بازی در بازار کالاهای اساسی

گروه بازرگانی- در شرایطی که نرخ دلار از مرز ۵۰ هزار تومان عبور کرده و تورم در کشور به بیش از ۴۴ درصد رسیده است، قیمت‌ها به طور روزانه دچار تغییر می‌شود و فشار مضاعفی به سبد هزینه‌ای خانوار وارد شده است. در روزهای اخیر رشد شدید قیمت گوشت در بازار نیز واکنش بسیاری از مردم را در بر داشته است. قیمت برنج درجه یک ایرانی در حال حاضر در بازار نزدیک به ۱۳۰ هزار تومان اعلام شده و با توجه به حقوق دریافتی و عیدی در نظر گرفته شده برای کارمندان چیزی در حدود ۱۳ کیلو برنج است.
بازار میوه و تره‌بار کشور نیز طی هفته‌های اخیر با نوسان همراه بوده است. پیاز طی چند ماه گذشته بین محصولات سبزی و صیفی رکورددار افزایش قیمت بوده و همچنان این رکورد ادامه دارد. در حال حاضر قیمت عمده‌فروشی پیاز شیری با نازل‌ترین کیفیت با نرخ ۳۱ هزار و ۸۰۰ هزار تومان عرضه می‌شود. رصد بازار میوه و صیفی‌جات نشان می‌دهد نرخ‌های بازار بی‌منطق افزایش یافته و مدیریت آن خارج از کنترل دستگاه‌های نظارتی است تا جایی که گزارش‌های میدانی «جهان‌صنعت» از افزایش قیمت پیاز تا مرز ۴۸ هزار تومان در مرکز شهر تهران حکایت دارد.
به طور قطع نوسان یک بازار سایر بازارها را تحت تاثیر قرار داده و نابسامانی یکی بر سایر بازارها هم تسری پیدا می‌کند. دلال‌بازی در بازار ارز، پشت سر گذاشتن عدد ۵۰ هزار تومان برای هر دلار موج گرانی را در بازار برای تمام کالاها رقم خواهد زد. اگر کالایی خلأ داشته باشد این نقطه ضعف آسیب‌ها را بیشتر می‌کند. کالاهای اساسی، میوه و سبزیجات از حساسیت بیشتر برخوردار بوده و حیات و سلامت جامعه به تامین آنها برمی‌گردد. افزایش قیمت آنها سبد خانوار را خالی‌تر می‌کند.
عدم هماهنگی بین دولت و دستگاه‌ها تا جایی پیش رفته که مسوولان در حل مشکل سیب‌زمینی و پیاز مملکت یا مشکلی مانند مرغ و تخم‌مرغ مانده‌اند. هرچند مسوولان بخش کشاورزی همواره اعلام می‌کنند که هیچ کمبود محصول داخلی وجود ندارد، اما بر قیمت سرسام‌آور این محصولات نظارتی ندارند و این عدم نظارت‌ها موجب شده است در این فشار‌های اقتصادی علاوه بر نارضایتی مردم، سفره خانوار‌ها کوچک‌تر از قبل شود.
از سوی دیگر عدم تخصیص ارز به نهاده‌های دامی نیز به افزایش قیمت کالاهای اساسی مورد نیاز مردم دامن می‌زند، این در حالی است که پس از تخصیص نیافتن ارز مورد نیاز واردات نهاده‌های دامی، خبر از رسوب روغن در گمرکات کشور منتشر شده است. باوجود پیگیری‌ها و مکاتبات صورت گرفته با بانک مرکزی و وزارت جهاد کشاورزی، در حال حاضر بیش از ۵۰ روز است که روند تخصیص ارز به روغن خام متوقف شده و واردکنندگان این کالای ضروری، اساسی و استراتژیک در انتظار تخصیص ارز لازم برای واردات آن به سر می‌برند، اما در نهایت بانک مرکزی از تامین شدن ارز ۱۵۰ هزار تن روغن خام وارداتی خبر داد. تمام این موارد تنها معیشت و سفره مردم را نشانه رفته تا جایی که سفره‌ها این روزها نه رنگ گوشت و مرغ به خود می‌بیند و نه عید برای آنها معنایی دارد.
رکود مطلق بر بازار میوه و تره‌بار
کارگرگلشن‌آبادی رییس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی تهران گفت: در حالی که گفته می‌شود محموله‌های پیاز وارد کشور شده اما هنوز یک تن از آن به دست ما نرسیده در حالی که باید از طریق ما بین اعضا توزیع شود.
با این وجود بر اساس آنچه مسوولان می‌گویند، محموله‌هایی وارد شده و این امر باعث ثبات قیمتی این محصول در بازار شده است. اسدالله کارگرگلشن‌آبادی رییس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی تهران در خصوص وضعیت فعلی بازار گفت: بر اساس آنچه همه‌ساله در چنین شرایطی رخ می‌دهد بازار از این به بعد خراب‌تر می‌شود یعنی رکود مطلق بر بازار حاکم می‌شود. به این دلیل که خانوارها اصولا به دنبال خرید دیگر مایحتاج خود برای سال جدید هستند و به عبارتی از چنین خریدهایی تا حدودی غافل می‌شوند.
هر کیلو موز تا ۶۸ هزار تومان به فروش می‌رسد
کارگر‌گلشن‌آبادی در خصوص موجودی محصولات در بازار نیز گفت: خوشبختانه طی چند سال اخیر تولید‌کننده‌های جنوب کشور به خوبی عمل کرده‌اند و به وفور محصولات به دست ما می‌رسد، به طوری که حتی از نظر میزان موجود بودن محصولات در بازار زمستان گاهی مواقع وضعیت موجودی‌ها از تابستان هم بهتر بوده است. بنابراین خوشبختانه همه نوع کالایی در بازار به وفور وجود دارد.
وی در خصوص وضعیت محصولات وارداتی نیز عنوان کرد: از نظر کمبود در حوزه محصولات وارداتی در حال حاضر دو محصول موز و پیاز مطرح است که موز کاملا وارداتی است و با توجه به افزایش نرخ ارز طی ماه‌های اخیر قطعا شاهد تغییراتی در بحث واردات آن هستیم. کارگر‌گلشن‌آبادی در خصوص آخرین قیمت موز در بازار نیز اظهار کرد: بر اساس آخرین گزارشاتی که از سطح شهر دریافت کرده‌ایم هر کیلو موز در سطح شهر تا ۶۸ هزار تومان هم به فروش می‌رسد.
نوسان قیمت پیاز
رییس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی تهران در خصوص وضعیت موجودی و قیمت پیاز در سطح شهر نیز گفت: بر اساس آنچه گفته می‌شود برای تامین بازار محموله‌های پیاز به کشور وارد شده، اما متاسفانه تا به امروز حتی یک تن از این محموله‌ها به دست ما نرسیده است.
وی ادامه داد: درخواست ما از وزارتخانه این است که در صورتی که چنین محموله‌هایی وارد کشور شده است بخشی از آن را در اختیار اتحادیه ما قرار بدهند تا بتوانیم به اعضای خود بدهیم. به خصوص اینکه در فرعی‌ترین خیابان‌های سطح تهران نیز فروشندگان و اعضای خود را داریم و قطعا بهترین راه برای اینکه این محصول نیز در دسترس مردم قرار بگیرد این است که از طریق اعضای ما توزیع شود.
اسدالله کارگر در خصوص نوسان قیمت پیاز نیز مدعی شد: همان‌طور که می‌دانید در حوزه کاری ما قیمت‌ها مربوط به کیفیت آن محصول است و بنابراین در مورد محصولی مانند پیاز هم طی روزهای اخیر متناسب با کیفیت آن از ۱۵ هزار تومان تا ۲۶ هزار تومان در سطح شهر به فروش می‌رسد.
وی ادامه داد: با منتشر شدن اخباری مبنی بر واردات محموله‌‌های پیاز می‌بینیم که شاهد افت قیمت هستیم. از سوی دیگر با قطع شدن صادرات و از آن طرف با نزدیک شدن به پایان سال محصول پیاز جیرفت کرمان هم به بازار می‌آید و قطعا بازار به ثبات می‌رسد.
پیاز با نازل‌ترین کیفیت هر کیلو ۳۲ هزار تومان
برخلاف گفته‌های اسدالله کارگر، در حال حاضر هر کیلو پیاز شیری با نازل‌ترین کیفیت با نرخ ۳۱ هزار و ۸۰۰ هزار تومان عرضه می‌شود. رییس اتحادیه بارفروشان تهران درباره قیمت واقعی میوه و صیفی‌جات در میوه‌فروشی‌های سطح شهر پیش‌تر گفته بود: «هر یک از خرده‌فروش‌ها می‌توانند با سود ۳۰ تا ۳۵ درصد این محصولات را نسبت به قیمت میدان مرکزی میوه و تره‌بار به فروش برسانند.» بر این اساس در حالی که هر کیلو پیاز شیری با نازل‌ترین کیفیت باید بین ۲۰ تا ۲۱ هزار تومان باشد در حال حاضر با نرخ ۳۱ هزار و ۸۰۰ هزار تومان عرضه می‌شود. نوسان قیمتی سیب‌زمینی هم بین ۱۷ تا ۲۰ هزار تومان بوده و سلیقه و بازار تقاضا نرخ‌ها را تعیین می‌کنند. یکی از مدیران تره‌بار در سطح شهر عنوان کرد برای خرید پیاز در میدان مرکزی تره‌بار باید ساعت‌ها در صف باشد. پس از خرید و عرضه در فروشگاه در نهایت همان صبح تمام ‌بار فروش می‌رود و حتی به ظهر نمی‌رسد.
در این هفته قیمت گوجه‌فرنگی نسبت به هفته گذشته تا حدودی کاهش یافت و این محصول از سوی وانت‌بارها هم در حال عرضه بوده و این امر موجب تعدیل قیمت آن شده است.
در هفته جاری تا حدودی قیمت پرتقال هم بالا رفته است. در حال حاضر بین میوه‌های طبقه متوسط سیب زرد قیمت بالایی داشته و گاهی به هر کیلو ۴۰ هزار تومان هم می‌رسد. لیمو شیرین هر کیلو حدود ۳۰ هزار تومان و نارنگی هم ۲۰ هزار تومان در حال عرضه است. خیار گلخانه‌ای هم بین ۲۶ تا ۲۹ هزار تومان نوسان قیمت داشته و گاهی از خیار بوته‌ای پیش می‌افتد و در برخی میوه‌فروشی‌ها قیمت کمتری دارد.
چالش عدم تخصیص ارز مورد نیاز نهاده‌های دام
اخباری در حوزه تامین نهاده‌های دامی وجود دارد که حاکی از تخصیص نیافتن ارز برای واردات آنها است و این امر گلایه‌هایی را به همراه داشته است. اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران در نامه‌ای به رییس کل بانک مرکزی اعلام کرد که ۲۵ فروند کشتی حامل کالاهای اساسی متعلق به بخش خصوصی در انتظار تخصیص ارز است. در این نامه آمده، در ۲ ماه اخیر هیچ ارزی برای واردات نهاده‌های دامی تخصیص نداده‌اند.
مجید جعفری مدیرعامل اتحادیه کارخانجات خوراک دام درباره وضعیت خوراک‌های دام در این خصوص گفت: تا این لحظه نهاده در بازار موجود بوده و نقدی و شرایطی عرضه شده است. وی افزود: در تامین نهاده‌هایی مانند جو و ذرت مشکلی وجود نداشته اما تا حدودی کمبود سویا محسوس بوده است.
او با بیان اینکه سویا در بازار آزاد به طور رسمی ۱۶ هزار و ۳۰۰ تومان در هر کیلو بوده که اخیرا به ۲۱ تا ۲۲ هزار تومان رسیده است، تصریح کرد: دانه سویا ابتدا وارد کارخانجات روغن‌کشی شده و در ادامه کنجاله آن وارد کارخانجات تامین خوراک دام می‌شود. جعفری گفت: با توجه به مشکلات نقدینگی و قیمت بالای مواد اولیه خرید و تولید حداقلی انجام می‌شود. در این باره به دلیل کاهش بازار تقاضا در حوزه گوشت از سوی مردم، تولید دام و طیور نیز به همان نسبت کاهش یافته و موجودی انبارها حداکثر برای دو هفته تامین است.
این در حالی است که پس از تخصیص نیافتن ارز مورد نیاز واردات نهاده‌های دامی، خبر از رسوب روغن در گمرکات کشور منتشر شده است. باوجود پیگیری‌ها و مکاتبات صورت گرفته با بانک مرکزی و وزارت جهاد کشاورزی، در حال حاضر بیش از ۵۰ روز است که روند تخصیص ارز به روغن خام متوقف شده و واردکنندگان این کالای ضروری، اساسی و استراتژیک در انتظار تخصیص ارز لازم برای واردات آن به سر می‌برند، اما در نهایت بانک مرکزی از تامین شدن ارز ۱۵۰ هزار تن روغن خام وارداتی خبر داد.
افزایش قیمت روغن خام وارداتی
در این میان، طبق آمار گمرک، واردات انواع روغن خام کاهش قابل‌توجهی نسبت به سال گذشته داشته، اما قیمت آن در بازارهای جهانی و البته ایران با افزایش مواجه شده است.
آمارهای منتشر شده از سوی گمرک نشان می‌دهد که در ۱۰ ماهه امسال بیش از ۷۷۴ هزار تن انواع روغن خام از ۱۴ کشور مختلف به ارزش بالغ بر یک میلیارد و ۴۰۵ میلیون دلار معادل بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان به کشور وارد شده که نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته، کاهش ۵۵/۳۶ درصدی از نظر وزنی داشته است.
آرژانتین، آلمان، امارات متحده عربی، انگلستان، برزیل، ترکیه، رومانی، سوییس، فدراسیون روسیه، قزاقستان، مالدیو، مالزی، مجارستان و هلند ۱۴ کشور مبدا واردات انواع روغن خام هستند.
نگاهی دقیق‌تر به آمار واردات انواع روغن خام از جمله روغن ذرت، روغن دانه آفتابگردان، روغن خام سویا و روغن پالم نشان می‌دهد که این محصولات در بازارهای جهانی با افزایش قیمت مواجه شده‌اند، چراکه به طور متوسط هر کیلوگرم روغن خام وارد شده در سال جاری یک دلار و ۸۱ سنت بوده که نشان‌دهنده افزایش بیش از ۲۶ درصدی قیمت این محصول است.
بررسی ارزش ریالی انواع روغن خام وارداتی در ۱۰ ماهه امسال و مقایسه آن با مدت مشابه در سال گذشته نشان می‌دهد قیمت هر کیلوگرم از این محصول برای واردکنندگان رشد شش برابری نسبت به سال گذشته داشته است، چراکه نه تنها قیمت جهانی انواع روغن خام بر اساس آمارهای ارائه‌شده از سوی گمرک افزایش داشته است بلکه نرخ ارز برای واردات این محصول نیز به نظر می‌رسد تغییر کرده باشد، زیرا در ۱۰ ماه سال گذشته ارز ۴۲۰۰ تومانی ترجیحی به واردات روغن خام اختصاص پیدا می‌کرد اما در سال جاری قیمت هر کیلوگرم روغن خام با ارز حدود ۲۱ هزار و ۵۳۳ تومان محاسبه شده است.
همچنین هر کیلوگرم روغن خام وارداتی در سال گذشته حدود ۶۰۰۰ تومان برای بازرگانان آب می‌خورد که این عدد با رشد بیش از ۵۴۶ درصدی به ۳۹ هزار تومان در سال جاری رسیده است.