی خواست که با درنظر داشتن نگرانی‌های جاری در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران این مهم را درک کنند که برداشتن این گام نخست، مفید است. جالب آنکه او در عین حال گفته «حتی تصور این مساله نیز غیرممکن است که ایران به‌دنبال داشتن سلاح هسته‌ای باشد.» او تاکید کرده درصورت همکاری شفاف جمهوری اسلامی با جامعه جهانی در این رابطه، راه برای ادغام کامل ایران در اقتصاد جهانی هموار می‌شود.
همزمان با این اظهارات گوترش اما رافائل گروسی از ناکارآمدی برجام و لزوم اندیشیدن به جایگزینی برای آن سخن گفته است. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در جلسه پرسش و پاسخی در حاشیه نشست داووس در این رابطه اظهارنظر می‌کرد، به دسترسی نظارتی آژانس در ایران اشاره کرد و گفت: «فکر می‌کنم در ایران دید کافی ندارم.» هرچند او نیز همچون گوترش به نحوی تایید کرد که «ایران در حال حاضر، تسلیحات اتمی در اختیار ندارد» اما با اشاره به «توسعه قابل‌توجه برنامه هسته‌ای ایران پس از نابودی برجام از سال2018»، گفت که «فعالیت‌های هسته‌ای ایران از هر جهت ممکن پیشرفت کرده و این نشان می‌دهد که برجام در شکل کنونی آن، دیگر کارآمد نیست و باید به فکر چارچوب جدیدی باشیم.»
اما در شرایطی که مدیرکل آژانس ضمن تاکید بر ناکارآمدی برجام، همچنان معتقد است که «تفکر معامله‌ای پشت این توافق» کماکان معتبر است و می‌تواند مبنای کار در مذاکرات جدید باشد، محمدجواد ظریف نیز از این سخن گفته که «ایران یک تهدید امنیتی نیست» و ابراز امیدواری کرده که «ترامپ در دولت دوم خود مصمم‌تر، واقع‌گراتر و آگاهانه‌تر باشد و بداند که خروج او از برجام که به اذعان او به‌خاطر اسرائیل انجام شده، باعث توسعه گسترده برنامه هسته‌ای ایران شده است.» ظریف با تاکید بر «شکست ترامپ در برنامه محدودسازی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی» و تکذیب ادعاهایی که درخصوص فاصله تنها چندروزه ایران تا بمب هسته‌ای مطرح می‌شود، گفت: «ترامپ باید بداند که اقشار ضعیف در ایران درحال زجر کشیدن بابت تحریم‌های او هستند.»
اگر می‌خواستیم سلاح اتمی بسازیم
خیلی وقت پیش انجام می‌دادیم
محمدجواد ظریف در نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد، با اشاره به تلاش‌های برخی کشورها برای معرفی ایران به عنوان تهدید امنیتی گفت: «ایران تهدید امنیتی نیست. برخی تلاش می‌کنند ایران را به عنوان تهدید امنیتی مطرح کنند و از ابزارهایی مانند ایران‌هراسی و اسلام‌هراسی برای توجیه اقدامات خود علیه مردم بی‌گناه از جمله در غزه، استفاده می‌کنند اما این ادعاها مبنای واقعی ندارند.»
وی افزود: اگر ایران واقعا به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای بود، مدت‌ها پیش این کار را انجام می‌داد. ساخت سلاح هسته‌ای در آزمایشگاه‌های مخفی انجام می‌شود، نه در تاسیسات تحت‌نظارت بین‌المللی. کسانی که مدعی هستند ایران چند روز تا ساخت بمب هسته‌ای فاصله دارد چرا از برجام که حداقل برای ۱۵سال ایران را از دستیابی به سلاح هسته‌ای دور می‌کرد، استقبال نکردند؟
معاون راهبردی رییس‌جمهوری با اشاره به سخنان مکرر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی از سال ۱۹۹۴ مبنی بر اینکه ایران ظرف شش ماه آینده به سلاح هسته‌ای دست پیدا می‌کند، گفت: اکنون نزدیک به ۳۰ سال از آن ادعاها گذشته و همچنان از ایران به عنوان تهدید قریب‌الوقوع یاد می‌شود. این چیزی جز تلاش برای امنیتی‌سازی ایران نیست. یکی از پرسش‌های مهم مطرح شده از محمدجواد ظریف، درباره احتمال توافق جدید با ایران و شرط‌های ایالات متحده بود. خبرنگاری از معاون رییس‌جمهوری پرسید که آیا ایران حاضر به پذیرش توافقی جدید است که علاوه بر مسائل هسته‌ای، تعهداتی درباره توقف حمایت از گروه‌هایی مانند حماس و حزب‌الله را نیز شامل شود؟
ظریف در پاسخ گفت: ایالات متحده همیشه تاکید داشته که باید یک توافق منطقه‌ای وجود داشته باشد. اکنون ما یک توافق منطقه‌ای داریم. ما روابط خوبی با عربستان سعودی و امارات متحده عربی برقرار کرده‌ایم. علاوه بر این، من اخیرا در مقاله‌ای که در مجله Economist منتشر کردم، پیشنهاد یک چارچوب جدید منطقه‌ای را داده‌ام که آن را Mawata (انجمن گفت‌وگوی غرب آسیا) نامیدم. این چارچوب مبتنی بر مودت و همکاری به جای دشمنی است.
وی در ادامه افزود: اما نکته اینجاست که آدرس مساله اشتباه است. مساله مقاومت در منطقه به تهران مرتبط نیست؛ بلکه به اشغالگری اسرائیل، آپارتاید، نسل‌کشی و نقض حقوق فلسطینیان مربوط می‌شود. تا زمانی که مساله فلسطین حل نشده باقی‌بماند، مقاومت ادامه خواهد داشت، چه با حمایت ایران و چه بدون آن.
ظریف همچنین به خروج آمریکا از برجام در دوران ترامپ اشاره کرد و گفت: ترامپ تحت‌تاثیر مشاورانش مانند جان بولتون از برجام خارج شد زیرا آنها معتقد بودند ایران در حال فروپاشی است و خروج ناگهانی از برجام می‌تواند آخرین میخ بر تابوت ایران باشد. این تحلیل کاملاً اشتباه بود. اکنون حتی آمریکا می‌گوید که ایران تنها چند روز تا توانایی ساخت سلاح هسته‌ای فاصله دارد اما همان‌طور که قبلا گفتم، اگر ما قصد ساخت سلاح هسته‌ای داشتیم، خیلی پیش‌تر این کار را انجام داده بودیم. او در ادامه با اشاره به تاریخچه مقاومت در منطقه گفت: مقاومت پیش از انقلاب اسلامی ایران وجود داشت و پس از آن نیز ادامه یافت. در سال ۱۹۸۲، آریل شارون با حمله به لبنان تلاش کرد مقاومت فلسطینی را نابود کند و یاسر عرفات را به تونس تبعید کرد اما در همین دوران، گروه‌های مقاومت مانند جهاد اسلامی، حزب‌الله و حماس شکل گرفتند. این نشان می‌دهد که مقاومت پاسخی به اشغالگری، سرکوب و نسل‌کشی است، نه ابزاری در دست ایران. وی افزود: مقاومت ادامه خواهد یافت تا زمانی که اشغالگری، آپارتاید و نسل‌کشی وجود داشته باشد. افرادی که فکر می‌کنند نابودی مقاومت ممکن است، در اشتباه هستند. هدف نتانیاهو نابودی حماس بود اما حماس همچنان پابرجاست و اسرائیل مجبور به پذیرش آتش‌بس شد. امیدوارم این آتش‌بس دائمی باشد و دیگر شاهد کشتار هزاران انسان بی‌گناه نباشیم. ظریف با رد اتهاماتی مبنی بر ضعف ایران در منطقه گفت: ایران در طول جنگ تحمیلی در حالی مقاومت کرد که تمامی قدرت‌های بزرگ دنیا از عراق حمایت می‌کردند. ایران در آن دوران نه سلاح کافی داشت و نه پشتیبانی خارجی اما توانست از تمامیت ارضی خود دفاع کند. این اولین بار در ۲۲۰ سال گذشته بود که ایران در یک جنگ، حتی یک وجب از خاک خود را از دست نداد. وی همچنین تصریح کرد که گروه‌های مقاومت هیچ‌گاه به نمایندگی از ایران عمل نکرده‌اند و افزود: ما از حقوق مردم و حق تعیین سرنوشت آنها حمایت می‌کنیم اما مقاومت فلسطین و لبنان هیچ‌گاه به دستور ایران عمل نکرده‌اند. این گروه‌ها برای آرمان خود مبارزه می‌کنند. ظریف در بخش دیگری از سخنان خود بر لزوم یافتن راه‌حلی برای مساله فلسطین تاکید کرد و گفت: تا زمانی که مساله فلسطین حل نشود، مقاومت ادامه خواهد داشت. ایران تنها از حقوق مردم فلسطین حمایت می‌کند اما ریشه اصلی مقاومت در اشغالگری و نقض حقوق بشر توسط اسرائیل است. اگر کسی به‌دنبال حل مساله فلسطین است، باید به این مسائل توجه کند، نه اینکه ایران را مقصر جلوه دهد.
معاون رییس‌جمهوری با اشاره به روابط منطقه‌ای ایران گفت: ایران همواره آماده گفت‌وگو و همکاری با کشورهای منطقه است. پیشنهاد ما برای ایجاد یک سازوکار گفت‌وگوی منطقه‌ای با عنوان «انجمن گفت‌وگوی غرب آسیا» نشان‌دهنده تعهد ما به صلح و ثبات منطقه است. ایران نه‌تنها تهدیدی برای امنیت منطقه نیست، بلکه همواره به‌دنبال همکاری و تعامل با همسایگان خود بوده است.
معاون رییس‌جمهوری در بخشی از سخنان خود، ضمن دفاع از سیاست‌های دولت درباره حقوق بشر و زنان، تاکید کرد که ایران در مسیر اصلاحات حقوق بشری گام‌های مهمی برداشته است. وی گفت: من افتخار می‌کنم که در تشکیل کابینه ایران نقش داشته‌ام. برای اولین بار، چهار زن به عضویت کابینه درآمده‌اند. این نشان‌دهنده تعهد ما به مشارکت زنان در تصمیم‌گیری‌های کلان کشور است.
ظریف افزود: زنان می‌توانند در خیابان‌های تهران دیده شوند که بدون پوشش سر حرکت می‌کنند. اگرچه این برخلاف قانون است اما دولت تصمیم گرفته است که هیچ فشاری بر زنان اعمال نشود. این اقدام در راستای وعده‌های رییس‌جمهور پزشکیان برای کاهش فشارهای اجتماعی بر زنان صورت گرفته است.
وی همچنین به گام‌های برداشته شده در جهت ارتقای حقوق اقلیت‌ها اشاره کرد و گفت: برای نخستین بار، اقلیت‌های قومی به عنوان فرمانداران استان‌هایی مانند کردستان و سیستان‌وبلوچستان منصوب شده‌اند. همچنین، یک عضو اقلیت در کابینه حضور دارد. این گام‌ها نشان‌دهنده حرکت به سوی تنوع و شمول بیشتر در ساختار مدیریتی کشور است. در بخشی دیگر از سخنانش، ظریف به انتقادات و پرونده‌هایی که علیه وی در محاکم قضایی مطرح شده، پرداخت و گفت: برخی از جریان‌های مخالف تلاش کرده‌اند پرونده‌هایی علیه من تشکیل دهند تا مرا از سمت فعلی‌ام برکنار کنند. یکی از این ادعاها، تابعیت فرزندانم است که در زمان دانشجویی من در آمریکا متولد شدند و تابعیت آمریکایی دارند. این مساله کاملا در چارچوب قوانین بوده و نقضی صورت نگرفته است.
وی افزود: این اختلاف‌نظرها نشان‌دهنده تکثر آرا در ایران است. ایران یک جامعه تک‌صدایی نیست و دیدگاه‌های مختلف باید شنیده شوند. حتی اگر این نظرات مخالف ما باشند، نباید آنها را خاموش کنیم.
ظریف همچنین درباره فضای انتخاباتی ایران گفت: در انتخابات اخیر، رقابت واقعی و نزدیکی وجود داشت. برای اولین بار، من شخصا در کارزار انتخاباتی شرکت کردم و برای رییس‌جمهور پزشکیان در شهرهای مختلف کمپین کردم. این انتخابات یک انتخاب واقعی بود و نتیجه آن تاثیر زیادی در مسیر سیاست داخلی و خارجی کشور داشته است. معاون رییس‌جمهوری در پایان تصریح کرد که گام‌های دولت در راستای بهبود وضعیت حقوق بشر و تنوع سیاسی در ایران، نشانه‌ای از تعهد به اصلاحات و حرکت به سوی آینده‌ای بهتر است. وی تاکید کرد که تکثر آرا و فضای باز برای اختلاف‌نظرها باید به عنوان سرمایه‌ای برای پیشرفت کشور حفظ شود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد