بحران پنهان تامین مالی در زنجیره معدن تا فولاد

بسیاری از کارشناسان معتقدند که مشکل تامین مالی در بخش معدن و صنایع معدنی در حال بروز است، زیرا نرخ بهره تامین مالی به بالای ۳۰ رسیده و بانک‌ها هم بوروکراسی و صندوق‌های بازنشستگی ناترازی دارند.
شرکت‌ها برای رسیدن به توسعه، لزوم سرمایه‌گذاری از طریق استفاده از منابع مالی دارند به ویژه در شرایط کنونی که تورم در کشور بسیار بالاست و شرکت‌ها برای تامین مواد اولیه و تجهیزات نمی‌توانند با منابع مالی قبلی هزینه‌ها را جبران کنند، از این رو به یک دغدغه بزرگ بدل شده که در چهارمین کنفرانس تخصصی استیل پرایس با موضوع تامین مالی پروژه‌های حوزه معدن و صنایع معدنی به این مساله پرداخته شد.
الزام هر شرکتی برای بقا در بازار، داشتن توسعه پایدار و متناسب با شرایط منطقه‌ای و مطابق با نیازهای آینده در سطح بین‌المللی است. تاکنون تامین مالی شرکت‌ها در ایران از طریق بانک‌ها انجام می‌شد و با توجه به نرخ تورم موجود، هنوز هم بسیاری معتقدند که در مسیر اخذ تسهیلات بانکی در راس سیاست‌های بنگاه‌های اقتصادی و صنعتی قرار می‌گیرد.
برخی کارشناسان معتقدند که تجمیع حد اعتباری در مجموعه گروه‌های معدنی و فولادی منجر به هم‌افزایی منطقی و اقتصادی قابل قبولی خواهد شد و البته در سطح بین‌المللی بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها تامین مالی خُرد را از بازار پول و تامین مالی کلان را از بازار سرمایه به دست می‌آورند، دلیل این موضوع این است که بانک‌ها، پروسه طولانی و سختی برای تامین مالی دارند، از این رو برای شرکت‌های بزرگ و توسعه‌یافته تامین مالی از طریق بورس بیشتر مهیاست. هرچند قیمت تمام‌شده پول در بازار سرمایه نسبت به بازار پول، در این نوع تامین مالی هم مشکلاتی به وجود آورده است.
حسن یحیوی معتقد است: «در سال‌های اخیر موضوع تامین مالی به چالش‌های صنعت فولاد اضافه شده است، زیرا ناترازی زنجیره فولاد باعث تعریف پروژه‌های متعدد شده به همین دلیل تامین مالی در موقعیت کنونی اهمیت بالایی برای شرکت‌های این زنجیره دارد. از طرف دیگر ناترازی در صندوق‌های بازنشستگی به عنوان بزرگ‌ترین منابع تامین مالی پروژه‌های فولادی محدودیت‌هایی را به وجود آورده است.»
در حالی که سنتی‌ترین منابع تامین مالی محدودیت‌هایی ایجاد کردند خوشبختانه اقبال عمومی از بازار سرمایه به طور چشمگیر افزایش پیدا کرده و خرید ابزارهای نوین بازار سرمایه افزایش یافته و این می‌تواند منبع خوبی برای تامین مالی صنعت فولاد باشد.
تاثیر ضعف سرمایه‌گذاری خارجی در تامین مالی
متاسفانه تحریم‌ها فرصت تامین مالی از طریق سرمایه‌گذاری را از ما گرفته است، از طرف دیگر در داخل کشور هم توان سرمایه‌گذاری نداریم، به طوری که نرخ تامین مالی به ٣٠ درصد رسیده و نرخ اوراق به ٣٢ درصد، آن هم در شرایطی که نرخ سود صنایع فولادی ٣٢ درصد است و این نرخ‌ها هزینه تمام‌شده را در صنعت فولاد بالا می‌برند. در واقع برای تامین مالی از بازار سرمایه باید ابزارهای این بازار مدرن شوند و نرخ‌ها در این بازار شناور باشند. در صنعت فولاد نزدیک به ٢۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شده و امروز بهره‌گیری از این سرمایه وابسته به تامین سرمایه است، هرچند چالش تامین مالی به اندازه نبود برق و گاز امروز برای صنایع آزار‌دهنده نیست اما اگر این چالش برطرف نشود به ابربحران تبدیل می‌شود.
در حال حاضر ارزش جایگزینی صنعت فولاد ١٨ میلیارد دلار است و با توجه به اینکه ١۵٠٠ هزار میلیارد تومان ارزش صنعت فولاد در بازار بورس ایران است به همین دلیل در اقتصاد اهمیت ویژه‌ای دارد، اما تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی و پروژه‌ها از ۴ بخش سرمایه‌گذاری خارجی، تسهیلات بانکی از محل سود شرکت‌ها و بازار سرمایه انجام می‌شود. در بخش سرمایه‌گذاری خارجی وضعیت کشورمان اصلا خوب نیست و ادامه این روند به معنای توقف توسعه خواهد بود.