این لایحه نشان می‌دهد دولت هم به ناکارآمدی سازمان واقف است

محمدتقی رهنمایی استاد دانشگاه و از پیشگامان گردشگری نوین در ایران است. او که از ابتدای شکل‌گیری سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری حضور داشته، به «جهان صنعت» می‌گوید سازمان میراث فرهنگی به خانه‌تکانی اساسی نیاز دارد و لایحه اخیر دولت برای انتقال وظایف این سازمان به شهرداری‌ها نشان می‌دهد خود دولت هم بر ناکارآمدی سازمان میراث فرهنگی واقف است: «بودن یا نبودن هر سازمانی به عملکردش بستگی دارد. از زمانی که سازمان میراث فرهنگی ادغام شد، به دلیل اینکه این سازمان به رای اعتماد مجلس نیاز ندارد، مدیریت‌ها در آن به حیاط خلوت روسای جمهور وقت تبدیل شد. تجربه در ایران نشان داده، نهادهایی که از این ضوابط پیروی می‌کنند، مثل سازمان محیط‌زیست و میراث فرهنگی؛ در درازمدت مدیریت مناسب و کارآمدی نداشته‌اند. هرکسی که از پست وزارت جا می‌ماند، راهی این سازمان‌ها می‌شود. این ماهیت حقوقی، رابطه را جایگزین ضابطه کرده است. متاسفانه کسی که در حوزه‌های مدیریتی این سازمان‌ها قرار می‌گیرد چندین مساله دارد. نخست اینکه جز به رییس‌جمهور، به جای دیگری پاسخگو نیست. دوم اینکه این افراد، نه در زمینه گردشگری، نه میراث فرهنگ و نه صنایع‌دستی هیچ سررشته‌ای نداشته‌اند»
او به ناکارآمدی افرادی که بر جایگاه ریاست این سازمان تکیه زده‌اند اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: «‌اینکه خودشان چیزی نمی‌دانستند قابل اغماض است، چراکه اگر مدیر خوبی بودند از آدم‌های متخصص در بدنه مدیریتی استفاده می‌کردند، اما متاسفانه این چنین نیست و ما می‌بینیم افرادی در اتاق‌های فکر آنها حضور دارند که هیچی چیزی از این حوزه نمی‌دانند. این به اصطلاح بی‌قید و بند بودن به ضوابط مهارتی در سلسله مراتب از معاونت‌های سازمان شروع می‌شود و تا سطوح پایین ادامه دارد. از گذشته تاکنون این یکی از دلایلی بوده که به تدریج بدنه این سازمان را در طول زمان تضعیف کرده است تا کار به اینجا رسیده. متاسفانه هرکسی که از قطار مدیریتی جا می‌ماند، راهی سازمان میراث فرهنگی می‌شود؛ با این دید که حالا به سازمان میراث فرهنگی برو تا بعد ببینیم چه می‌شود. تا حالا تجربه ۴۰ ساله من از این مجموعه پس از انقلاب غیر از این نبوده است.»
رهنمایی کنار گذاشتن نیروهای متخصص در این سازمان را عامل اصلی وضعیت کنونی می‌داند و می‌گوید دولت هم به آن آگاه است: «فکر می‌کنم دولت بالاخره فهمیده چه بر سر این سازمان آمده. وضع موزه‌ها و بناهای تاریخی را ببینید. حتی اگر در دوره‌هایی آثاری به ثبت جهانی و ملی رسیده‌اند، اینها وظایفی بوده که باید انجام می‌شده. برای انجام کار عادی و وظایف نباید از کسی طلبکار بود. برای انجام وظیفه نباید بر سر کسی منت گذاشت، اما وقتی کاری را درست انجام نمی‌دهند بهانه‌ها شروع می‌شود که بودجه نداشتیم، امکانات و نیرو نداریم. نیروهای ماهر را پس زدید. سازمان در حال حاضر در هیچ زمینه‌ای نیروی متخصص ندارد. اگر به آرشیو نگاه کنید، می‌بینید زمانی آدم‌های هدفمند و متخصص با سازمان کار می‌کردند، اما حالا آن افراد کجا هستند؟ یک سال و نیم پیش در یکی از جلسات معاونت گردشگری شرکت کردم، دیدم همان حرف‌های ۴۰ سال پیش در حال تکرار است.»
او می‌گوید نه تنها مردم بلکه مدیران هم از این سازمان ناراضی هستند: «اگر چنین لایحه‌ای مطرح شده به این علت است که شاید هیات دولت از عملکرد این سازمان راضی نبوده است. عملکرد منفی این سازمان نه تنها در بین مردم سوالاتی ایجاد کرده بلکه احتمالا مدیران نیز به این فکر افتاده‌اند که این سازمان کارایی‌های لازم را ندارد.»
شهرداری‌ها تبدیل به باشگاه‌های سیاسی شده‌اند و ساختارشان معیوب است
رهنمایی در عین حال که با واگذاری این وظایف به شهرداری‌ها مخالف است اما می‌گوید این اتفاق نشان داده سازمان میراث فرهنگی به یک خانه‌تکانی اساسی نیاز دارد: «در اینکه باید در سازمان میراث فرهنگی خانه‌تکانی اساسی و شدید انجام شود، شکی نیست و حرکت مثبتی است. حالا این خانه‌تکانی می‌تواند تبدیل این سازمان به وزارتخانه باشد یا عزمی برای تغییرات مدیریتی. سازمان‌ میراث فرهنگی با هویت و فرهنگ یک ملت سر و کار دارد‌ اما اینکه این وظایف را به شهرداری‌ها واگذار کنند جای سوال است.»
او توضیح می‌دهد: «شهرداری‌ها خودشان در وظایف روزمره‌شان دچار مشکل هستند‌ یعنی باید ساختار شهرداری‌ها را هم تغییر دهند. در دوره‌ای با نیت خوب شوراهای شهر را تشکیل دادند‌ برای اینکه شهردار انتصابی نباشد و انتخابی باشد. حالا ما می‌بینیم در هر شهری این شوراها به باشگاه‌های سیاسی تبدیل شده‌اند. واگذاری این وظایف به شهرداری‌ها با این وضعیت درست نیست. »
این استاد دانشگاه معتقد است در شهرداری‌ها نیروی ماهر وجود ندارد: «شهرداری‌ها هم نیروی متخصص ندارند و مجبورند این وظایف را واگذار کنند. افرادی که در زمینه مرمت متخصص بودند، نسلی هستند که منقرض شده‌اند‌ و وظایف‌شان به افرادی واگذار می‌شود که تخصصی ندارند.»
رهنمایی درباره اینکه رییس سازمان میراث فرهنگی و معاون میراث فرهنگی می‌گویند درباره این لایحه خبر نداشته‌اند می‌گوید چنین چیزی امکان‌پذیر نیست: «امکان‌پذیر نیست که مدیران میراث فرهنگی این لایحه را ندیده باشند. متاسفانه حتی برخی لایحه‌ها هم براساس روابط تعیین می‌شود.»