بازار سرمایه مظلوم است

حسین محمودی‌اصل*
مجلس رای اعتماد خود را از دکتر همتی پس گرفت و بازار سرمایه یکی از حامیان جدی خود را از دست داد. البته نتایج راه‌اندازی بازار توافقی فعلا در سود شرکت‌ها نمایان نشده بود اما به مرور می‌توانست سود شرکت‌ها را اندکی بهبود ببخشد. با توجه به اینکه در سه سال گذشته دست‌درازی به جیب تولید سود شرکت‌ها را کاهش داد، دیگر بخش تولید توان تحمل دست‌درازی مجدد را ندارد. اگر اعمال فشار بیش از این شود، واحدهای تولیدی کم‌کم زیان‌ده شده و از چرخه تولید خارج می‌شوند. تولید دچار خطاهای شناختی بسیاری است.
به عنوان مثال تفکر عمومی بر این اساس است که تولید کمبود نقدینگی داشته و نیاز به تسهیلات دارد. وقتی حاشیه سود تولید ۱۰‌درصد است، تسهیلات ۴۰‌درصدی می‌تواند دوره عمر شرکت‌ها را کاهش داده و حتی آنها را تعطیل کند. نقدینگی مورد نیاز بخش تولید باید از جنس سود و نه تسهیلات باشد. برای همین لازم است که حاشیه سود تولید به نزدیکی تورم و همچنین بیش از نرخ سود بانکی و نرخ بهره باشد. اگر این اتفاق رخ ندهد، طبیعتا منابع به سمت تولید حرکت نخواهند کرد. کشور یک راه‌حل بیشتر ندارد و آن نیز سوق دادن منابع به سمت تولید است که می‌تواند شرایط اقتصادی کشور را بهبود دهد. با این نرخ بهره انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در تولید وجود ندارد. با ریسک‌های سیستماتیک موجود که منشا سیاسی دارند، منابع نسبت به بخش تولید علاقه‌ای نشان نمی‌دهند. در نتیجه لازم است دولت تمام همت خود را برای هدایت منابع به سمت تولید و بورس به کار گیرد. در غیراین صورت همچنان بازارها در التهاب باقی خواهند ماند و نه‌تنها منابعی به سمت تولید نخواهد رفت بلکه منابع موجود در چرخ تولید نیز برای حفظ بخشی از دارایی و ارزش پول به بازارهای دیگر از جمله طلا و دلار مهاجرت خواهند کرد. وضعیت بسیار بسیار حساس است و به نظر می‌رسد که یک نهضت حرکت به سمت تولید و رشد حاشیه سود باید ایجاد شود که بتواند منابع تولید را به خوبی هدایت کند. بازار سرمایه بازار مظلومی است و تا انگیزه‌ای برای حمایت از آن به وجود می‌آید، فشار شروع می‌شود. واضح است که از جیب تولید در حوزه صادرات به رانت‌خوارها خدمات زیادی داده شد. صادرکننده‌های ما اکثرا شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی هستند که به صندوق‌های بازنشستگی مربوط می‌شوند. برای مثال صنعت پتروشیمی ۱۴ تا ۱۶‌میلیارد دلار صادرات دارد و برای اینکه 2میلیارد دلار از ارزی که صادر کرده را برای تامین مواد اولیه و تجهیزات به دست بگیرد دچار مشکل است بنابراین بخش اعظم واردکننده‌های ما خرد، تقریبا حقیقی یا وابسته به شرکت‌های بخش‌خصوصی هستند و بخش اعظم صادرکننده‌ها به شرکت‌های وابسته به صندوق‌های بازنشستگی تعلق دارند. در نتیجه طبیعی است که استفاده‌کنندگان از رانت ۸۰۰تا ۱۰۰۰همتی تلاش می‌کنند که فاصله بین ارز توافقی یا نیمایی با بازار آزاد افزایش یابد. این افراد قدرتمند شده‌اند و سال‌هاست که منابع هنگفتی در دست دارند که از این منابع برای پیشبرد اهداف خود و اعمال فشار استفاده خواهند کرد. متولیان بخش تولیدی و صادراتی که ماهیت شبه‌دولتی دارند، نباید بترسند و باید در دفاع از تولید اقدام کرده و اقتصاد کشور را نجات دهند. با تاکید مقام معظم رهبری بر رشد تولید، اقتصاد مقاومتی درون‌زا و برون‌نگر، کشور جز رشد تولید راه‌حل دیگری ندارد چراکه کل جهان هم جز رشد تولید راه‌حل مفید و موفقی را تجربه نکرده‌اند.
* کارشناس اقتصادی