بررسی ثبت جهانی چوگان و کمانچه

دوازدهمین اجلاس میراث ناملموس یونسکو درحالی قرار است در کره‌جنوبی به بررسی دو پرونده‌ «کمانچه» و «چوگان» ایرانی بپردازد که به نظر ردی از کشور جمهوری آذربایجان در آنها دیده می‌شود‌.
در سال‌های گذشته جمهوری آذربایجان برای حضور در یونسکو و جهانی کردن میراث فرهنگی‌اش، تمایل خود را بیشتر به سمت جهانی کردن میراثی برده که از ایران وام گرفته است‌. «تار»، «چوگان» و «دُلمه» از به روزترین موارد در این زمینه هستند و معمولا با انتشار خبرهای جهانی شدن این نمونه از پرونده‌ها، دوستداران، کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی در کشور هجمه خود را به سمت میراث‌ فرهنگی می‌برند‌.
با ثبت جهانی «تار ترکی» توسط آذربایجان در آذر سال ۱۳۹۱ و در هفتمین جلسه کمیته میراث معنوی یونسکو، دفتر ثبت آثار تاریخی با برگزاری جلساتی با دفتر موسیقی سعی در برنامه‌ریزی برای حفظ دیگر سازها و ثبت جهانی آنها کرد، ‌حتی در این راستا تهیه پرونده‌های ثبت جهانی به کارشناسان این دفتر تخصصی آموزش داده شد و در نخستین قدم پرونده «کمانچه» تهیه شد‌.
بعد از آن نوبت «چوگان» بود. آذر ماه سال ۱۳۹۲ آذربایجان این بازی سنتی ایرانی را با نام «چوگان بازی سنتی با اسب در قره‌باغ»» به نام خود در یونسکو ثبت کرد و بار دیگر اعتراض‌ها به سمت سازمان میراث فرهنگی روانه شد و این‌بار اعلام شد ایران می‌تواند هم «تار» و هم «چوگان» را به نام خود ثبت جهانی کند‌.
قدم‌های بعدی برای جهانی کردن «چوگان ایرانی» برداشته شد بنابراین این بازی سنتی قرار است به صورت مستقل امسال در دوازدهمین اجلاس یونسکو جهانی شود‌.
براساس آخرین اخبار منتشر شده از سوی مسوولان دفتر ثبت آثار تاریخی، «هنر نواختن و ساختن کمانچه» و پرونده «چوگان، بازی سوار بر اسب، همراه روایتگری و موسیقی» قرار است در یونسکو مطرح و بررسی شود‌.
البته فرهاد نظری مدیر کل دفترثبت آثار تاریخی اوایل امسال در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرده بود قرار است پرونده «کمانچه» به صورت مشترک با کشور آذربایجان به یونسکو معرفی شود صحبتی که در جدیدترین خبرها از آن هیچ حرفی زده نشده است‌.
از سوی دیگر بهمن سال ۱۳۹۵، محمدحسن طالبیان، معاون میراث ‌فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به ایسنا اعلام کرده بود «چوگان و طب سنتی ایرانی در اجلاس سال ۲۰۱۷ مطرح می‌شوند‌.»
البته پرونده طب سنتی ایرانی در آذرسال ۱۳۹۲ و زمانی‌که آذربایجان چوگان را به نام خود ثبت کرد، برای نخستین بار در هشتمین اجلاس میراث معنوی یونسکو مطرح شد که به دلیل نیاز به انجام اصلاحات توسط یونسکو برگشت داده شد‌.