بازگشت به گاز روسیه؟

سهیل قاسمی- پس از بروز جنگ تمام‌عیار
در سال ۲۰۲۲، اتحادیه اروپا واردات انرژی از روسیه که سود خالص از آن به توانایی مسکو برای ادامه جنگ علیه اوکراین کمک می‌کرد را محدود کرد. ایالات‌متحده برای پوشش کسری، تامین انرژی خود به اروپا را افزایش داد. با این حال، در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ، روابط اروپا با ایالات‌متحده آمریکا تیره شد و کسب‌و‌کارهای اروپایی نسبت به وابستگی به واشنگتن محتاط شدند و به دنبال گزینه‌های دیگری رفتند. در این میان طبق گزارش خبرگزاری رویترز، اروپا گزینه‌های کمی دارد زیرا مذاکرات با قطر برای افزایش حجم گاز طبیعیLNG به بن‌بست خورده است. اگرچه استقرار منابع انرژی تجدید‌پذیر تسریع شده اما این سرعت به اندازه‌ای نیست که اتحادیه اروپا احساس امنیت کند.
استراتژی گازی فرانسه
شرکت انرژی فرانسه، بخشی دولتی است و پیش از جنگ اوکراین یکی از بزرگ‌ترین خریداران گاز روسیه محسوب می‌شد. در همین راستا هولئو، معاون اجرایی شرکت انرژی فرانسه اعلام کرد: «روسیه می‌تواند حدود ۲۰ تا ۲۵‌درصد از نیازهای اتحادیه اروپا را تامین کند که نسبت به ۴۰‌درصد پیش از جنگ کاهش یافته است.» پاتریک پویان، رییس شرکت نفتی توتال انرژی فرانسه نیز به نگرانی دیگری اشاره کرده است. وی می‌گوید که اروپا بیش از حد نباید به گاز آمریکا وابسته باشد. او معتقد است که اروپا باید مسیرهای متعددی را امتحان کند و بیش از حد به یک یا دو مسیر تکیه نکند. وی در ادامه افزود که اروپا هرگز به واردات ۱۵۰‌میلیارد مترمکعب از روسیه مانند قبل از جنگ باز نخواهد گشت اما ممکن است به ۷۰‌میلیارد مترمکعب برسد.
آلمان و چرخش انرژی
آلمان که پیش از جنگ به شدت به گاز روسیه وابسته بود، اکنون در حال بررسی امکان ازسرگیری حداقل بخشی از واردات از روسیه است، به طوری که چندین شرکت مستقر در پارک شیمیایی لوینا، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین خوشه‌های شیمیایی آلمان که میزبان کارخانه‌های داو کمیکال و شِل است، بر ضرورت ازسرگیری گاز روسیه تاکید کردند.
کلاوس پاور، مدیرعامل لوینا در این خصوص می‌گوید: ما به گاز روسیه نیاز داریم، به انرژی ارزان نیاز داریم. مهم نیست از کجا تامین می‌شود. ما به نورداستریم نیاز داریم زیرا باید هزینه‌های انرژی را کنترل کنیم. کریستوف گونتر، مدیرعامل اینفرالوینا گفت: در یک بحران شدید هستیم و نمی‌توانیم منتظر بمانیم. صنعت شیمیایی آلمان پنج ‌فصل متوالی است که کاهش شاغلان را تجربه کرده؛ چیزی که در دهه‌های اخیر بی‌سابقه بوده است. بازگشایی خط لوله بیش از هر برنامه یارانه‌ای کنونی قیمت‌ها را کاهش خواهد داد. در همین رابطه با وجود تلاش‌ها برای حفظ حضور در اروپا، صادرات گاز گازپروم به اتحادیه اروپا همچنان پایین باقی مانده است. در واقع مشکلات مالی گاز‌پروم عمدتا ناشی از تصمیم اتحادیه اروپا برای کاهش وابستگی به انرژی روسیه پس از شروع جنگ اوکراین است.
عدم اعتماد به ترامپ
در چنین شرایطی گاز آمریکا در سال گذشته میلادی 7/16‌درصد از واردات اتحادیه اروپا را پوشش داد- نروژ با 6/33‌درصد و روسیه با 8‌درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند. پس از اینکه اوکراین خطوط لوله را بست، سهم روسیه در سال جاری به زیر ۱۰درصد کاهش خواهد یافت. جریان‌های باقیمانده عمدتا LNG از نوواتک است. در نتیجه اتحادیه اروپا در حال آماده شدن برای خرید LNG بیشتر از آمریکاست زیرا ترامپ می‌خواهد اروپا مازاد تجاری خود را با ایالات‌متحده کاهش دهد. تاتیانا میترووا، پژوهشگر مرکز سیاست انرژی جهانی دانشگاه کلمبیا می‌گوید که جنگ تعرفه‌ای نگرانی اروپا در مورد تکیه بر گاز آمریکا را تشدید کرده است. میترووا افزود: «نگاه به LNG آمریکا به عنوان یک کالای بی‌طرف به طور فزاینده‌ای دشوار می‌شود: در یک نقطه خاص، ممکن است به یک ابزار ژئوپلیتیکی تبدیل شود.» آرنه لوهمن راسموسن، تحلیلگر ارشد مدیریت ریسک جهانی نیز معتقد است که اگر جنگ تجاری تشدید شود، این خطر کوچک وجود دارد که ایالات‌متحده صادرات LNG را متوقف کند. یک دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا که به شرط ناشناس ماندن صحبت می‌کرد، موافقت کرد و گفت هیچ‌کس نمی‌تواند رد کند «که از این اهرم استفاده شود. وارن پترسون، رییس استراتژی کالا در INGنیز تاکید می‌کند در صورتی که قیمت گاز داخلی آمریکا به دلیل افزایش تقاضای صنعتی و هوش مصنوعی افزایش یابد، آمریکا می‌تواند صادرات به تمام بازارها را محدود کند.
در همین رابطه تحلیل دقیق شرایط کنونی امری دشوار است. با این حال با توجه به بحران انرژی که اروپا پس از جنگ اوکراین با آن مواجه شده و تلاش‌های متنوعی که در این راستا انجام داده، به نظر می‌رسد که وابستگی بیش از حد به گاز آمریکا نیز نمی‌تواند راه‌حل مناسبی باشد. برای کنترل قیمت انرژی در اروپا، بازگشت به گاز روسیه ممکن است گزینه‌ای قابل بررسی باشد اما باید تاکید کرد که این بازگشت نباید به وابستگی شدید و ناپسند پیش از جنگ منجر شود.