3 - 03 - 2025
بحران آب نزدیک‌تر از رگ گردن
گروه انرژی- هنوز از بحران‌های ناترازی برق و گاز عبور نکرده‌ایم که بحران دیگر پیش‌روی اقتصاد ایران است؛ کم‌آبی. هرچند این بحران قابل پیش‌بینی بود. نه فقط در تهران بلکه تقریبا همه شهرهای کشور درگیری این مشکل هستند. نقشه‌های هواشناسی و شرایط اقلیمی بیش از دو دهه بوده که فلات ایران را تحت تاثیر گذاشته است، با این وجود عوامل مدیریتی هم در تشدید این شرایط بی‌تاثیر نبوده‌اند. هرچند مسعود پزشکیان، رییس‌جمهوری انتقال پایتخت را یک راهکار برای عبور از بحران آب در پایتخت پیشنهاد کرده اما تا به اجرا گذاشته شود، اجالتا آب مهم‌ترین مساله شش ماه اول سال آینده 23استان و 43شهر ایران است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که بارش سالانه ایران به حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰میلیمتر رسیده است که یک‌سوم میانگین جهانی به شمار می‌رود. مقامات وزارت نیرو می‌گویند با توجه به اینکه توزیع بارش‌ها در استان‌های مختلف نابرابر است، به طوری که در برخی مناطق میانگین بارش سالانه کمتر از ۳۰میلیمتر و در مناطق دیگر بیش از ۱۳۰۰میلیمتر گزارش شده، در نتیجه مدیریت این وضعیت کار دشواری است.
موج جدید خشکسالی‌های ایران به زودی وارد پنجمین سال می‌شود؛ شرایطی که ایران را از نظر رتبه‌بندی بارش‌ها طی ۵۷سال گذشته در جایگاه ۵۳ قرار داده است. آنطور که کارشناسان می‌گویند، این وضعیت بر کمیت منابع آب سطحی و زیرزمینی اثرگذار و نشان‌دهنده بحرانی بودن شرایط بارش‌هاست.
وضعیت بارش‌ها امسال وخیم‌تر از سال گذشته بود. گزارش‌ها نشان می‌دهد که میانگین بارش‌های امسال در کشور به 7/46میلیمتر رسیده، در حالی که میانگین بلندمدت این مقدار 6/92میلیمتر بوده است و 6/29 کاهش بارش‌ها را نشان می‌دهد. آنطور که هاشم امینی، مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور گفته است، این کاهش میزان بارش باعث شده سال آینده در ۴۳شهر و در ۲۳استان کشور با تنش آبی مواجه شویم.
اوضاع نابسامان سدها
گزارش دیگر از بحرانی شدن آب مربوط به ورودی آب به سدهاست. آخرین وضعیت بیانگر آن است که از ابتدای سال آبی
(مهر ماه) تا ۱۱اسفند ماه میزان ورودی مخازن کل معادل ۸میلیارد و ۴۴۰میلیون مترمکعب بوده که در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته این عدد به ۱۲میلیارد و ۱۸۰میلیون مترمکعب رسیده که نشان‌دهنده کاهش ۳۱درصدی ورودی سدهاست. خروجی سدها با ۱۰میلیارد و ۷۲۰میلیون مترمکعب نسبت به سال گذشته کاهش یک درصدی را نشان می‌دهد زیرا در مدت زمان مشابه خروجی سدها به ۱۰میلیارد و ۷۹۰میلیون مترمکعب می‌رسید. حجم آب موجود مخازن اکنون ۲۲میلیارد و ۲۶۰میلیون مترمکعب ثبت شده که این عدد نسبت به سال قبل که عددی معادل ۲۳میلیارد و ۵۴۰میلیون مترمکعب بوده و نشان‌دهنده کاهش ۵درصدی است.
این گزارش می‌افزاید که حجم پرشدگی سدهای کشور ۴۳درصد بوده و ۵۷درصد مخازن سدها خالی است. از سویی، ارتفاع کل ریزش‌های جوی کشور تا ۱۰اسفندماه معادل 7/86میلیمتر است. این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت (7/149میلیمتر) ۴۲درصد کاهش و نسبت به مدت زمان مشابه سال آبی گذشته (1/114میلیمتر) ۲۴درصد کاهش را
نشان می‌دهد.
حرف‌های ضد و نقیض مقامات وزارت نیرو
در شرایطی که گزارش‌های مرجع بیانگر تشدید وضعیت آبی کشور است و ورودی سدها و ذخایر آبی همگی روایتی از بحران آب در نیمه اول سال آینده دارند، انتظار مردم این است که دولت در این شرایط بحران پیش‌رو را مثل زمستانی که در روزهای پایانی است، مدیریت کند. با این حال روایت‌های ضدونقیض مدیران وزارت نیرو، باعث سردرگمی مردم شده است.
در حالی که محسن اردکانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران تاکید کرده که برنامه‌ای برای نوبت‌بندی آب نداریم، از شهروندان تهرانی درخواست کرده با توجه به کاهش ۴۵درصدی بارندگی‌ها، مصارف خود را ۲۰درصد کاهش دهند. حسام خسروی، معاون بهره‌برداری و توسعه آب گفته که جیره‌بندی آب در دو حالت اتفاق می‌افتد؛ یکی شرایط بسیار دشوار و نبود نزولات آسمانی و دیگری عدم همکاری مردم احتمال جیره‌بندی آب وجود دارد.
فقط این ضدونقیض‌ها نیست که مردم را نگران‌تر کرده است. آمارهایی که ارائه می‌شود هم بر تشدید این ابهام افزوده است. مثلا حسام خسروی، معاون بهره‌برداری و توسعه آب شرکت آبفای تهران در رابطه با کاهش فشار و قطعی آب در بیشتر مناطق تهران گفته است: امسال بارندگی ۴۶درصد نسبت به سال‌های نرمال کمتر شده و نسبت به سال گذشته ۲۵درصد کاهش یافته است. همین امر موجب شده سدهای آبی در وضعیت بدی قرار بگیرند، به طوری که ذخایر سدهای پنج‌گانه تهران نزدیک به ۶درصد است. در نتیجه با توجه به محدودیتی که در تولید وجود دارد همشهریان باید با مدیریت مصرف مانند سال‌های گذشته کمک کنند تا از جیره‌بندی آب جلوگیری شود. سعی می‌کنیم این اتفاق نیفتد زیرا صدمات فراوانی به شبکه وارد می‌کند.
متقابلا محسن اردکانی، مدیرعامل آبفا هرچند تاکید کرده که قرار نیست آب جیره‌بندی شود اما تاکید کرده که مردم باید الگوی 130لیتر سرانه مصرف را رعایت کنند. او گفته است: سرانه مصرف هر شهروند تهرانی ۲۵۰لیتر در شبانه‌روز با توجه به الگوی ۱۳۰لیتری سرانه مصرف، رقم بسیار بالایی است. ۶۰درصد مشترکان به عنوان مشترکان پرمصرف تا دو برابر الگوی تعیین‌شده آب مصرف می‌کنند و بیش از ۵درصد مشترکان نیز با مصرف بیش از دو برابر الگو، به عنوان مشترکان بدمصرف محسوب می‌شوند.
به گفته اردکانی، شایسته نیست در شرایطی که تهران در پنجمین خشکسالی پیاپی قرار گرفته و ناترازی شدیدی بین منابع و مصارف ایجاد شده است، برخی شهروندان تا ۵۰۰لیتر در شبانه‌روز آب مصرف کنند. برای این دسته از مشترکان در نوبت نخست اخطار صادر می‌شود و در صورت بی‌توجهی، محدودیت موقت و در بار سوم محدودیت‌های بیشتری ایجاد خواهد شد.
ایده دور انتقال پایتخت
همیشه در شرایط بحرانی، اجرای طرح‌های ضربتی یا راهکارهایی که حل بحران را به سال‌های بعد موکول می‌کند، پاسخگو نیست؛ درست مثل همین ایده انتقال پایتخت، آن هم در شرایطی که بحران آب از رگ گردن به شهروندان ایرانی نزدیک‌تر است. طرح انتقال پایتخت هرچند طرح تازه‌ای نیست و از دو دهه گذشته بارها مطرح شده، با این وجود اما و اگرهای بسیاری پیش‌روی این طرح بوده که آن را هرگز تبدیل به طرحی جدی برای اجرا نکرده است.
مسعود پزشکیان هم مثل دیگر روسای جمهور قبلی که این طرح را مطرح کردند یا با پیشنهاد‌دهندگان آن مواجه شدند، طبیعتا نمی‌تواند به سرعت و حتی در عمر کوتاه دوران ریاست‌جمهوری آن را اجرایی کند، از همین رو انتقال پایتخت در شرایط بحرانی پیش‌رو نمی‌تواند مرحم فوری درد بی‌آبی باشد.
البته این طرح هم مخالفان سرسختی دارد. داریوش مختاری، کارشناس حوزه آب و انرژی در این رابطه به ایلنا گفته است: مادامی که می‌توان با حل مشکل ترافیک، حداقل تا ۳۰درصد مشکل کمبود آب و انرژی را حل کرد یا با اجرای قانون توسعه و بهینه‌سازی مصرف آب از مسیر آموزش مشترکان پرمصرف، ۲۰ تا ۳۰درصد مصرف آب شهری را کم کرد، گزینه جابه‌جایی پایتخت از دیدگاه محیط‌زیست و مصارف آب و انرژی فاقد توجیه اجتماعی و اقتصادی لازم است. خوشبینانه‌ترین حالت که می‌توان از انتقال پایتخت انتظار داشت، کاهش ۵ تا ۱۰درصدی در مصرف انرژی و آب است.
به گفته وی، مادامی که می‌توان با حل مشکل ترافیک، حداقل تا ۳۰درصد مشکل کمبود آب و انرژی را حل کرد یا با اجرای قانون توسعه و بهینه‌سازی مصرف آب از مسیر آموزش مشترکان پرمصرف، ۲۰ تا ۳۰درصد مصرف آب شهری را کم کرد، گزینه جابه‌جایی پایتخت از دیدگاه محیط‌زیست و مصارف آب و انرژی، فاقد توجیه اجتماعی و اقتصادی لازم است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد