بازهم درباره افول هژمونی آمریکا

پروفسور مجتبی صدریا- در ادبیات معاصر از مفهوم هژمونی دو برداشت متفاوت رایج شده است؛ یکی هژمونی به معنای سلطه و سلطه‌گرایی که در این معنا هژمون یا قدرت مسلط از بیرون به علت توانایی‌های نظامی یا اقتصادی‌اش امیال خود را به دیگران تحمیل می‌کند تعریف دوم مفهوم هژمون که بیشتر از اواخر قرن بیستم رایج شد به معنای نفوذی است که دیگران داوطلبانه می‌پذیرند آنچه که درباره افول هژمونی ایالات متحده بیشتر مطرح و جالب است که هم هژمونی ایالات متحده به مثابه یک قدرت سلطه افول کرده است و آن کشور قادر به تحمیل خواست‌ها و دستگاه‌های خود به دیگران است و هم پذیرایی دولت‌ها و جوامع مختلف‌ دیگر مایل به پذیرش داوطلبانه مواضع ایالات متحده نیستند این واقعیات بیش از پیش جهان را از یک سو به سمت یک جهان چند قطبی سوق داده است که دیگر یک قطب حاکم ندارد و از سوی دیگر گرایش رو به رشد به سوی روابط چندجانبه بوده است و این بستر واقعیات جهانی عملا ناتوانی سیاستگذاران ایالات متحده که در جست‌وجوی احیای هم جایگاه سلطه‌شان هستند و هم تا حد امکان بازسازی یک دنیای تک‌قطبی هم با دشواری و هم با شکست مواجه می‌شود این دشواری‌ها و شکست‌های به معنای ناتوانی ایالات متحده نیست زیرا به هر جهت بزرگترین حجم اقتصاد جهان و قوی‌ترین ارتش جهان کماکان متعلق به آن کشور است ولی آنچه که دشواری‌ها و شرکت‌های سیاستگذاران کنونی ایالات متحده فراهم ساخته امکان جوامع مختلف به سوی بسیج بهینه منابع‌شان و در راس آنها منابع انسانی‌شان برای اتخاذ جایگاه مناسب‌تری در صحنه جهانی است این روند به سادگی نمی‌تواند شکل بگیرد زیرا دیدگاهی که در جامعه ایالات متحده به سیاستگذاری سلطه‌طلبی انجامیده است در دیگر جوامع می‌تواند به جای بسیج منابع به کوشش در به انحصار در آوردن دیگر جوامع در دست برخی بینجامد مهم نیست که این همسویی عملی گرایش به انحصار‌طلبی در بین انحصار‌طلبان تضادهای خفیف یا شدیدی را نیز به وجود آورد مهم نیات انحصار‌طلبی است که در غایت منجر به هدر رفتن منابع بشری در جوامع مختلفی می‌شود به صورت پارادوکسی کالی در دوران افول هژمونی ایالات متحده گرایشات مشابه انحصار‌طلبانه‌ای می‌تواند منجر به همان صدماتی شوند که در طول بیش از نیمی از قرن بیستم دولت ایالات متحده به بشریت وارد کرده است. انحصار‌طلبی آسیب‌آفرین است، زیرا پرچم ایالات یا زیر پرچم مخالفت با ایالات متحده.