بازار انجمن سازندگان انرژی‌های تجدیدپذیر سکه می‌شود؟

«مزارع خورشیدی جایگزین مزارع کشاورزی شود.» این پیشنهاد را انجمن سازندگان و تامین‌کنندگان کالا و خدمات انرژی‌های تجدیدپذیر (ساتکا) اعلام کرده است. پیشنهادی که بنا به گفته محمدجواد موسوی نایب‌رییس این انجمن، با اجرای آن ایران می‌تواند قطب تولیدات تجهیزات تجدیدپذیر باشد چراکه از لحاظ دانش و ظرفیت‌های موجود پتانسیل‌های بالایی در این کشور موجود و تحقق آن تنها نیازمند یک انسجام ملی است.
تراز منفی برق فرصت تازه‌ای را پیش‌روی تولیدکنندگان تجهیزات تجدیدپذیر قرار داده است. ظاهر موضوع این است که وزارت نیرو قصد دارد مشوق‌های لازم را برای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر قرار بدهد و هم امکان خرید برق تولیدشده از این مسیر از سوی وزارت نیرو فراهم شود. از منظر وزارت نیرو کار تمام است، فقط مانده که مردم نسبت به خرید این تجهیزات اقدام کنند و سازندگان هم که اعلام آمادگی کرده‌اند، به زودی بازار خوبی برای آنها فراهم خواهد شد. با این حال روسای انجمن سازندگان تجهیزات تجدیدپذیر می‌گویند، دولت مصوبات خود را اجرا نمی‌کند و معلوم نیست که قیمت تضمینی خرید برق از طریق تجدیدپذیرها چقدر است.
دقیقا به همین دلیل هم خبرنگاران را فراخواندند تا درباره ضرورت‌های اجرای این طرح و تشویق به خرید تجهیزات را مطرح کنند.آن‌طور که سیدمحمدجواد موسوی نایب‌رییس این انجمن گفته، حدود ۲۰۰ عضو شامل شرکت‌های پیمانکار، سازنده، تامین‌کننده، مشاور، توسعه‌دهنده و سرمایه‌گذار و سایر خدمات نیروگاه‌های تجدیدپذیر در ۲۴ استان کشور هستند، که با توجه به زمینه‌سازی که برای تولید انرژی از تجدیدپذیرها شده، حالا قرار است انجمن آنها پر‌رفت‌وآمد‌تر و پررونق‌تر هم شود.
نایب‌رییس هیات‌مدیره ساتکا می‌گوید هزاران اداره دولتی در سراسر کشور وجود دارد که مصرف برق قابل‌توجهی دارند. وزارت نیرو باید مصوبه هیات وزیران در خصوص الزام ادارات دولتی به تامین ۲۰ درصد از برق مصرفی از انرژی‌های تجدیدپذیر را اجرا کند. بدین وسیله هم میزان قابل‌توجهی برق تجدیدپذیر تولید می‌شود که تولید در محل مصرف است، هم مقداری از کسری کشور جبران می‌شود. متاسفانه دستورالعمل ابلاغی وزارت نیرو در اسفند مبهم است و اهرم فشار جریمه روی قبوض را کامل مشخص نکرده است. درخواست ما این است که مصوبه فوق اصلاح و ابلاغ شود.
موسوی در پاسخ به سوالی مبنی بر وضعیت تولید تجهیزات انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران و پتانسیل‌های صادرات در این حوزه گفت: دغدغه‌هایی در حوزه توسعه صنعت تجدیدپذیر مطرح می‌شود. در بخش تولید نیز مشکلاتی وجود دارد، شرکت‌هایی که وارد این عرصه شده‌اند، به دلیل اخذ استانداردهای بین‌المللی با چالش‌هایی مواجه هستند، به گونه‌ای که در بازار داخل نتوانستند رقابت را ایجاد کنند. از طرفی قیمت تولید محصولات داخلی قابل مقایسه با محصولات بین‌المللی نیست، ما امیدواریم با سیاست‌هایی که در ساتکا در حال اجراست، این موضوع سروسامان یابد، اما با این حال می‌توانیم ظرفیت‌های بالای این صنعت را مورد توجه قرار دهیم. با وجود قوانین خوبی که در حوزه تجدیدپذیرها وجود دارد، اما به دلیل اینکه تحقق قوانین با چالش روبه‌رو است، نتوانسته‌ایم آن‌طور که باید شاهد توسعه در این صنعت باشیم.او با اشاره به مصوبه دولت در سال ۱۳۹۵ گفت: بر اساس این مصوبه ۲۰ درصد از مجموعه‌های دولتی می‌توانند از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده کنند، اما هیچ اتفاق روشنی رخ نداد. این در حالی است که طبق بررسی‌های صورت گرفته در کل کشور ۲۰۰۰ مگاوات تنها در بخش دولتی ظرفیت ایجاد نیروگاه وجود دارد.وی تصریح کرد: قوانین وجود دارند اما پیاده‌سازی آنها با چالش روبه‌رو است. در بحث صادرات نیز زمانی که مشکل تامین داخل وجود دارد نمی‌توانیم انتظار صادرات داشته باشیم اما هم‌اکنون کشورهای ارمنستان، عراق و سوریه علاقه‌مند به دریافت تجهیزات از ایران هستند همچنین کشورهای اتحادیه اروپا نیز علاقه‌مند هستند تا در بحث تولید پنل‌های خورشیدی در ایران سرمایه‌گذاری کنند و تجهیزات تولیدشده را با خودشان ببرند. وجود دانش فنی و نیروی ارزان‌قیمت دلیل تقاضای کشورهای اروپایی در ایران است. این تقاضا از سوی آلمانی‌ها بسیار زیاد بوده که اگر تحقق یابد می‌تواند تاثیر زیادی بر بازار ایران بگذارد.
می‌توانیم نصف کمبود برق کشور را جبران کنیم
حمیدرضا صالحی رییس هیات‌مدیره انجمن ساتکا هم بر این باور است که چون سرعت توسعه تجدیدپذیرها در دنیا بسیار بالاست، در نتیجه در آینده با توجه به فناوری‌های موجود و لزوم افزایش بهره‌وری چاره‌ای نیست جز اینکه به سمت توسعه تجدیدپذیرها پیش‌رویم.
او گفت: براساس پیش‌بینی‌ها تا سال ۲۰۵۰ سهم برق در سند انرژی ۵۰ درصد خواهد شد که باید ایران نیز به این مساله توجه داشته باشد. در حال حاضر ایران جزو ۱۰ کشور برتر تولید آلایندگی است و ما به سمتی پیش می‌رویم که در دنیا جریمه‌های تولید کربن رو به افزایش بوده است. سال گذشته شاهد این بودیم که ۸۶ درصد سرمایه‌گذاری که در صنعت برق دنیا صورت گرفت مربوط به انرژی‌های پاک بوده است که همین موضوع اهمیت توسعه تجدیدپذیرها را نشان می‌دهد.وی با اشاره به پتانسیل‌های ایران در حوزه تجدیدپذیرها گفت: ۳۰۰ روز آفتابی در کشور داریم و از طرفی ۹۰ هزار مگاوات ظرفیت تولید انرژی بادی و خورشیدی در کشور موجود است؛ اما استفاده از آنها نیازمند سازندگان، مشاوران و تامین‌کنندگان این حرفه است.
صالحی معتقد است که با یک میلیون نیروگاه خورشیدی خانگی می‌توان نصف کمبود برق کشور را جبران کرد. با این حال مشکلاتی در این زمینه وجود دارد که از جمله آن بی‌توجهی دولت‌هاست. مثلا با وجود گذشت چندین ماه از سال جدید هنوز قیمت خرید تضمینی اعلام نشده است. اگر این مساله سروسامان پیدا نکند نمی‌توانیم شاهد توسعه تجدیدپذیرها باشیم.
توجیه اقتصادی ندارد
محمود کریمی دیگر عضو هیات‌مدیره انجمن ساتکا هم بر این باور است که در کشور ما نیروگاه‌های انشعابی زیر ۲۰۰ کیلوولتی هستند که اغلب در سقف یا حیاط خانه‌ها احداث می‌شود به دلیل اینکه مزایای خوبی دارند در دنیا مورد توجه قرار گرفته‌اند به گونه‌ای که بیش از ۶۷ درصد نیروگاه‌های خورشیدی روی سقف خانه‌ها مستقر شده‌اند. اما در ایران زیر ۱۰ درصد نیروگاه‌های خورشیدی مربوط به این بخش است.
او اضافه کرد: عدم اتلاف انرژی، تعادل متوازن‌سازی شبکه و کمک به پیک از جمله مهم‌ترین مزایای توسعه این صنعت است. برق تولیدی بر اساس نرخ پایه از مشترکان خریداری می‌شود و وزارت نیرو مکلف بوده این نرخ را بروز کند اما افزایش این نرخ متناسب با قیمت تجهیزات نبوده است و اکنون افرادی که تمایل به سرمایه‌گذاری داشته باشند وارد این بخش نخواهند شد.به گفته وی عدم توازن نرخ خرید تضمینی و تجهیزات پیامدهای متعددی دارد و همین مساله باعث شده که پیمانکار اقدام به نصب تجهیزات با کیفیت نکند چراکه کارفرما به دنبال توجیه اقتصادی است و عمدتا دیده می‌شود که بعد از پنج سال تجهیزات دچار مشکل می‌شود.
کریمی معتقد است که اگر نرخ پایه تضمینی ۱۰۰ درصد افزایش پیدا نکند سرمایه‌گذاری در این حوزه توجیه‌پذیر نیست زیرا مثلا سال گذشته ۲۰مگاوات نیروگاه مگاواتی احداث شد که عمدتا مربوط به کمیته امداد و هلال‌احمر بود و تعداد افرادی که برای سرمایه‌گذاری در این حوزه وارد شده‌اند صفر بوده است.