بازی مرگ و زندگی

گروه جهان- بوریس جانسون روزهای دشواری را پشت‌سر می‌گذارد. او ظاهرا نخست‌وزیر بریتانیاست، اما انگار کاملا خلع سلاح شده و امکان چندانی برای حرکت ندارد.
حزبش اکثریتش را در مجلس از دست داده، پارلمان می‌خواهد قانونا او را موظف کند زیر قول اصلی‌اش بزند، تلاشش برای برقراری نظم و انضباط در حزب با واکنش تند اعضای حزب مواجه شده، و احزاب مخالف حاضر نیستند به انتخابات زودرس تن دهند. حتی برادرش هم پشتش را خالی کرده و تلویحا گفته او به فکر منافع ملی نیست. کار به جایی رسیده که یک ماه و نیم نشده، دفتر نخست‌وزیر باید به خبرنگاران بگوید: «نه، آقای نخست‌وزیر قصد استعفا ندارد.»
سرنوشت بوریس جانسون ظاهرا چندان در دست خودش نیست. نه تنها حزب حاکم در مجلس در اقلیت است‌ بلکه اکثریت قاطعی از نمایندگان کاملا با برنامه او برای پیشبرد برگزیت مخالفند و می‌خواهند جلوی آن را بگیرند.
اما این مجلس است که حاضر نیست او را کنار بگذارد، بعید است به رقیبش جرمی کوربین رای اعتماد ‌دهد و فعلا هم نمی‌خواهد انتخابات زودرس برگزار شود. اثری از نرمش اتحادیه اروپا هم که دیده نمی‌شود. بوریس جانسون فعلا در بن‌بست برگزیت گیر افتاده و راه آسانی برای خروج ندارد‌ مگر آن‌که جرمی کوربین دوشنبه با قبول برگزاری انتخابات زودرس، او را نجات دهد؛ انتخاباتی که اصلا بعید نیست به شکست حزب محافظه‌کار بینجامد و باعث شود بوریس جانسون صاحب رکورد کوتاه‌ترین دوره زمامداری یک نخست‌وزیر بریتانیا شود.
جانسون علیه جانسون
مناقشات مربوط به برگزیت حتی به خانواده جانسون هم رسیده است. در جدیدترین ضربه به نخست‌وزیر، برادر جانسون که نماینده پارلمان است، به خاطر بحران برگزیت از پارلمان استعفا داد. جو جانسون، نماینده منطقه ارپینگتون، پس از ۹ سال نمایندگی پارلمان، در توئیتی از استعفای خود خبر داد و دلیل این کار را سردرگمی میان وفاداری خانوادگی و منافع ملی اعلام کرد. با توجه به اینکه ۲۱ نماینده عضو حزب محافظه‌کار به تازگی از این حزب اخراج شده‌اند، استعفای جو جانسون می‌تواند موقعیت پارلمانی نخست‌وزیر را بیش از پیش تضعیف کند.
جو جانسون نه تنها بار دیگر موقعیت بوریس جانسون در پارلمان این کشور را دشوارتر می‌کند‌ بلکه می‌تواند تاثیری منفی بر محبوبیت او در بین رای‌دهندگان داشته باشد.
حزب کارگر بر سر دوراهی
دو سال است که جرمی کوربین رهبر حزب کارگر از دولت می‌خواهد که انتخابات زودرس برگزار کند، اما چهارشنبه گذشته که دولت از مجلس خواست با برگزاری چنین انتخاباتی موافقت کند، احزاب مخالف پیشنهاد دولت را رد کردند و گفتند اول باید قانون جلوگیری از خروج بی‌توافق به تصویب نهایی برسد. حالا که دولت پذیرفته که طرح آنها در نهایت تا هفته آینده به قانون تبدیل می‌شود، می‌خواهد دوشنبه دوباره درباره برگزاری انتخابات زودرس رای‌گیری شود.
اما هنوز معلوم نیست حزب کارگر چه جوابی می‌دهد. برخی بر این باورند باید برگزاری انتخابات در ۱۵ اکتبر را بپذیرند تا بوریس جانسون نتواند آنها را به بزدلی متهم کند. عده‌ای دیگر می‌گویند بگذارید بوریس جانسون ۱۷ اکتبر به نشست سران اتحادیه اروپا برود، بدون توافقنامه جدیدی برگردد و مجبور شود برگزیت را به تعویق بیندازد.
به عبارت دیگر آنها می‌خواهند جانسون را در برزخ نگه دارند تا مانند ماه‌های آخر نخست‌وزیری ترزا می، او بر مسند قدرت تکیه زده باشد؛ بدون آن‌که قدرت یا اختیاری داشته باشد. آنها بر این باورند چنین کاری باعث می‌شود او خوار و خفیف شود، نتواند با حزب برگزیت به رهبری نایجل فراژ ائتلاف کند و رای هواداران سرسخت برگزیت را از دست بدهد. چشم‌انداز چنین شرایطی است که باعث شده گزینه‌هایی غیرعادی و باورنکردنی برای خروج از این وضعیت مطرح شود.
تیرهای آخر ترکش
بر‌اساس قانون، برگزاری انتخابات زودرس به موافقت دو سوم نمایندگان مجلس نیاز دارد. اگر حزب کارگر دوشنبه هم با برگزاری انتخابات پیش از پایان اکتبر مخالفت کرد، دولت می‌تواند یک لایحه یک‌خطی به مجلس ببرد تا این حد نصاب را به شکل موقت کنار بگذارد، اما چنین لایحه‌ای قابل اصلاح است و مخالفان خروج بی‌توافق می‌توانند هر شرط و اصلاحیه‌ای را که بخواهند، به آن اضافه کنند.
در کنار این، مجلس اعیان هم ممکن است آن را رد کند و با توجه به این‌که پارلمان باید حداکثر تا پنجشنبه آینده معلق شود، تضمینی نیست که فرصت کافی برای تصویب نهایی‌اش باشد.
گزینه دیگری که بعضی از هواداران سرسخت برگزیت گفته‌اند این است که اگر جانسون مجبور شد درخواست تعویق برگزیت را بدهد، باید از یکی از سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا که چندان دل خوشی از این اتحادیه ندارد، مثلا ویکتور اوربان نخست‌وزیر مجارستان بخواهند که درخواست او را وتو کند. جانسون از طرفی می‌تواند برای رسیدن به خواسته‌اش برای برگزاری انتخابات زودرس، خودش درخواست رای عدم اعتماد به دولت را بدهد، اما بر‌اساس قانون بین رای عدم اعتماد تا برگزاری انتخابات باید حداقل هفت هفته فاصله باشد. اگر جانسون نخواهد شخصا از اتحادیه اروپا تقاضای تعویق کند، یا باید در این فرصت کم به توافقی برسد که مجلس را راضی کند، یا استعفا بدهد.
روز‌های سخت بوریس جانسون
نخست‌وزیر جدید بریتانیا در اولین مواجهه خود با پارلمان، ظرف مدت کوتاهی سه بار شکست خورد و حتی حزبش اکثریت خود در پارلمان را از دست داد. او در موقعیتی قرار گرفته است که یا همه چیز را از دست می‌دهد یا اینکه تاریخ‌ساز خواهد شد.
بوریس جانسون، با شعار خروج قطعی بریتانیا از اتحادیه اروپا در ۳۱ اکتبر پست نخست‌وزیری را به عهده گرفت. پایان اکتبر روز‌به‌روز نزدیکتر می‌شود، اما هنوز توافقی میان بریتانیا و اتحادیه اروپا درباره برگزیت صورت نگرفته است. جانسون قول داده است چنانچه تا ۳۱ اکتبر توافقی در این زمینه حاصل نشود، بریتانیا را بدون توافق از اتحادیه اروپا خارج کند.
حرف‌وحدیث‌ها درباره برگزیت یا همان خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، بار دیگر شدت گرفته است. از ژوئن ۲۰۱۶‌ که همه‌پرسی برگزیت برگزار شد‌ تا به امروز، برگزیت همواره مهمترین موضوع سیاست داخلی و خارجی بریتانیا بوده و ظاهرا در کوتاه‌مدت قرار نیست از سپهر سیاسی بریتانیا حذف شود. با نزدیک شدن اکتبر، موضوع برگزیت به یک بحران سیاسی تبدیل شده که حتی به خانواده جانسون هم سرایت کرده است.
دوئل نخست‌وزیر و پارلمان
پارلمان بریتانیا با خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا مخالفت می‌کند، اما جانسون به منظور تسهیل خروج بی‌توافق تصمیم گرفت پارلمان را از نهم سپتامبر به مدت پنج هفته تعطیل کند تا نمایندگان نتوانند قانونی برای جلوگیری از خروج بی‌توافق تصویب کنند. او از ملکه الیزابت درخواست کرد با تعطیلی پارلمان موافقت کند، ملکه هم با این درخواست موافقت کرد.
اما این کار نخست‌وزیر نتیجه عکس داد. نمایندگان اپوزیسیون، به سرعت ۲۱ نفر از نمایندگان عضو حزب جانسون (حزب محافظه‌کار) را به تصویب قانونی برای منع برگزیت بدون توافق مجاب کردند. نمایندگان پیش‌دستی کردند و قبل از تعطیلی پارلمان، چهارشنبه گذشته قانونی تصویب کردند که خروج بدون توافق را منع می‌کند. آن ۲۱ نماینده هم که علیه حزب خود عصیان کرده‌اند، از حزب محافظه‌کار اخراج شدند، اما این بدان معناست که حزب جانسون دیگر اکثریت پارلمان را در اختیار ندارد.
مصوبه جدید پارلمان تصریح می‌کند که نخست‌وزیر باید مهلت برگزیت را به مدت سه ماه دیگر (تا ژانویه ۲۰۲۰) تمدید کند، مگر آنکه بتواند تا ۱۹ اکتبر از طریق پارلمان در زمینه برگزیت توافق به دست آورد یا اینکه پارلمان قبل از آن تاریخ، به صراحت درباره خروج بی‌توافق از اتحادیه اروپا رای‌گیری کند.
جانسون برای خروج از این بن‌بست، خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام شد‌ اما با رد شدن این درخواست در پارلمان، سومین شکست نخست‌وزیر جدید در کمتر از ۲۴ ساعت رقم خورد. جانسون طرح برگزاری انتخابات زودهنگام را به رای‌گیری گذاشت، اما این طرح نتوانست اکثریت دو سوم آرا را به دست آورد و شکست خورد. جانسون از زمانی که در ژوئیه گذشته به نخست‌وزیری رسید، مکررا گفته بود او خواهان برگزاری انتخابات زودهنگام نیست. اما شرایط به قدری برای او سخت شد که ناچار شد مساله انتخابات زودهنگام را مطرح کند.
سه شکست پی در پی جانسون
جانسون از زمان تصدی پست نخست‌وزیری، برای اولین روز چهارشنبه با رای پارلمان مواجه شد و در همان روز، سه شکست پی در پی خورد. این سه شکست به شرح زیر است:
۱- اولین شکست زمانی رخ داد که اپوزیسیون توانست با جذب ۲۱ عضو حزب محافظه‌کار (یعنی حزب جانسون) برنامه پارلمان را تعیین کند.
۲- پارلمان برای رای‌گیری درباره قانون منع برگزیت بدون توافق آماده شد‌ ولی جانسون نتوانست جلوی تصویب این قانون را بگیرد.
۳- و نهایتا جانسون، در رای‌گیری پارلمان درباره برگزاری انتخابات زودهنگام شکست خورد.
مجله انگلیسی «اسپکتیتور» وضعیت بحرانی جانسون را این گونه توصیف کرد: «نخست‌وزیر، همه چیز را در مسابقه‌اش به خطر انداخته است. او ممکن است همه چیز را از دست بدهد: برگزیت، نخست‌وزیری‌اش، حزب و کارها. او ممکن است به عنوان نخست‌وزیری در تاریخ ثبت شود که کوتاه‌ترین دوره نخست‌وزیری را داشت. یا اینکه پیروز شود و این کشور را از اتحادیه اروپا خارج کند و پس از آن، سیاست بریتانیا را بازتنظیم کند و دوباره شکل دهد.» یکی از افرادی که از تصمیم برگزاری انتخابات زودهنگام آگاه است به این مجله گفته‌: «این یک قمار بزرگ است.»
اکتبر در حال نزدیک شدن است. خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، بزرگ‌ترین تصمیم سیاست خارجی این کشور پس از جنگ جهانی دوم است. باید منتظر ماند و دید که آیا جانسون می‌تواند با عملی کردن این تصمیم، نامش را در تاریخ ثبت کند یا اینکه او هم مانند نخست‌وزیر سابق در این امر شکست می‌خورد.