بحران ارتباطات!

گروه فناوری- در روزهای اخیر، اینترنت در ایران با اختلالات فراوان و قطعی‌های مکرر مواجه بوده است. این وضعیت نارضایتی‌های گسترده‌ای را در میان کاربران به وجود آورده است. اختلالات اینترنتی نه‌تنها زندگی روزمره افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد بلکه پیامد‌های جدی برای اقتصاد، آموزش و سایر بخش‌های حیاتی کشور نیز به همراه دارد. اختلالات اینترنتی در ایران پدیده‌ای جدید نیست، اما در هفته‌های اخیر به اوج خود رسیده است. طبق گزارش‌های متعدد از کاربران و نهاد‌های نظارتی اینترنت در ساعات مختلف روز به صورت مکرر قطع یا دچار کندی شدید می‌شود. این وضعیت به ویژه در روزهای خاص و مناسبت‌های سیاسی یا اجتماعی بیشتر به چشم می‌خورد.
اطلاعات موجود در رادارهای «کلادفلر» کاهش ترافیک اینترنت روی IPv6 را نشان می‌داد و بررسی این موضوع از سوی کارشناسان افت ترافیک روی این بستر را تایید می‌کند. «کلادفلر رادار» در پستی که در شبکه اجتماعی «ایکس» منتشر کرده، نوشته است: «حوالی ساعت ۱۹:۱۰ به ‌وقت محلی روز ۱۹مه، به ‌طور تقریبی گزارش‌دهی تمام آدرس‌های IPv6 متعلق به شبکه‌های ایران متوقف شد، به ‌گونه‌ای که نرخ به‌کارگیری IPv6 از حدود ۱۵ تا ۲۰درصد به ۲درصد افت کرد.» کارشناسان هم این موضوع را تایید می‌کنند و می‌گویند در چند روز اخیر به دلایلی که کسی درباره آن توضیحی نمی‌دهد بستر IPv6 محدود و حتی در دو روز قبل به طور کامل قطع شده است. این در حالی است که برخی سرویس‌دهنده‌ها سرویس‌های خود را روی بستر IPv6 ارائه می‌کنند و این کاهش ترافیک باعث از دسترس خارج شدن این سرویس‌ها می‌شود.
IPv6 چیست و چه تفاوتی با
IPv4 دارد؟
به دلیل ساختاری که IPv4 دارد تعداد محدودی IP‌ می‌تواند روی آن وجود داشته باشد. همین محدودیت باعث شد جهان به سمت تکنولوژی جدیدی برود که یک پروتکل جدید به نام IPv6 یا پروتکل اینترنت نسخه ۶ است. در IPv4 فضای آدرس‌دهی ۳۲بیتی است و حداکثر ۲۹/۴میلیارد آدرس منحصربه‌فرد را پشتیبانی می‌کند، اما در IPv6 با فضای آدرس‌دهی ۱۲۸بیتی، تعداد بسیار بیشتری آدرس (۱۰ به توان ۳۸ ضرب‌در ۴/۳) را فراهم می‌کند و مشکلات مربوط به کمبود آدرس‌های IP در IPv4 را حل می‌کند. در IPv6 دیگر محدودیتی در تعداد IP و آدرس وجود ندارد و مشکلاتی که شرکت‌ها و سرویس‌دهنده‌های اینترنت تا امروز داشتند از بین رفته است. در نتیجه، کشورها و شرکت‌ها چاره‌ای جز آپدیت کردن زیرساخت‌هایشان به IPv6 ندارند. در جهان امروز کشورها برای اینکه از ظرفیت‌های بیشتر اینترنت استفاده کنند به این تکنولوژی روی آورده‌اند. با وجود اهمیت این موضوع و تمایلی که برای رفتن به سمت این بستر جدید وجود دارد ناگهان برای چند روز ترافیک IPv6 محدود شد و تا امروز هیچ پاسخی به این سوال که «چرا IPv6 ناگهان بسته شد؟» داده نشده است. مشخص نیست این محدودیت نتیجه اختلال در زیرساخت‌های کشور بوده یا تعمدی این اعمال شده است.
IPv6 برای مقابله با فیلترشکن‌ها دستکاری شده است؟
محتمل‌ترین حدس و فرضیه کارشناسان این است که اعمال این محدودیت‌ها با هدف مقابله کردن و از دسترس خارج کردن ‌VPNها انجام شده است چراکه پس از فیلترینگ اینستاگرام میزان استفاده از فیلترشکن بیشتر شد، بسیاری از افراد خودشان VPN ساختند، V2Rayها بیشتر مورد استفاده قرار گرفتند و راه‌حل‌های جدیدی برای گذر از فیلترینگ مطرح و استفاده شد. به گفته کارشناسان، بسیاری از این راهکارهای دور زدن فیلترینگ بر بستر IPv6 کار می‌کنند و محدود شدن ترافیک IPv6 عملکرد این ابزارهای گذر از فیلترینگ را هم محدود کرده و فیلترشکن‌ها را از دسترس خارج می‌کند. بنابراین ایجاد اختلال روی زیرساخت‌ها، مثل همین کاهش ترافیک IPv6، تنها راه مقابله با ابزارهای دور زدن فیلترینگ بود. داده‌ها و آمارهای مختلفی هم که منتشر شده نشان می‌دهد فیلترینگ منجر به کنار گذاشته شدن شبکه‌ها یا وب‌سایت‌های فیلترشده، نشده و مردم به راه‌های مختلفی متوسل شده‌اند تا اتصال‌شان به شبکه و بسترهای مورد نیازشان را حفظ کنند.
تنها راهکاری که می‌تواند با اتصال مردم به ابزارهای دور زدن فیلترینگ مقابله کند ایجاد اختلالات گسترده‌ و دستکاری‌هایی است که در یکی، دو ماه اخیر روی اینترنت شاهد بوده‌ایم. پیشتر تنها راهکار محدودسازی با فیلترشکن‌ها و مقابله با ‌VPNها فیلتر کردن فله‌ای ‌IPها بود اما کارشناسان می‌گویند ایجاد محدودیت برای ترافیک IPv6 راهکار جدیدی بوده که برای مقابله با فیلترشکن‌ها در نظر گرفته شده است. در واقع، از یک سمت این تمایل وجود داشت که زیرساخت‌ها را پیشرفته کنند و از IPv4 به IPv6 ببرند تا محدودیت‌های شبکه کاهش پیدا کند اما از سمت دیگر متوجه شدند که سیستم فیلترینگ، تجهیزات و الگوریتم‌هایی که وجود دارد توانایی مقابله با ‌VPNها روی بستر IPv6 را ندارد. نتیجه این شد که ترافیک IPv6 کاهش یافت و ‌VPNها یکی پس از دیگری از کار افتادند. این در حالی است که تا دو ماه قبل ‌VPNها فعال بودند و هیچ راهی برای مقابله با آنها وجود نداشت. بنابراین ایجاد محدودیت برای IPv6 از دو جنبه اهمیت دارد؛ یکی از این جنبه که ایجاد این محدودیت با هدف محدودسازی ‌VPNها که نتیجه‌بخش نیست چراکه به عقیده کارشناسان محدود کردن روش‌های عبور از فیلترینگ کارساز نیست و افراد برای دور زدن فیلتر راه دیگری پیدا می‌کنند؛ اگر تا امروز سراغ IPv6 می‌رفتند، از حالا به بعد سراغ راهکار دیگری می‌روند. جنبه اصلی این ماجرا اما موضوع پیشرفت و رفتن به سمت تکنولوژی‌های روز دنیاست. کشور ما مثل هر کشور دیگری ناچار است به سمت بستر IPv6 برود تا بتواند مشکلات شبکه و محدودیت‌ها را کاهش دهد. زمانی که محدودیت روی این تکنولوژی اعمال می‌شود اصلی‌ترین معضل ضرری است که به کسب‌وکارها وارد می‌شود که باعث می‌شود کشور از مسیر پیشرفت و دستیابی به تکنولوژی‌های روز دنیا عقب بماند. در نهایت اختلالات اینترنتی در ایران موضوعی پیچیده و چندبعدی بوده که نیازمند توجه جدی و اقدام‌های موثر از سوی دولت و سایر ذی‌نفعان است که تنها از طریق همکاری و تعهد به بهبود زیرساخت‌ها و رعایت حقوق شهروندان می‌توان به یک اینترنت پایدار و قابل اعتماد دست یافت.