با وجود اعلام بی‌طرفی

با اینکه ۲۶ ژوئن ۱۹۴۱ (پنجم تیر ۱۳۲۰)، پنج روز پس از آغاز تعرض آلمان به خاک شوروی، دولت ایران بی‌طرفی کامل خود را در جنگ میان آن دو کشور به دولت شوروی اعلام داشته بود و دولت مسکو از این اقدام ایران سپاسگزاری کرده بود و رضا شاه دستور خروج آلمانی‌هایی را که وجودشان در ایران لازم نبود داده بود، بامداد روزی چون امروز- ۲۵ آگوست درسال ۱۹۴۱ میلادی برابر با سوم شهریور ماه ۱۳۲۰ خورشیدی- نیروهای شوروی و انگلستان تعرض خود را آغاز کردند و از چند نقطه وارد ایران شدند. انگلستان مدت‌ها بود که مقدمات این کار را آماده می‌کرد و برای این منظور از هند به عراق سرباز فرستاده بود و گروهی نظامی را هم به مرزهای جنوب‌شرقی ایران گسیل داشته بود و مطبوعات لندن به انتقاد از رضا شاه دست زده بودند.
اندکی پس از عبور نیروهای انگلستان و شوروی از مرزها و ورود به خاک ایران، نمایندگان سیاسی دو کشور در تهران، در یادداشتی که تسلیم علی منصور نخست‌وزیر وقت کردند جریان این لشکرکشی را به او اطلاع دادند. برای رسیدگی به این واقعه پیش از ظهر سوم شهریور جلسه شورای وزیران در حضور رضا شاه تشکیل شد. رضا شاه که به توان ارتش اطمینان داشت تصمیم به مقاومت گرفت‌، ستاد جنگ به ریاست سرلشکر ضرغامی در باشگاه افسران برپا شد و سربازان احتیاط چهار دوره به زیر پرچم احضار شدند تا شمار نیروها به سیصد هزار تن بالغ شود‌. دستور داده شد که دو لشکر پایتخت در اطراف تهران موضع دفاعی بگیرند و جریان به اطلاع مجلس نیز رسید‌. در همین روز رضا شاه در مورد تجاوز نظامی بی‌دلیل انگلستان و شوروی‌، با ارسال تلگرام به روزولت رییس‌جمهوری وقت آمریکا نسبت به اقدام آن دو دولت اعتراض کرد که خبر رسید انگلیسی‌ها با تمهیداتی ناوگان ایران را که از دیر زمان چشم دیدن آن را نداشتند منهدم کرده‌، تعدادی از کشتی‌ها را نیز تصاحب کرده و شماری از افسران نیروی دریایی از جمله دریادار بایندر فرمانده این نیرو کشته شده‌اند. تا پایان وقت امروز هنوز از خیانت ژنرال‌ها و مرخص کردن پادگان‌ها خبری نبود.