بازگشت تجارت به ریل

گروه بازرگانی- پس از فراز و فرودهای بسیار در حوزه تجارت خارجی، خبرها از بازگشت صادرات به روال عادی حکایت دارد. با توجه به شیوع ویروس کرونا در دنیا، صادرات جهانی تحت‌ تاثیر قرار گرفت و در سه ماهه ابتدایی سال، می‌توان گفت مرزها تقریبا بسته بود و پس از آن نیز که مرزها باز شد، کشورهای دیگر تحت تاثیر این ویروس واردات خود را کاهش داده بودند.
از یک ماه گذشته تجارت خارجی در حال بازگشت به روال عادی خود شده است. بر پایه دیپلماسی اقتصادی کشور با همسایگان، این روند هر روز توسعه یافته و بازگشایی دروازه جدید مرزی نیز در تسریع این امر کمک‌کننده است. به گفته لاهوتی، رییس کنفدراسیون صادرات، پیش‌بینی می‌شود در نیمه دوم سال، بتوانیم شرایط صادراتی نیمه نخست سال را جبران کنیم و تا پایان سال نیز به اهداف صادراتی سال ۹۹ دست پیدا کنیم که البته این مهم بدون همکاری دستگاه‌های اجرایی در تسهیل قوانین و رفع موانع میسر نخواهد بود.
رییس کنفدراسیون صادرات با اشاره به مشکلات دریافت ارزش‌افزوده صادرکنندگان به دلیل راه‌اندازی «سیستم اریس» گفت: روند تجارت خارجی در یک ماه گذشته به روال سابق بازگشته است. محمد لاهوتی در خصوص بازگشت ارزش‌افزوده صادرکنندگان اظهار کرد: در خصوص ارزش‌افزوده صادرات، چند مشکل وجود دارد که بر اساس گزارش‌هایی که از سوی صادرکنندگان ارائه شده، ارزش‌افزوده سه ماهه زمستان سال ۹۸ هنوز در سامانه سازمان امور مالیاتی بارگذاری نشده است.
او ادامه داد: البته بانک مرکزی قرار بود با رفع تعهدات ارزی صادرکنندگان تا سه ماهه اول سال ۹۹ لیستی را به سازمان امور مالیاتی ارسال کند. اما بر اساس اطلاعاتی که صادرکنندگان به ما اعلام کرده‌اند تنها این اطلاعات تا قبل از زمستان سال ۹۸ توسط سازمان امور مالیاتی بارگذاری شده و اطلاعات سه ماهه آخر سال ۹۸ تا سه ماهه اول سال ۹۹ یعنی حدود شش ماه هنوز ثبت نشده است.
عدم بارگذاری اطلاعات
رییس کنفدراسیون صادرات ایران در خصوص دلیل عدم بارگذاری اطلاعات صادرکنندگان برای دریافت ارزش‌افزوده سه ماهه زمستان سال گذشته، خاطرنشان کرد: ارسال سی‌دی رفع تعهد ارزی توسط بانک مرکزی و بارگذاری و استرداد توسط سازمان امور مالیاتی صورت می‌گیرد بنابراین بخشی از اطلاعات هنوز ارسال نشده ولی مشکل اینجاست که همان بخش هم که ارسال و بارگذاری شده و در بعضی مواقع رسیدگی هم شده است به دلیل ادغام ارزش‌افزوده و عملکرد با یکدیگر و ایجاد سیستمی به نام «اریس» استرداد مالیات بر ارزش‌افزوده با تاخیر مواجه و یا متوقف شده است.لاهوتی اضافه کرد: با راه‌اندازی این سیستم عملا عملکرد و ارزش‌افزوده در یک بخش بررسی می‌شود و به جای اینکه با این اقدام روند کار سریع و تسهیل شود، به دلیل عدم هماهنگی دستگاه‌های ادغام شده و آماده نبودن زیرساخت، با مشکل روبه‌رو شده است.
او گفت: مالیات بر ارزش‌افزوده صادر‌کنندگان طبق قانون باید یک ماه پس از رفع تعهد ارزی پرداخت شود اما متاسفانه صادرکنندگانی هستند که با وجود رفع تعهد ارزی در سال ۹۷ نتوانسته‌اند مالیات خود را دریافت کنند و این در شرایطی است که تولیدکنندگان کشور به دلیل افزایش نرخ ارز و کاهش قدرت خرید به شدت با کمبود منابع مواجه هستند و انتظار از سازمان‌های ذی‌ربط عمل به قانون است و با ایجاد مکانیسم لازم ارزش‌افزوده صادرکنندگان را حداکثر یک ماه پس از رفع تعهد ارزی پرداخت کنند.
تداوم مشکلات صادرکنندگان متعهد
به گفته لاهوتی، این مشکلات برای صادرکنندگان متعهدی که به موقع رفع تعهد ارزی خود را انجام داده‌اند و توسط بانک مرکزی تایید شده‌اند کماکان وجود دارد .
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران تاکید کرد: در این شرایط لازم است اطلاعات رفع تعهدات ارزی صادرکنندگان توسط بانک مرکزی به روز شود و به محض انجام، سازمان امور مالیاتی با دسترسی به اطلاعات بانک مرکزی بتواند اطلاعات را در سامانه خود ثبت کند.
او ادامه داد: باید ابزارهای «سیستم اریس» سازمان امور مالیاتی زمانی ارائه شود که زیرساخت‌های لازم برای تسهیل و تسریع کار فراهم شده باشد نه اینکه به دلیل عدم هماهنگی، صادرکنندگان معطل بمانند.
ضرورت رفع موانع تجارت با عراق
این در حالی است که مدیرکل دفتر عربی و آفریقای سازمان توسعه تجارت با تاکید بر اهمیت اعتمادسازی برای شرکت‌های ایرانی در بازارهای صادراتی همچون عراق گفت: ضرورت آسیب‌شناسی لازم در خصوص بازارهای هدف صادراتی ایران از جمله عراق از سوی اتاق‌ بازرگانی و سازمان‌های متولی دیده می‌شود.
فرزاد پیلتن با اشاره به برخی مشکلات موجود در بازارهای صادراتی همچون عراق و موانع اعتماد به کالای صادراتی ایرانی اظهار کرد: لازم است جلوی فروش کالا جلوی در کارخانه در ایران، بدون در نظر گرفتن شرایط صادرات کالا در کشور از جمله مجوزهای مربوطه، شرایط حمل و نقل، عوارض صادراتی، استاندارد کالا گواهی شرکت بازرسی کالا گرفته شود.
او اضافه کرد: توافقات شفاهی ثبت‌نشده فروش کالا و نقض تعهدات از طرف تاجر یا واحد تولیدی ایرانی، نبود قرارداد ثبت‌شده در اتاق بازرگانی یا ثبت در دفاتر رسمی، فروش ریالی به تاجر عراقی و تغییر قیمت به واسطه نوسانات نرخ ارز که منجر به افزایش قیمت اولیه خواهد شد، وجود دلال‌ها و واسطه‌ها که بدون توجه به حیثیت تجاری دو کشور اقدام به فروش کالاهای با کیفیت پایین می‌کنند، رعایت نکردن درج مشخصات کامل به زبان عربی و انگلیسی و تاریخ میلادی بر کالا که منجر به برگشت محصول می‌شود، تطابق نداشتن مشخصات و آنالیز کالای سفارش شده توسط تاجر عراقی با کالای ارسال شده توسط تاجر ایرانی و در نهایت مشکلات انتقال وجوه ارزی از طریق صرافی‌های غیررسمی در عراق از جمله مواردی است که باعث می‌شود اعتماد به کالاهای ایرانی در بازار عراق کاهش پیدا کند و لازم است به این موارد توجه شده و جهت رفع آن اقدام شود.
مدیرکل دفتر عربی و آفریقای سازمان توسعه تجارت با پیشنهاد آسیب‌شناسی این موضوع از طریق اتاق بازرگانی و اقدام در جهت اختلافات موجود و ارائه آموزش به تجار و بازرگانان خاطرنشان کرد: فعال کردن مرکز داوری اتاق بازرگانی در استان‌های مرزی جهت رسیدگی به شکایت و اطلاع‌رسانی به تجار دو کشور و تاکید بر رسیدگی به شکایات فقط در قالب ارائه قراردادهای معتبر تجاری می‌تواند راهگشا باشد.او با تاکید بر اینکه جلوگیری از فروش کالا به تجار خارجی از در کارخانه با راهکارهای عملی و جلوگیری از فروش ریالی به تجار عراقی با توجه به نوسانات ارزی در کشور و نظارت توسط سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استانی الزامی است، ادامه داد: در این زمینه اتاق بازرگانی ایران به اتاق بازرگانی عراق برای همکاری در رسیدگی به اختلافات بین تجار دو کشور و امضای یک دستورالعمل‌ها در این خصوص و معرفی نماینده رسمی به اتاق بازرگانی عراق جهت پیگیری این امور اعلام آمادگی کند.
پیلتن افزود: برگزاری جلسات ماهانه بین رایزن بازرگانی ایران در عراق با اتاق بازرگانی یا اتاق مشترک ایران و عراق جهت بررسی مشکلات و مسائل و همکاری در حل اختلافات موجود با دعوت از تجار طرفین نیز می‌تواند در این زمینه موثر باشد و همچنین شرکت‌های مدیریت صادرات جهت همکاری با تجار و شرکت‌های تولیدی با توجه به تخصص در امر صادرات معرفی شوند.
دیپلماسی تجاری ایران و پاکستان
در این میان نگاهی به تجارت ایران با کشورهای همسایه از جمله پاکستان نشان می‌دهد شیوع کرونا مانند یک طوفان غیرمنتظره تجارت و مراودات بازرگانی کشورها را درنوردید به طوری که همسایگان از جمله ایران و پاکستان نیز از این وضعیت مستثنی نبودند. با این حال دو کشور در ماه‌های اخیر توانستند تجارت مشترک را از سد کرونا عبور دهند و ادامه این تلاش‌ها بر بازگرداندن مناسبات اقتصادی تهران- اسلام‌آباد به دوران پیش از کرونا معطوف شده است. توسعه بیش از پیش تجارت میان دو کشور دوست، همسایه و برادر ایران و پاکستان نه تنها برای رفاه ملت‌های دو کشور به ویژه بهبود زندگی مرزنشینان اجتناب‌ناپذیر است بلکه مراودات منظم و سازماندهی شده بازرگانی راهکار اصلی برای جلوگیری از فعالیت‌های غیرقانونی در مرزهای دو کشور به ویژه مقابله با عاملان ناامنی محسوب می‌شود.هر چند پاندمی کرونا در ابتدای شیوع خطرناک در دو کشور همسایه باعث تعلیق فعالیت‌های بازرگانی ایران و پاکستان به ویژه در مرزهای مشترک شد اما برنامه‌ریزی و گام‌های هماهنگ تهران و اسلام‌آباد باعث شد تجارت مشترک از سد کرونا عبور کرده و حتی مراودات مرزی ایران و پاکستان تنها محدود به گذرگاه اصلی یعنی میرجاوه (تفتان) نماند بلکه دو کشور تجارت مشترک را در چهار نقطه از منطقه صفر مرزی افزایش دادند.
در طول دو ماه گذشته نه تنها صادرات و واردات میان دو کشور به وضعیت معمول بازگشت بلکه رایزنی‌های مقامات دو کشور بر بازگرداندن همکاری‌های تجاری و بازرگانی ایران و پاکستان به دوران پیش از کرونا متمرکز شده است. با توجه به بهبود وضعیت فعلی در مناسبات تجاری ایران و پاکستان شرایط مناسبی برای توسعه این همکاری‌ها فراهم شده است. علاوه بر این مقام‌های عالی‌رتبه دو کشور همسایه مصمم به بالا بردن حجم تجارت مشترک هستند. به گفته معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان، میزان صادرات این استان در سال ۹۸ به پاکستان ۴۰ میلیون دلار بوده و این میزان باید طی سال‌های آینده به ۲۰۰ میلیون دلار در سال برسد.