باخت پوشاک به رقابت یا قاچاق؟

«جهان‌صنعت»- آنگونه‌که فعالان بازار و صنعت پوشاک می‌گویند، از سویی، به علت افت توان خرید مردم، خرید لباس دیگر در زمره اولویت‌های شهروندان نیست و از سوی دیگر، مردم از خرید البسه قاچاق و استوک به‌علت ارزان بودن استقبال می‌کنند. اینک اما این سوال پیش روی سیاستگذاران وجود دارد که آیا این وضعیت ناشی از عدم رقابت‌پذیری صنعت پوشاک با اجناس خارجی است یا اینکه قاچاق منجر به این شرایط شده است؟ چه آنکه معمولا در شرایطی که ارزش پول ملی در برابر ارزهای خارجی افت می‌کند، صادرات تولیدات داخل بسیار پرسود هستند و همزمان به همین علت، واردات اجناس خارجی بسیار گران‌تر از شرایط عادی خواهد بود. با وجود این، مشاهده می‌شود که واردات پوشاک خارجی به‌ویژه پوشاک استوک و کارکرده از این قاعده خارج است و همچنان ارزان‌تر از البسه تولید داخل کشور هستند. در این شرایط، شهروندانی که پس از تامین هزینه مایحتاج خوراک خود، می‌توانند قدری خرید کنند، به پوشاک خارجی و استوک روی می‌آورند.
به‌گفته مجید افتخاری، عضو هیات‌مدیره اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران، متاسفانه نظارت بر فروش کالاهای قاچاق رها شده و به صورت عجیب، غریبی بازار دست یک تعداد فروشنده پوشاک استوک و قاچاق قرار گرفته است.
افتخاری در گفت‌وگو با تسنیم، با بیان اینکه متاسفانه در صنعت پوشاک نه بازار شب عیدی شروع شده و نه رونقی وجود دارد، گفت: در حال حاضر سبد مصرفی مردم کوچک شده و خرید پوشاک در صدر اولویت‌ها قرار ندارد. البته باید این نکته را تاکید کنم که هنوز نرخ دلار 90 تومانی تاثیرات منفی خود را روی قیمت کالاها نگذاشته و در چند ماه آینده شاهد تغییرات قیمت‌ها به‌دلیل نرخ دلار خواهیم بود.
وی با اعلام اینکه هزینه تولید در داخل کشور به‌طرز عجیبی افزایش یافته است، افزود: باید به به‌کارگیری ابزارهایی تحریک تقاضا را در بازار انجام دهیم تا صنعت پوشاک از این وضعیت نامناسب خارج شود. نکته اینجاست با وجود تمام مشکلات هیچ چشم‌اندازی برای آینده صنعت پوشاک کشور ترسیم نشده است تا براساس آن سیاستگذاری‌ها انجام شود.
به‌گفته افتخاری، در چند ماه اخیر صنایع چند هفته‌ای با قطعی گاز و برق روبه‌رو شده‌اند و قطعا محدودیت برق در تابستان شدت بیشتری پیدا می‌کند و هزینه تولید هم به همین دلایل افزایش خواهد یافت.
وی با اعلام اینکه کالاهای بنجل بنگلادش و پاکستان به‌صورت فله‌ای در داخل کشور توزیع می‌شود، گفت: این پوشاک‌های استوک قیمت پایینی دارند و به‌صورت کیلویی فروخته می‌شوند. در این شرایط، تولید‌کننده ایرانی باید با مشقت کالا را تولید و با این کالاهای فاقد کیفیت رقابت کند.
این عضو هیات‌مدیره اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران تصریح کرد: متاسفانه نظارت بر فروش کالاهای قاچاق هم رها شده و به‌صورت عجیب، غریبی بازار دست یک تعداد فروشنده پوشاک استوک و قاچاق قرار گرفته است. متاسفانه هیچ برنامه‌ای هم برای مبارزه با قاچاق کالا وجود ندارد و نظارت نیست.
براساس این گزارش، هر سال ستاد مبارزه با قاچاق کالا با اجرای (طرح برخورد با عرضه‌کنندگان محرز پوشاک قاچاق) مقداری از پوشاک قاچاق را از بازار جمع می‌کند و بعد از تشکیل پرونده قضایی آنها را در اختیار سازمان اموال تملیکی قرار می‌دهد اما اجرای طرح‌های مختلف جمع‌آوری پوشاک قاچاق و برخورد با فروشندگان آن هنوز نتوانسته است جلوی پدیده پوشاک قاچاق را بگیرد. کافی است به مراکز خرید و پاساژهای بزرگ سر بزنید تا با انواع پوشاک و کفش با برندهای مختلف خارجی روبه‌رو شوید. بسیاری از این پوشاک‌ها از کشورهای بنگلادش، پاکستان و چین به ایران قاچاق می‌شود. به گفته برخی فروشندگان پوشاک امروز بازار ترکیه را هم پوشاک چینی گرفته و برخی مسافرانی که به ترکیه می‌روند پوشاک چینی را به تصور اینکه ترکیه‌ای است می‌خرند.
البته با توجه به نزدیک‌شدن به بازار شب عید اعتراض تولیدکنندگان داخلی به گسترش پوشاک قاچاق بالا گرفته و از مسوولان می‌خواهند تا با عرضه‌کنندگان و قاچاقچیانی که این پوشاک را وارد کشور می‌کنند برخورد کنند.
صنعت نساجی از جمله صنایع فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی دارای ارزش‌افزوده بالا به‌شمار می‌رود. از این رو، به باور کارشناسان، در همه صنایع، به‌ویژه صنعت نساجی و پوشاک باید نگاه فناورانه را در تولید و توزیع محصول نهایی مورد توجه قرار داد. می‌توان به یقین گفت که آینده صنعت مد و پوشاک، بر پایه تکنولوژی خواهد بود و هر جزئی از این صنعت، از طراحی و پیش‌بینی روندها گرفته تا تولید و عرضه محصولات، تحت‌تاثیر فناوری خواهد بود. از سوی دیگر، تخمین زده می‌شود که ارزش بخش پوشاک فناورانه تا سال۲۰۳۰ به ۵۰‌میلیارد دلار برسد. از سوی دیگر، بازی‌های اجتماعی و قابلیت‌های فضای مجازی می‌توانند کل بازار در دسترس را تا هشت‌سال آینده به بیش از ۱۰‌درصد گسترش دهند.
با وجود اهمیت صنعت نساجی اما ایران در زنجیره جهانی این صنعت غایب است.
به‌گفته کارشناسان، صنعت مد و پوشاک یکی از صنایعی است که به سرعت در حال رشد است و هرهفته یا هرماه یک نیاز جدید در آن تحقق پیدا می‌کند. صنعت پوشاک بزرگ‌ترین سهم از تجارت الکترونیک را به خود اختصاص خواهد داد.
در واقع، این صنعت تا سال۲۰۲۵ درآمد بالقوه ۶۸۴‌میلیارد دلاری خواهد داشت. صنعت پوشاک یک شبکه بزرگ با رقبای زیاد است. برای اینکه یک برند در بازار قوی و منحصربه‌فرد باشد، نیاز به توسعه یک استراتژی قوی دارد. این امر به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که یک تصویر و هویت در ذهن مشتریان خلق کنند.
تداوم استراتژی‌های خاص تبلیغ و فروش در طول زمان منجر به ایجاد «برند» خواهد شد. برند باعث ارزش‌افزوده مازاد خواهد شد و حاشیه سود را چند برابر خواهد کرد. به‌دلیل هزینه‌های بالای برندینگ و حضور در بازارهای بین‌المللی می‌توان کنسرسیومی از شرکت‌ها ایجاد کرد تا یک شرکت ایرانی با برند در سطح جهان شکل بگیرد.
روند روبه‌رشد کشورهای آسیایی در توسعه پوشاک در حالی است که گردش مالی این صنعت در ایران ۹ تا ۱۰‌میلیارد دلار در سال تخمین زده شده است. صنعت پوشاک در رده صنایعی قرار دارد که مزایای بسیار آن از جمله قدرت اشتغالزایی بالا، ارزآوری، تولید ثروت ملی، نیاز به سرمایه‌گذاری کمتر نسب‌به سایر صنایع و … موجب شده تا بسیاری از کشورها درصدد توسعه این صنعت برآیند. در ایران ۷۰۰واحد صنعتی و ۳۰۰‌هزار واحد صنفی در توزیع صنعت پوشاک و نساجی فعالیت دارد. در مجموع بالغ‌بر یک‌میلیون نفر در زنجیره تولید تا توزیع در این صنعت مشغول به فعالیت هستند.
یکی از مسائل اساسی در صنعت پوشاک و نساجی، نوسازی ماشین‌آلات تولیدی است. نوسازی ماشین‌آلات در صنایع نساجی به‌دلیل مشکلات مالی بنگاه‌ها در سال‌های اخیر محقق نشده است. بزرگ‌ترین مزیت نساجی یک کشور نسبت‌به دیگر کشورها توان تولید با کمیت و کیفیت بالاست. اگر تجهیزات تولیدی از بالاترین فناوری روز دنیا برخوردار نباشند، تیراژ تولید و کیفیت محصولات پایین و قیمت تمام‌شده بیشتر از رقبای جهانی خواهد بود. از سمت دیگر، عقب‌ماندگی صنعت نساجی باعث کاهش قدرت رقابت صنعت پوشاک خواهد شد که به‌موجب این عوامل، اشتغال و اقتصاد دچار آسیب می‌‌شود. با عنایت به این موضوع لازم است سیاست‌های تسهیل در اعطای اعتبار به بنگاه‌ها جهت خرید ماشین‌آلات فناور اتخاذ شود.
متاسفانه در صنعت چرم به تولید چرم گوسفندی توجه نشده است. این عدم توجه در شرایطی است که حدود ۵۴‌میلیون گوسفند در کشور وجود دارد. ایجاد این مزیت نیازمند سرمایه‌گذاری حداقل ۵۰‌میلیون یورو و تکمیل زنجیره پوشاک است. از این مقدار چرم گوسفندی در کشور می‌توان حدود 4‌میلیون قطعه لباس تولید کرد که ارزش آن در حدود 800‌میلیون دلار تا یک‌میلیارد و ۲۵۰‌میلیون دلار تخمین زده می‌شود. صادرات خام پوست گوسفند تنها حدود 40میلیون دلار عایدی برای کشور دارد که نسبت‌به فروش کالای نهایی تفاوت گزافی دارد.
در راستای حمایت از تولید داخل و تقویت سیاست حمایتی از تولیدکنندگان، واردات پوشاک خارجی ممنوع شده است اما آمار دقیقی از مقدار قاچاق پوشاک در کشور موجود نیست ولی به‌طور متوسط ۵/‏۲‌میلیارد دلار تخمین زده می‌شود که ارزش پوشاک قاچاق است که از مبادی مختلف وارد کشور می‌شود. حجم عمده‌ای از پوشاک خارجی به‌صورت سازمان‌یافته از کشورهای همسایه وارد کشور می‌شود. عمده این لباس‌ها با توجه به ذائقه و تقاضای مردم به پوشاک برند و هزینه‌های بالای این نوع از پوشاک و سودآوری بیشتر برای فروشنده‌ها، به‌صورت مستعمل یا تاناکورا وارد می‌شود. پوشاک مستعمل آسیب جدی به بخش تولیدی صنعت پوشاک زده است.