بازگشت به « تمدن ایرانشهری»

گروه مسکن- سیل مهاجرت‌ها به مراکز استان‌ها و نقاط شهری باعث تراکم جمعیت در این نقاط شده است به طوری که طی نیم قرن گذشته برخی از روستاهای ایران خالی از سکنه شده‌اند. تراکم ناخالص مسکونی در ۸۷ درصد شهرهای ایران کمتر از ۱۰۰ نفر است و از سوی دیگر تراکم در شهرهای بزرگ بیشتر از تراکم در شهرهای کوچک و عمدتا بین ۵۰ تا ۱۰۰ نفر در هکتار است. در حال حاضر تراکم ناخالص مسکونی در شهر تهران ۷۴ نفر در هکتار، تبریز ۸۷/۷ نفر در هکتار، مشهد ۵۹/۱ نفر در هکتار، شیراز ۶۹/۸ نفر در هکتار و در اصفهان نیز ۴۵/۲ نفر در هکتار است. به گفته وزیر راه‌و‌شهرسازی در حال حاضر ۱۰ درصد از جمعیت ایران در شهر تهران و بدتر از آن ۵۰ درصد دیگر در سایر کلانشهرهای کشور زندگی می‌کنند، مساله‌ای که مشکل و بحران عدم تعادل را بسیار پیچیده‌تر و عمیق‌تر از قبل می‌کند.
همین موضوع باعث شده تا عضو کابینه دولت یازدهم به عنوان اصلی‌ترین سیاستگذار شهرنشینی در کشور با تاکید بر لزوم بازگشت به فرهنگ باستانی از طرح «‌بازگشت به ایرانشهری» سخن بگوید. به گفته آخوندی عدم تعادل تنها عدم تعادل جمعیتی نیست و این عدم تعادل در نهایت منجر به مشکلات زیستی شده و شهر را با مشکلاتی نظیر کمبود آب، آلودگی هوا، ترافیک، کاهش قابلیت و کیفیت زندگی مواجه می‌کنند.
وزیر راه‌و‌شهرسازی به تازگی در سفر خود به کرمانشاه با تاکید دوباره به لزوم بازگشت به تمدن ایران شهری بحران شهرنشینی را بسیار فراتر از آنچه در تصور همگان است دانسته و تاکید کرده است: این مسایل را برای هشدار دادن به شما عزیزان مطرح نمی‌کنم بلکه می‌خواهم بگویم ما مدیران، مسوولان و نمایندگان مردم با پدیده بسیار پیچیده‌ای روبه‌رو بوده‌ایم و باید به آن توجه کنیم.
مضرات جنگ تحمیلی برای شهرنشینی
اساس این سخنان آخوندی این است که در گذشته سکونتگاه‌ها در ایران پراکنده بود و ما شهرهای با جمعیت انبوهی مثل تهران نداشتیم. به گفته او وقتی مشکلات عدم تعادل را در کنار مشکلات ناشی از هشت سال جنگ تحمیلی در این استان قرار می‌دهیم متوجه افزایش مشکلات و گرفتاری‌های موجود می‌شویم، همه می‌دانیم که تنها ظاهر جنگ کوتاه مدت بوده و پس از هشت سال تمام شده است ولی آثار آن اعم از خالی از سکنه شدن برخی مناطق و ایجاد تنوع جمعیتی در سایر شهرها همچنان ادامه دارد و باید مورد توجه قرار گیرد.آخوندی با بیان این مطلب که مشکلات ناشی از بحث عدم تعادل در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی خود را بیشتر و سخت‌تر نشان می‌دهد، گفته است: باید فکر کنیم که با وجود این مشکلات برای آینده کشور چه باید بکنیم خصوصا در این ایام که نشان‌دهنده اراده ملت برای تغییر آینده‌شان با کمک اتحاد است، ما نیز باید به دنبال بهروزی بیشتر کشور خود باشیم.عضو کابینه دولت تدبیر و امید با بیان اینکه به اعتقاد من در بحث توسعه گرفتار تأثیر شدید فناوری و تکنولوژی شده‌ و از اندیشه و ایرانی بودن خود تا حد زیادی دور افتاده‌ایم، گفته است: در گذشته نحوه پخشایش مردم در کشور براساس ظرفیت زیستی و زیستگاه‌ها بود و ما به هیچ وجه جمعیتی متمرکز در یک نقطه نداشتیم ولی مشکلی که در آینده با آن روبه‌رو شدیم آن بود که تصور کردیم فناوری می‌تواند تمامی مشکلات را حل کند به همین دلیل شروع به ساختن صدها ساختمان بلند و بارگذاری چندین برابری ظرفیت زیستی در تهران کردیم.
بارگذاری جمعیت دلیل ترافیک
وزیر راه‌و‌شهرسازی مشکلات عمده‌ای از جمله آب، هوا، ترافیک و کاهش کیفیت زندگی را ناشی از همین بارگذاری بیش از حد جمعیت در تهران می‌داند و می‌گوید: برخورداری از ارتباطی خوب در حوزه تمدنی نمونه‌ای دیگر از مباحث ایران‌شهری است؛ وقتی از ایران صحبت می‌کنیم باید بگوییم که این کشور کجاست. آیا تنها همین نقشه کشیده شده روی کاغذ است یا حوزه نفوذ تمدن ایرانی است. اگر به این چشم نگاه کنیم می‌بینیم که از مدیترانه تا دریای سند و از فرات تا سیحون همه در حوزه تمدن ایران بوده است.
عضو کابینه دولت یازدهم کاهش تحولات جمعیتی در دوره فعلی را اتفاق خوبی در این حوزه می‌داند و می‌گوید: جمعیت به هیچ‌وجه رشد سابق را ندارد و دیگر نیازی به ساخت خانه‌های جدید نیست بلکه به شدت خواستار ارتقای کیفیت خانه‌های موجود است، در حقیقت ما در حوزه بدمسکنی مشکلات بسیار زیادی داریم و باید به سمت ارتقای کیفیت زندگی برویم.
۶۰۰ هزار خانه خالی
این مقام مسوول با بیان این مطلب که براساس آمار ملی در سال ۸۵، ۶۰۰ هزار خانه خالی و در سال ۹۰، یک میلیون و ۶۰۰ هزار خانه خالی در کشور وجود داشته است، می‌گوید: ما در این زمان از یک سو با کاهش رشد جمعیت و ایجاد فرصتی برای برنامه‌ریزی روبه‌رو بوده‌ایم و از سویی دیگر با کاهش تقاضا و حرکت به سمت رکود مسکن مواجه هستیم که احتیاج به برنامه‌ریزی بسیار دقیقی دارد.
آخوندی معتقد است اگر می‌خواهیم به سمت کنترل جمعیت در استان‌ها برویم باید یک سیستم حمل‌و‌نقلی مناسب در مراکز استان‌ها داشته باشیم. این به آن معناست که شهرهای با فاصله ۵۰ تا ۶۰ کیلومتر اطراف مراکز استانی ارتباط ریلی و جاده‌ای خوبی در اختیار داشته باشیم. وی هدف اصلی از ایجاد حمل‌و‌نقل ریل‌پایه را ارتباط یکپارچه بین سیستم ریلی درون و برون‌شهری می‌داند و می‌گوید: ما باید ارتباط روزانه بین پیرامون و مراکز شهری را فراهم کنیم در این صورت می‌توانیم از تمام ظرفیت کشور استفاده کنیم.