این بازار را هم دولت اداره می‌کند

«جهان‌صنعت»- کمبود آب یا ناتوانی برخی از گروه‌های جامعه در دسترسی به آب، در بسیاری از مناطق جهان بهره‌برداران را به سراغ تبادل حق‌آبه‌ها برده است. تجربه‌های جهانی در این رابطه کم نیست. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این تجربه‌ها موفق بوده و آثار مثبتی را برجای گذاشته است. هر چند کارشناسان توصیه می‌کنند که برای نتیجه‌گیری بهتر از این طرح بهتر است این بازار به تشکل‌های غیردولتی سپرده شود، با این حال به نظر می‌رسد در ایران حتی اگر چنین طرحی هم اجرایی شود، دولت مسوولیت آن را قرار است برعهده بگیرد.
بنا به گفته کارشناسان تجربه‌های به دست آمده از این بازار در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که تخصیص آب از طریق نهادهای عمومی و روش‌های اداری از دیدگاه بازگشت هزینه از کارایی بالایی برخوردار نیست و نیاز به کاربرد استانداردهای کارایی اقتصادی قوی‌تر و سازوکارهای تخصیص منابع و احراز ارزش اقتصادی آب وجود دارد. در این میان با توجه به افزایش کمیابی اقتصادی منابع آب و افزایش تعارضات بر سر دسترسی به آن، توسعه سازوکارهای مطلوب تخصیص و بازتخصیص آب اهمیت بالایی دارد و به همین جهت به‌کارگیری نهاد بازار برای بازتخصیص مورد توجه قرار گرفته است.
به باور کارشناسان اگر دولتی تصمیم بر استفاده از بازار آب زیرزمینی داشته باشد، برای اطمینان از موفقیت و اثربخشی بازار در تحقق پایداری منابع آب، طراحی و پیاده‌سازی دقیق آن اهمیت زیادی خواهد داشت، در غیر این صورت می‌تواند پیامدهای خسارت‌بار و ناخواسته‌ای را به بار آورد.
اتابک جعفری مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کشور به ایلنا گفته است که چارچوب‌های بازار آب برای مدیریت منابع آب در حال برنامه‌ریزی و شامل بخش‌های مختلف از جمله کشاورزی و صنعت می‌شود که اکنون در حال طراحی سامانه و بخشنامه‌ها است، فکر می‌کنم به زودی ابلاغ شود و سامانه در دسترس قرار خواهد گرفت.
وی افزود: بخشی از بازار آب که مربوط به صنعت و در قالب پساب بود اکنون در دسترس است و متقاضیان می‌توانند در قالب آب غیرمتعارف مراجعه کنند و در این بازار مشارکت داشته باشند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کشور درباره امکان وقفه در برنامه کاهش شهرهای دارای تنش به دلیل تداوم خشکسالی و کاهش بارندگی‌ها بیان کرد: اگر منابع تولید آب کمتر از منابع مصرف باشد شهر در تنش آبی قرار می‌گیرد مثلا شهری داریم که باید طبق سرانه با ۵۰۰ لیتر آب تامین کنیم ولی ۴۹۰ لیتر آب داریم در این صورت شهر دارای تنش است، اکنون ۲۷۰ شهر کشور دارای تنش هستند که کاهش این تعداد را در دستور کار داریم.
وی تاکید کرد: تغییر اقلیم و تداوم خشکسالی‌ها کار را سخت می‌کند، هزینه ما را بالا می‌برد، منبع تامین آب دورتر و خطوط انتقال آب بیشتر می‌شود، ولی سعی می‌کنیم علی‌رغم تمام محدودیت‌ها و مشکلات بتوانیم تعداد شهرها را کاهش دهیم.
جعفری خاطرنشان کرد: هرچه سهم منابع آب کمتر و منابع آب شرب خشک و ناپایدار می‌شود کار ما در راستای برنامه‌های کاهش شهرهای دارای تنش سخت‌تر می‌شود، چون باید جایگزین کنیم اما در هر صورت با برنامه‌ریزی‌ای که انجام داده‌ایم سعی می‌کنیم امسال رقم کمتری از شهرها تنش آبی داشته باشند.
کارشناسان بر این باورند که شکل‌گیری و فعال‌سازی بازارهای آب به دلیل افزایش هزینه فرصت آب برای حق‌آبه‌داران، سبب بازتخصیص آب به مصارف یا مصرف‌کننده کاراتر می‌شود و از سویی می‌تواند به‌صورت انتقال آب از استفاده‌های کشاورزی به استفاده‌های شهری و صنعتی که ارزش‌افزوده بیشتری ایجاد می‌کنند، یا انتقال آب از کشاورزی‌های کم‌ارزش به کشاورزی‌های با ارزش بیشتری باشد.
از سویی با تشکیل بازار آب، به دلیل ارزش بالای آب، انگیزه کافی برای کاهش تلفات و صرفه‌جویی با هدف استفاده یا فروش آب مازاد ایجاد می‌شود. آب قابل تبادل در بازار می‌تواند با تغییر سیستم آبیاری، کاشت محصولات کم‌آب‌بر، کم‌آبیاری یا عدم کشت به دست بیاید. بازار آب به کشاورزان این امکان را می‌دهد که به تغییرات موقت در شرایط بازار، تغییرات آب‌وهوا، مشکلات کشاورزی و شرایط شخصی عکس‌العمل نشان دهند و تصمیم بهینه‌تری اتخاذ کنند.