این پیش‌بینی خطرناک است

گروه انرژی- آژانس بین‌المللی انرژی در آخرین پیش‌بینی خود بر اساس سال ۲۰۳۰ اعلام کرد که تقاضا برای نفت، گاز طبیعی و زغال‌سنگ قبل از پایان دهه به اوج خود خواهد رسید.
براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی این تغییر در تراز انرژی در نتیجه شتاب فزاینده سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، تعادل مجدد اقتصاد چین و ضریب نفوذ بیشتر خودروهای الکتریکی رخ خواهد داد. این پیش‌بینی در تضاد با دیدگاه صعودی اوپک از رشد تقاضای نفت تا سال ۲۰۴۵ است که اوپک در چشم‌انداز جهانی نفت ۲۰۲۳ خود که در ۹ اکتبر منتشر شد، به‌شدت بالاتر از آن تجدیدنظر کرد.
گزارش آژانس بین‌المللی انرژی سه سناریو برای پیش‌بینی‌های خود تا سال ۲۰۵۰ ارائه می‌کند. پیش‌بینی در سناریوی سیاست‌های بیان‌شده مرکزی براساس آخرین اقدامات سیاستی است. سناریوی تعهدات اعلام‌شده فرض می‌کند که تمام اهداف ملی انرژی و آب و هوا به طور کامل برآورده شده و سناریوی به‌روز‌شده انتشار صفر خالص تا سال ۲۰۵۰ آنچه را که برای محدود کردن گرمایش جهانی به ۵/۱ درجه سانتیگراد لازم است، برجسته می‌کند. آنچه در آخرین چشم‌انداز انرژی جهان جدید است، این است که آژانس بین‌المللی انرژی اکنون در هر سه سناریو اوج تقاضای سوخت فسیلی را تا سال ۲۰۳۰ پیش‌بینی می‌کند که بسیار زودتر از پیش‌بینی‌های قبلی است. برای نفت خام، این گزارش پیش‌بینی می‌کند که تقاضای جهانی نفت قبل از سال ۲۰۳۰ به ۱۰۲ میلیون بشکه در روز برسد.
آژانس بین‌المللی انرژی در ماه اکتبر پیش‌بینی کرد که تقاضای جهانی انرژی در سال ۲۰۲۳ با ۳/۲ میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت و به رکورد ۹/۱۰۱ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. با این حال، چشم‌انداز بازار نفت شامل سوخت‌های زیستی در برآوردهای خود می‌شود و چشم‌انداز انرژی جهان این‌گونه نیست. آژانس بین‌المللی انرژی در چشم‌انداز انرژی جهانی ۲۰۲۲ تقاضای نفت را در اواسط دهه ۲۰۳۰ به ۱۰۳ میلیون بشکه در روز پیش‌بینی کرد. پس از سال ۲۰۳۰، تقاضای پروژه‌های چشم‌انداز انرژی جهانی ۲۰۲۳ به تدریج در سناریوی مرکزی کاهش خواهد یافت و به ۴/۹۷ میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۵۰، ۸/۵۴ میلیون بشکه در روز در سناریوی تعهدات اعلام‌شده و حدود ۲۵ میلیون بشکه در روز در میزان انتشار صفر خالص تا ۲۰ سال کاهش خواهد یافت.
فاتح بیرول مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی هفته‌ها پیش از انتشار، یافته‌های چشم‌انداز انرژی جهان را برجسته کرد. او در ۱۲ سپتامبر در فایننشال‌تایمز نوشت: «تنها براساس تنظیمات سیاست امروزی توسط دولت‌ها در سراسر جهان -‌حتی بدون هیچ‌گونه سیاست‌های آب و هوایی جدید- تقاضا برای هر یک از سه سوخت فسیلی در سال‌های آینده به اوج خود خواهد رسید.» این اولین باری است که اوج تقاضا برای هر سوخت در این دهه، زودتر از آنچه بسیاری از مردم پیش‌بینی می‌کردند، قابل مشاهده است. این پیش‌بینی بر این فرض استوار است که کاهش در اقتصادهای پیشرفته و چین، تقاضای بالاتر در سایر نقاط جهان را جبران می‌کند، زیرا این گذار در همه کشورها یکسان نخواهد بود. بیرول اذعان داشت که با رسیدن تقاضای نفت و زغال‌سنگ به بالاترین حد جدید، «مقابله با هرگونه ادعایی مبنی بر اینکه به زودی کاهش می‌یابد» آسان است. با این حال، در مصاحبه‌ای در ۱۲ سپتامبر او اظهار کرد که جهان در آغاز پایان عصر سوخت‌های فسیلی است.
هرج و مرج انرژی
اوپک بلافاصله به اظهارات بیرول واکنش نشان داد و چنین پیش‌بینی‌هایی را «خطرناک» خواند، زیرا سرمایه‌گذاری در ظرفیت‌های جدید نفت و گاز را کاهش می‌دهد و منجر به هرج‌و‌مرج در بازار انرژی می‌شود. اوپک خاطرنشان کرد نفت و گاز ۸۰ درصد از ترکیب انرژی کنونی را تشکیل می‌دهند، همان درصدی که ۳۰ سال پیش بود و نمی‌توان ظرف هفت سال آن را حذف کرد. آژانس بین‌المللی انرژی انتظار دارد تا سال ۲۰۳۰ انرژی‌های تجدیدپذیر، عمدتا بادی و خورشیدی، ۵۰ درصد از ظرفیت تولید برق را تشکیل دهند که در حال حاضر ۳۰ درصد است، زیرا سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر بیشتر از سرمایه‌گذاری در پروژه‌های سوخت فسیلی است. چنین روایاتی فقط باعث می‌شود سیستم انرژی جهانی به طرز چشمگیری شکست بخورد. هیثم الغیس دبیرکل اوپک در ۱۴ سپتامبر گفت این امر منجر به هرج و مرج انرژی در مقیاس بالقوه بی‌سابقه و عواقب وخیم برای اقتصادها و میلیاردها نفر در سراسر جهان خواهد شد. این تفکر در مورد سوخت‌های فسیلی به جای اینکه مبتنی بر واقعیت باشد، از نظر ایدئولوژیکی هدایت می‌شود.
تا همین اواخر، چشم‌اندازهای بلندمدت آژانس بین‌المللی انرژی و اوپک تا حدودی همسو بود، اما اکنون در پیش‌بینی‌های خود بسیار از یکدیگر فاصله دارند. اوپک در چشم‌انداز ۹ اکتبر خود تجدیدنظر شدیدی در چشم‌انداز تقاضای جهانی نفت انجام داد و پیش‌بینی کرد تقاضا بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۴۵ با ۲۳ درصد افزایش به ۱۱۶ میلیون بشکه در روز در مقایسه با ۸/۱۰۹ میلیون بشکه در روز در چشم‌انداز سال ۲۰۲۲ خود برسد.
این اولین باری بود که اوپک پیش‌بینی می‌کرد تقاضای نفت به چنین سطح بالایی برسد. رسیدن به این سطح به ۱۴ تریلیون دلار سرمایه‌گذاری در بخش نفت یا حدود ۶۱۰ میلیارد دلار در سال تا سال ۲۰۴۵ نیاز دارد. تفاوت و اختلاف بین چشم‌انداز آژانس بین‌المللی انرژی و اوپک عمدتا به دلیل فرضیات مربوط به سرعت جایگزینی خودروهای موتور احتراق داخلی با خودروهای الکتریکی است. پیش‌بینی اوپک انتظار دارد موتورهای احتراق داخلی فناوری پیشرو برای هر دو بخش حمل‌ونقل جاده‌ای مسافری و تجاری باقی بمانند، در حالی که پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی انتظار دارد که افزایش وسایل نقلیه الکتریکی «پایان عصر یخبندان» را رقم بزند. در شرایطی که آژانس بین‌المللی انرژی شاهد کاهش تقاضای بنزین از ۲۴ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۲ به ۳/۱۶ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۵۰ است، اوپک انتظار دارد تقاضا برای سوخت حمل‌و‌نقل تا سال ۲۰۴۵ با ۵/۲ میلیون بشکه در روز افزایش یابد و به ۸/۲۸ میلیون بشکه در روز برسد.بیرول در ارائه چشم‌انداز آژانس بین‌المللی انرژی گفت: در بلندمدت، نفوذ وسایل نقلیه الکتریکی، افزایش استقرار انرژی بادی و خورشیدی و تعادل مجدد اقتصاد چین، تعادل انرژی را تغییر می‌دهد. ده سال پیش، ۷۰ درصد از تولید برق جهانی از سوخت‌های فسیلی تامین می‌شد در حالی که در سال جاری، پس از ۱۰ سال، حدود ۶۰ درصد است. این موضوع بدان معناست که سوخت‌های فسیلی به آرامی اما مطمئنا از سیستم قدرت خارج می‌شوند.
بیرول گفته دو سال پیش از هر ۲۵ خودروی فروخته‌شده، یکی برقی بود. امسال از هر پنج خودروی فروخته‌شده، یکی برقی بوده است و در سال ۲۰۳۰، تقریبا هر دومین خودروی فروخته‌شده در جهان، یکی خودروی الکتریکی خواهد بود. از بیرول درخواست شد واگرایی بزرگ در چشم‌انداز تقاضای نفت آژانس بین‌المللی انرژی و اوپک را توضیح دهد. وی در پاسخ گفت: من شک ندارم همکاران اوپک از منظر عینی و از دیدگاه خود به بازارهای جهانی نفت نگاه می‌کنند.
در سناریوی مرکزی آژانس بین‌المللی انرژی، انتشار دی‌اکسید‌کربن در سال ۲۰۲۵ بدون سیاست‌های آب و هوایی اضافی به اوج خود خواهد رسید. با این حال، این میزان به طور خودکار به دمای پایین‌تر جهانی از هم‌اکنون تا آن زمان تبدیل نمی‌شود. حتی اگر انتشار گازهای گلخانه‌ای به اوج خود برسد و شروع به کاهش کند، بدون سیاست‌های آب و هوایی اضافی، سال به سال رکورد دما شکسته خواهد شد.
این سازمان هشدار داده انتشار گازهای گلخانه‌ای به اندازه‌ای بالا باقی خواهد ماند که میانگین دمای جهانی را به حدود ۴/۲ درجه سانتیگراد در سال ۲۱۰۰ خواهد رساند.
ریسک‌های ژئوپلیتیک
انتشار چشم‌انداز انرژی جهان در سال ۲۰۲۳ با پنجاهمین سالگرد جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۷۳ مصادف شد و تحریم نفتی اعراب متعاقب آن که منجر به ایجاد آژانس بین‌المللی انرژی به عنوان دیده‌بان انرژی جهان‌صنعتی شد، بخشی از روایت گزارش است. درگیری جاری اسرائیل و حماس پیامدهایی برای امنیت انرژی دارد که در مقدمه چشم‌انداز به آن اشاره شده است. بیرول در این زمینه اعلام کرده ما امروز با یک بحران ژئوپلیتیکی بزرگ در خاورمیانه روبه‌رو هستیم که می‌تواند بازارهای نفت را بار دیگر و عمیقا شوکه کند، زیرا بسیاری از کشورهای تولیدکننده نفت در آن منطقه هستند؛ ضمن اینکه این موضوع علاوه بر ناامنی‌ای است که حدود دو سال پیش پس از حمله روسیه به اوکراین، صادرکننده شماره یک گاز طبیعی جهان، در بازارهای گاز طبیعی داشتیم. در حالی که شباهت‌هایی بین شوک نفتی ۵۰ سال پیش و امروز وجود دارد، تفاوت‌های اساسی در تکامل سیستم انرژی جهانی نیز قابل شهود است. همچنین در حالی که بحران سال ۱۹۷۳ تماما مربوط به نفت بود، «فشارهای امروزی از مناطق متعددی وارد می‌شوند»، از جمله بحران گازی که پس از حمله روسیه به اوکراین و اثرات قابل مشاهده فزاینده تغییرات آب و هوایی ناشی از استفاده از سوخت‌های فسیلی، از جمله رکورد در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی آمده است که موج‌های گرمایی که امسال در سراسر جهان تجربه شد، شکسته شد.