برگ برنده وزارت نفت برای جذب سرمایه داخلی در دوران تحریم

بعد از امضای برجام غول‌های بزرگ نفتی برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت به ایران آمده و پای میز مذاکره نشستند؛ اقدامی که بنا به هر دلیلی به نتیجه نرسید و اکنون برخی کارشناسان معتقدند ممکن است بخش بالادستی صنعت نفت در جذب سرمایه در دوران تحریم با مشکل مواجه شود، اما راهکارهای بسیاری برای برون‌رفت از این وضعیت وجود دارد‌.
نبود سرمایه در کشور همواره برای توسعه میادین نفتی یکی از مشکلات صنعت نفت به‌شمار می‌رود؛ مشکلی که وزارت نفت در فضای بعد از برجام تا یک‌قدمی حل آن پیش رفت‌. برخی کارشناسان بر این باورند که با اعمال تحریم‌های مجدد علیه ایران تنها مشکل بخش بالادست صنعت نفت سرمایه‌گذاری خارجی است‌. در این راستا، سیدمهدی حسینی رییس سابق کمیته بازنگری در قراردادهای نفتی در گفت‌وگو با ایسنا، راهکارهای داخلی جذب سرمایه در بخش بالادستی نفت را تشریح کرد‌.
حسینی با انتقاد از اینکه برخی اجازه جذب سرمایه خارجی در فضای پسابرجام را ندادند، اظهار کرد: اینکه اجازه ندادیم سرمایه‌گذاری شود، اقدام نامطلوبی بود‌. چرا طی چند سال گذشته جلوی سرمایه‌گذاری خارجی گرفته شد؟ مگر برای خروج از رکود اقتصادی که ناشی از تحریم سال‌های قبل بود، راه دیگری به جز جذب سرمایه خارجی، جذب تکنولوژی، ایجاد ثروت و افزایش ضریب بازیافت مخازن نفتی که می‌توانست ثروت زیادی برای کشور داشته باشد، نسخه دیگری وجود داشت؟ کسانی که اجازه ندادند بعد از امضای برجام که شرکت‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری به ایران آمده بودند، سرمایه‌گذاری کنند، گناهکارند‌.
وی با اشاره به جذب سرمایه خارجی در کشورهای همسایه گفت: زمانی که صدام سقوط کرد، شرکت‌های اروپایی و آمریکایی به عراق رفتند و عراق به آنها فرصت سرمایه‌گذاری داد و درحال حاضر ظرفیت تولید نفت در عراق ۸/۴ میلیون بشکه است‌؛ اقدامی که آذربایجان بعد از فروپاشی شوروی سابق انجام داد‌. آذربایجانی که در زمینه تامین غذا دچار مشکل شده بود، در حال حاضر مدعی سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران می‌شود‌. عده‌ای که مانع سرمایه‌گذاری شدند باید پاسخگو باشند که چرا جلوی سرمایه‌گذاری را گرفتند؟
رییس سابق کمیته بازنگری در قراردادهای نفتی با بیان اینکه در دوران تحریم طبیعی است که جذب سرمایه‌گذاری خارجی اتفاق نیفتد، افزود: باید شرکت‌های E&P (اکتشاف و تولید) که توسط شرکت ملی نفت شناسایی شده‌اند، توانایی‌های خود را با یکدیگر به اشتراک گذاشته و مورد استفاده قرار دهند‌. ابتدا باید میادین ساده و زودبازده با ریسک کم را برای سرمایه‌گذاری و توسعه انتخاب کنند و این میادین را با تشکیل کنسرسیوم و به اشتراک گذاشتن توان فنی و مالی خود با یکدیگر توسعه دهند‌. در کنار این اقدام دولت باید از طریق صندوق توسعه ملی و همچنین شرکت ملی نفت با ارائه قرارداد جذاب از آنها حمایت کند‌.
حسینی ادامه داد: این شرکت‌ها بر این باورند که این قراردادها از ابتدا باخت است و شرکتی هم که از ابتدا می‌داند بازنده است کار نمی‌کند‌. باید دستگاه‌های نظارتی هم به نفت کمک کنند و به شرکت‌های E&P قراردادهای جذاب پیشنهاد شود که بتوانند از عهده آن برآیند‌. تجربه بسیاری از این شرکت‌ها در بخش بالادستی کم است زیرا اکثرا شرکت‌های خدماتی و حفاری بودند‌. بنابراین باید با هم کنسرسیوم تشکیل دهند‌.
زمانی که درباره IPC صحبت می‌کردیم، این موضوع مطرح بود که شرکت‌های داخلی باید کنار شرکت‌های خارجی قرار گیرند که انتقال تکنولوژی صورت گیرد‌.
وی افزود: در آن زمان گفته شد شرکت‌های خارجی سرمایه دارند، اما داخلی‌ها سرمایه ندارند‌. پیشنهادی که در آن زمان به اتاق بازرگانی ارائه کردم این بود که باید صندوق توسعه ملی بخش خصوصی تاسیس شود تا همه شرکت‌های خصوصی مورد تایید عضو آن شوند‌. در حال حاضر هم می‌توانیم صندوق توسعه ملی خصوصی برای دوران تحریم راه‌اندازی کنیم و افراد حقیقی و حقوقی با ضمانت شرکت ملی نفت در صندوق مذکور سرمایه‌گذاری کنند و پول افراد از محل درآمدهای آتی صندوق به همراه سود آنها پرداخت شود‌. در نتیجه شرکت‌های E&P بتوانند از این صندوق برداشت کنند و متناسب با سودی که از شرکت ملی نفت گرفتند، به افرادی که پول ریختند بازپرداخت کنند‌.
رییس سابق کمیته بازنگری در قراردادهای نفتی با تاکید بر اینکه صادرات ایران صفر نخواهد شد، گفت: باید برای تولید ظرفیت‌سازی شود و اگر محدودیتی در تولید پیش آمد نباید برای شرکت‌های E&P باشد‌. باید اولویت صادرات برای آنها باشد‌. تحریم‌ها که همیشه ادامه نخواهد یافت و هدف ما هم تولید ظرفیت است‌. در این فرآیند E&Pها تجربه بیشتری پیدا خواهند کرد و بعد از تحریم‌ها راحت‌تر با شرکت‌های خارجی کار خواهند کرد‌.