برد خریدار و فروشنده

بورس کالا طی یک دهه فعالیت خود از ابتدای تاسیس تاکنون، همسو با تحولات اقتصادی و ایجاد نیازهای جدید فعالان اقتصادی و صنایع مختلف اقدام به معرفی ابزارها و راه‌اندازی بازارهای جدید کرده تا به بخشی از نیازهای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان پاسخ دهد‌.

در این میان تلاطم‌های قیمت محصولات در مواقعی به نفع خریدار و گاهی هم به نفع فروشنده است و همین تلاطم بازار و عدم پیش‌بینی قیمت‌ها از اصلی‌ترین موانع برای فروش نقد، نسیه یا سلف محصولات به شمار می‌رود‌. از سوی دیگر بازار ایران تحت‌تاثیر بازارهای جهانی است، از این رو نیاز به انجام معاملاتی احساس می‌شد که بر پایه آن هم امکان انجام معاملات بلندمدت وجود داشته باشد و هم اینکه فعالان، نگران نوسانات قیمتی نباشند‌.

در این راستا، اقداماتی در راستای توسعه ابزارهای موجود در حوزه بازارهای کالایی انجام شده تا همزمان با توسعه بازارهای نقدی، بازارهای مالی نیز گسترش یابند‌. ابزارهای مختلفی وجود دارد که از جمله آن می‌توان به راه‌اندازی انواع قراردادهای بلندمدت در بورس کالای ایران برای کمک به کسب‌وکار تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان اشاره کرد تا با استفاده از آنها بتوان بازار محصولاتی را که تولیدکننده و خریدار مشخصی دارد، به سوی آرامش هدایت کرد و به واسطه این اقدام، از توزیع رانت جلوگیری به عمل آورد‌.

از جمله این ابزار‌ها می‌توان به قراردادهای کشف پریمیوم اشاره کرد‌. چنانچه پیش از این نیز درباره محصولاتی نظیر قیر جلساتی برگزار شده بود که نتایج قابل قبولی نیز داشتند، اخیرا مزایا و راهکارهای راه‌اندازی معاملات کشف پریمیوم مس با حضور جمعی از مدیران و کارشناسان وزارت صمت، ایمیدرو، بورس کالای ایران و شرکت‌های تولیدکننده مس در بورس کالای ایران بررسی شد‌.

به گزارش تسنیم، سی و ششمین جلسه میز تخصصی کالایی با موضوع بررسی مزایا و راهکارهای راه‌اندازی معاملات کشف پریمیوم مس با حضور جمعی از مدیران و کارشناسان وزارت صمت، ایمیدرو، بورس کالای ایران و شرکت‌های تولیدکننده مس در بورس کالای ایران برگزار شد‌.

در ابتدای این جلسه مدیر مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالای ایران توضیحی در خصوص قرارداد کشف پریمیوم ارائه داد و گفت: کشف پریمیوم قراردادی است که در بازار فیزیکی بورس کالای ایران معامله شده و به موجب آن، طرفین متعهد می‌شوند که در زمان مشخصی در آینده محصول را براساس قیمت نهایی (قیمت مبنا به علاوه مابه‌التفاوت توافق شده) معامله کنند‌.

جواد فلاح افزود: در این قرارداد، ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﻣﺒلغ ﻳﺎ درﺻﺪی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎسبه ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻳﺎ از ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ ﻛﺴﺮ می‌ﺷﻮد و قیمت مبنا ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه در اﻃﻼﻋﻴﻪ ﻋﺮﺿﻪ، ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺑﻮرس اﻋﻼم می‌شود‌.

به گفته وی، در روز عرضه، نرخ پایه پریمیوم در فرمول قیمت مبنا صفر در نظر گرفته می‌شود که خریدار و فروشنده با رقابت می‌توانند این نرخ پایه را روی تابلوی معاملات نیز ثابت نگه داشته و صفر لحاظ کنند و یا می‌توانند آن را افزایش و یا حتی کاهش دهند‌.

مدیر مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالای ایران تصریح کرد: اما در زمان سررسید قرارداد، قیمت اعلامی محصول از سوی نهاد مرجع مورد قبول بورس در ضرایب مندرج در اطلاعیه عرضه ضرب می‌شود و حاصل آن با مبلغ پریمیوم کشف شده در روز عرضه جمع شده و قیمت نهایی معامله را مشخص می‌کند‌. به این ترتیب، در روز عرضه و در فرآیند کشف پریمیوم نه کالایی تحویل می‌شود و نه ثمن معامله پرداخت می‌شود بلکه خریدار و فروشنده با ارائه وجه تضمین‌های لازم تنها متعهد به انجام معامله در روز سررسید می‌شوند‌.

به گفته فلاح، این قراردادها در حالی برای استفاده در بورس کالای ایران طراحی شده که در بورس فلزات لندن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد گرچه تفاوت‌هایی بین این قراردادها در بورس کالای ایران با قراردادهای پریمیوم در بورس لندن وجود دارد‌.

وی گفت: در بورس فلزات لندن به دلیل گستردگی دامنه انبارهای پذیرش شده در کشورهای مختلف، خریدار محصولی را از یک عرضه‌کننده خریداری می‌کند، اما محل تحویل توسط عرضه‌کننده تعیین می‌شود‌. این در حالی است که خریداران تمایل دارند کالا را در منطقه‌ای دیگر تحویل بگیرند‌. به همین دلیل، با کمک قراردادهای پریمیوم خریدار می‌تواند کالای مشابه را از انبار دیگری در یک منطقه یا کشور دیگری تحویل بگیرد‌.

فلاح به مزایای این قراردادها اشاره کرد و افزود: مزیت اصلی این گونه قراردادها نسبت به سایر قراردادها در آن است که در قرارداد کشف پریمیوم خریدار از رسیدن کالا و تامین به موقع اطمینان‌خاطر دارد‌. حال آنکه ممکن است برخی خریداران، سرمایه مورد نیاز را برای تامین مواد اولیه مصرفی خود در اختیار نداشته باشند، اما برای حفظ تولید آتی خود نیازمند تضمین هستند که این ضمانت به کمک قرارداد کشف پریمیوم امکان‌پذیر است‌. ضمن اینکه فروشنده نیز این اطمینان را پیدا می‌کند که کالای تولیدی خود را در تاریخ سررسید می‌فروشد‌.

وی اضافه کرد: بنابراین با معاملات کشف پریمیوم در بورس کالای ایران، هم تولیدکننده و هم خریدار اطمینان پیدا می‌کنند که در هر فصل، در زمینه تولید محصول و خرید مواد اولیه مورد نیاز خود در بازار مشکلی نخواهند داشت و این اتفاق به طور مستقیم تولید کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین سررسید قرارداد کشف پریمیوم می‌تواند کوتاه‌مدت و بلندمدت باشد‌.

استقبال از به‌کارگیری ابزارهای مالی

در ادامه این جلسه امیر صباغ مدیر اقتصادی و توسعه سرمایه‌گذاری ایمیدرو گفت: در صورتی که زیرساخت‌های انجام معامله معاملات کشف پریمیوم مس فراهم شود ما از این ابزار استقبال می‌کنیم. این در حالی است که اگر معاملات آتی را براساس پریمیوم جلو ببریم می‌توانیم ثبات قیمت را در آینده برای مصرف‌کننده و تولید‌کننده به ارمغان بیاوریم‌.

همچنین محسن بازارنوی معاون مالی و اقتصادی شرکت ملی صنایع مس ایران گفت: بهره‌گیری از ابزارهای نوین مالی همچون کشف پریمیوم در بورس کالا می‌تواند برای صنایع و تولیدکنندگان کارگشا باشد. در این بین موضوع مورد اهمیت لزوم وجود شرایط رقابتی و غیرانحصاری در بازار است‌. در واقع اگر بازار رقابتی باشد و نرخ ارز نیز در اقتصاد دستوری تعیین نشود، شرایط برای انجام معاملات کشف پریمیوم نیز فراهم می‌شود‌.

وی اضافه کرد: قرارداد کشف پریمیوم ابزار کاربردی است و شرکت ملی مس نیز از این ابزار در شرایط رقابتی و آزاد استقبال می‌کند که البته هماهنگی با وزارت صمت در خصوص سیاستگذاری برای بازار مس برای انجام این معاملات مورد توجه است‌.

گفتنی است در پایان این جلسه علیرضا ناصرپور، سرپرست معاونت توسعه بازار و مطالعات اقتصادی و عباس یعقوبی مدیر عملیات بازار بورس کالای ایران پیشنهادهایی را در ارتباط با سهمیه و کف عرضه تعیین شده برای عرضه مس در بورس کالا و راه‌اندازی قرارداد کشف پریمیوم مس ارائه دادند که این موضوع مورد بحث و بررسی قرار گرفت‌.