بحران گازی ۱۹ سال دیگر ادامه دارد

«جهان‌صنعت»- بحران گازی ایران تا چه سالی ادامه دارد؟ این سوالی است که شاید برای خیلی‌ها پیش بیاید که آیا با ادامه افزایش مصرف و ثابت ماندن تولید هر سال بحران گاز شدیدتر خواهد شد؟ البته که چشم‌انداز پیش‌روی گاز در کشور تایید می‌کند که اگر افزایش تولیدی هم صورت بگیرد، به دلیل کمبود منابع سرمایه‌گذاری به کندی انجام خواهد شد با این حال احمد زراعت‌کار رئیس دفتر انرژی سازمان برنامه و بودجه برای این سوال پاسخی دقیق‌تر و کارشناسی‌تر دارد. بنا به گفته این کارشناس انرژی «تا سال ۱۴۲۰ باید بحران گازی را تحمل کنیم.»
بنا به گفته زراعت‌کار لازم است پنج فاز پارس‌جنوبی افتتاح تا کسری گاز جبران شود. رئیس دفتر انرژی سازمان برنامه و بودجه در نشست کمیسیون انرژی اتاق ایران با اشاره به کاستی‌ها و ایرادات برنامه‌های توسعه پیشین گفت: در برنامه هفتم توسعه باید نگرش‌ها به شیوه دیگری باشد که بتوان نتایج آن را در اقتصاد مشاهده کرد و پنج سال آینده کارنامه موفقی از خود به جای بگذاریم. برنامه هفتم توسعه با همکاری و همفکری همه بخش‌ها باید جلو برود.
او اضافه کرد: سخنان من به این معنا نیست که برنامه‌های پیشین توسعه همه ناصحیح بودند. یکی از دلایل عدم موفقیت برنامه‌های اقتصادی به شرایط عمومی کشور بازمی‌گردد، بخش انرژی نیز شرایط مساعدی ندارد و این حال بد انرژی به همه بخش‌های اجتماعی و سیاسی سرایت می‌کند.
زراعت‌کار با اشاره به بحرانی شدن بخش انرژی در دو، سه سال اخیر گفت: حوزه انرژی، حوزه پیشرو اقتصاد ایران در صد سال اخیر بود که هم اکنون با بحران مواجه شده است. اگر این بخش نتواند خود را سرپا نگه دارد نمی‌دانیم سایر بخش‌ها چه شرایطی خواهند داشت. موضوع ناترازی انرژی در حامل‌ها باید حل شود تا به کمک آن بتوانیم ایفاگر نقش در منطقه و جهان باشیم.
ریاست دفتر انرژی سازمان برنامه و بودجه با بیان اینکه تدوین برنامه جامع توسعه نتیجه‌بخش نیست، گفت: شرایط کشور به گونه‌ای است که باید برنامه‌ریزی جامع کنار گذاشته شود و روی موضوع و هسته‌های کلیدی که بحران دارند متمرکز شویم و آنها را جلو ببریم و این‌گونه سایر موارد را در چارچوب نرمال دنبال کنیم.
وی با اشاره به تمرکز جهان بر سهم الکتریسیته گفت: چشم‌انداز انرژی جهان به سمت الکتریسیته حرکت می‌کند و تلاش دارد سهم ۲۱ درصدی را به ۵۱ درصد ارتقا بدهد. این موضوع علاوه بر تاثیراتی که در محیط‌زیست می‌گذارد تسلط فناوری را نیز حفظ می‌کند.زراعت‌کار با بیان اینکه قدرت‌های جهان در تلاش هستند که نفت را از اقتصاد خود حذف کنند گفت: به نوعی تسلط بر نفت باعث ایجاد قدرت‌های منطقه‌ای شده است از این رو کشورها تلاش دارند سهم ۳۵ درصدی اقتصادی خود از نفت را به ۴ تا ۵ درصد تقلیل بدهند.
سهم ۳۳ درصدی گاز خانگی
این کارشناس انرژی سهم مصرف گاز در بخش خانگی را ۳۳ درصد دانست و افزود: همچنین ۳۴ درصد از گاز به نیروگاه‌ها می‌رود و این آمار می‌تواند فاجعه‌آمیز باشد که حجم قابل ‌توجهی از گاز در نیروگاه‌ها مصرف می‌شود.
وی ادامه داد: ۷ میلیارد دلار از مرغوبترین ارز کشور به سمت نیروگاه‌ها می‌رود و ما مجبوریم که برق درست کنیم.
زراعت‌کار با اشاره به سهم اندک ایران در صادرات انرژی گفت: ایران جزو دومین کشور در زمینه ذخایر گازی است اما شانزدهمین صادرکننده گاز در دنیاست و این پارادوکس، استراتژی اشتباه ما را به خوبی نشان می‌دهد. این تفکر سال‌های پیش ایجاد شد که گاز را به سمت صنایع هدایت کنیم و این‌گونه تولید ناخالص کشور را افزایش بدهیم. این در حالی است که روسیه با تسلط بر منابع گازی خود در کشور توانست نقش‌های جدیدی در صحنه بین‌المللی برای خود تعریف کند تا مواردهای تخاصم و تهاجم را کنترل و ابزاری برای مستحکم کردن موقعیتش در منطقه ایجاد کند.
وی با بیان اینکه تا سال ۱۴۲۰ باید بحران گازی را تحمل کنیم، گفت: پنج فاز پارس‌جنوبی باید افتتاح شود تا بتوان کسری گاز خود را جبران کنیم.
وی ادامه داد: مهم‌ترین چالش‌های بخش انرژی عبارتند از:‌ تحریم‌های بین‌المللی، عدم توجه به مدیریت مصرف و بهینه‌سازی انرژی، سهم پایین فرآورده‌هایی با کیفیت از تولیدات، ناکارآمدی رابطه مالی صنعت برق و دولت، ناکارآمدی رابطه مالی شرکت ملی نفت و دولت، کمبود منابع مالی جهت سرمایه‌گذاری در طرح‌های توسعه‌ای و نگهداشت میادین نفت و گاز.زراعت‌کار گفت: ما ذخایر انرژی به میزان کافی داریم و با تولید ۵/۱ میلیون بشکه نفت می‌توانند به راحتی ما را در صحنه‌های بین‌المللی کنار بگذارند اما اگر تولید به شش میلیون بشکه برسد، امکان حذف کردن ما سخت‌تر خواهد شد.
در همه زمینه‌ها افول کردیم
در ادامه نشست، رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران با اشاره به توافق‌های ایران و فرانسه در زمینه انرژی گفت: بخش خصوصی باید در تصمیم‌گیری‌ها مداخله کند و با تلاش‌های بسیاری که ما انجام داده‌ایم توانستیم یک عضو را از بخش خصوصی در شورای عالی انرژی قرار بدهیم.
آرش نجفی با طرح این پرسش که چرا به این روز افتادیم، گفت: در سال‌های اخیر در همه زمینه‌ها به جای پیشرفت افول کردیم چراکه بخش خصوصی را در تصمیم‌گیری‌ها و بازی‌ها حذف کردیم. انجمن بهینه‌سازی مصرف انرژی ۱۶ سال پیش در اتاق ایران تشکیل شد؛ آن زمان این انجمن اعلام کرد که ما در ۲۰ سال آینده با ناترازی گاز مواجه خواهیم شد. در آن زمان تحلیل‌های آنها مورد ریشخند همگان قرار گرفت، اما امروز می‌بینیم که این موضوع به یک واقعیت تبدیل شده است.وی ادامه داد: اگر امروز نوسان‌های دلار را داریم به این دلیل است که تولید سرانه ملی و تولید اقتصادی پایین آمده است، اگر اقتصاد نوسان دارد به این دلیل است که بخش خصوصی اجازه بالانس اقتصادی داده نمی‌شود.
رئیس کمیسون اتاق انرژی ایران ادامه داد: ورود بخش خصوصی نتیجه‌بخش خواهد بود چراکه ما برای بقای خود تلاش می‌کنیم و جنگنده هستیم. این در حالی است که کارمندان دولت اگر کار کنند یا کار نکنند در پایان ماه حقوق خود را دریافت می‌کنند، اما ما برای بقا باید بجنگیم از این رو تجربه‌های سازنده‌تری در حوزه صنعت و اقتصاد خواهیم داشت.
وی با بیان اینکه ما نمی‌توانیم توسعه را تعریف کنیم، گفت: در حال حاضر آب، برق و گاز نداریم این وضعیت فعلی ماست؛ سرپا ماندن و حفظ کردن خود مهم‌تر از توسعه است.
وی با اشاره به لزوم بهینه‌سازی روی بخاری‌ها و پنجره‌ها گفت: فعالان حوزه بخاری بر این باورند که با تعویض و ارتقای بخاری‌ها می‌توانند ۲۰۰ میلیون مترمکعب گاز صرفه‌جویی کنند.