باز هم رابطه نرخ بهره و تورم

چرا تورم بالا برای اقتصاد خطرناک است و حد و مرز این خطر و رخدادهای احتمالی آن چیست؟ تورم بالا برنامه‌ریزی تولید را ناممکن می‌سازد، سوداگری را به جای تولید می‌نشاند و بر فرار سرمایه‌ها دامن می‌زند. همه این پدیده‌ها را در اقتصاد ایران کم و بیش دیده‌ایم اما خطری که تورم بالا می‌تواند در پی داشته باشد و خوشبختانه هنوز در ایران تجربه نکرده‌ایم، ورشکستگی نظام بانکی است.
افزایش تورم به طور مستقیم بر نظام بانکی تاثیر خواهد گذاشت و دولت را در یک دوراهی قرار می‌دهد. با افزایش تورم یا دولت باید نرخ بهره را افزایش دهد یا آنکه شاهد سقوط نظام بانکی باشد. اگر نرخ بهره ثابت بماند و تورم با همین شتاب پیش برود، مردم سپرده‌های خود را از بانک‌ها بیرون می‌کشند در این صورت نظام بانکی دچار چالش جدی می‌شود زیرا در تورم بالا مردم برای حفظ ارزش پول خود سپرده‌ها را از بانک خارج و دارایی خود را به صورت ارز یا دارایی دیگری نگهداری خواهند کرد تا تورم ارزش آن را از بین نبرد. از سوی دیگر اگر دولت اجازه افزایش نرخ بهره را بدهد، از یکی از اصول خود عدول کرده است. در چند سال گذشته دولت همواره بر ثابت ماندن یا کاهش نرخ بهره اصرار کرده است اما نمی‌توان به این سیاست در تورم بالا وفادار ماند. تورم ناشی از حذف یارانه‌ها دولت را مجبور به افزایش نرخ بهره خواهد کرد و اگر بر سیاست پایین نگهداشتن نرخ بهره وفادار بماند باید بحرانی بزرگ را شاهد باشیم.
تورم بالا می‌تواند به خروج پس‌انداز مردم از بانک‌ها منجر شود. اگر پس‌اندازکنندگان احساس کنند می‌توانند راهی بهتر برای نگهداری پس‌اندازهای خود بیابند، بانک‌ها با خروج منابع روبه‌رو خواهند شد. از آنجا که بانک‌ها بخش عمده‌ای از پس‌اندازهای مردم را وام داده‌اند، اگر با خروج ناگهانی منابع روبه‌رو شوند به سرعت ورشکست خواهند شد. در این حالت دیگر هیچ نهادی نمی‌تواند از سقوط اقتصاد جلوگیری کند.
* استاد دانشگاه