بزرگان اقتصاد

کتاب «بزرگان اقتصاد» نوشته رابرت هایلبرونر یکی از آثار مهم در حوزه تاریخ اندیشه‌های اقتصادی است که به بررسی زندگی و نظریات بزرگ‌ترین اقتصاددانان تاریخ می‌پردازد. این کتاب با هدف معرفی و تحلیل تأثیر این شخصیت‌های برجسته بر شکل‌گیری نظریات اقتصادی و سیاست‌های جهانی نوشته شده است. هایلبرونر با پرداختن به نظریات کلیدی اقتصادی از آدام اسمیت گرفته تا جان مینارد کینز و فریدریش هایک، سعی دارد تا نشان دهد چگونه این اندیشمندان نقش مهمی در شکل‌دهی به اقتصاد مدرن ایفا کرده‌اند. کتاب با بررسی تاریخچه‌ای از تحولات اقتصادی شروع می‌کند. هایلبرونر اولین اقتصاددان بزرگ را آدام اسمیت معرفی می‌کند که با آثار خود به‌ویژه کتاب ثروت ملل (۱۷۷۶) بنیانگذار علم اقتصاد مدرن شناخته می‌شود. اسمیت نظریه «دست نامرئی» را مطرح کرد که به‌طور خلاصه بیان می‌کند که در یک بازار آزاد و رقابتی، هر فرد با دنبال کردن منافع شخصی خود به‌طور غیرمستقیم به منافع جمعی کمک می‌کند. این نظریه به‌ویژه در پی‌ریزی بازارهای آزاد و اقتصاد کلاسیک نقش کلیدی داشت و بسیاری از کشورهای صنعتی این ایده را به‌ عنوان الگوی اقتصادی خود برگزیدند.
جان مینارد کینز، اقتصاددان بزرگ قرن بیستم، نیز در این کتاب به‌طور مفصل بررسی می‌شود. کینز به‌ویژه در دوران بحران بزرگ اقتصادی دهه ۱۹۳۰میلادی نقش برجسته‌ای ایفا کرد. او در کتاب «نظریه عمومی اشتغال، بهره و پول» (۱۹۳۶) استدلال کرد که در دوران رکود اقتصادی، بازار به‌تنهایی قادر به بازسازی تعادل اقتصادی نخواهد بود. بنابراین، دولت باید وارد عمل شده و از طریق سیاست‌های مالی و پولی، تقاضای کل را افزایش دهد تا اقتصاد از رکود خارج شود.
فریدریش هایک، اقتصاددان نئولیبرال، یکی دیگر از شخصیت‌های کلیدی است که هایلبرونر به بررسی او می‌پردازد. هایک در نقد مداخلات دولت در اقتصاد معروف است و نظریاتش در مقابله با نظریات کینز در دهه‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ تاثیرگذار بود. او معتقد بود که دولت نباید در بازار دخالت کند و تنها باید وظیفه ایجاد شرایطی را برعهده داشته باشد که در آن بازار به‌طور آزاد عمل کند. از دیدگاه هایک، هرگونه مداخله دولتی تنها منجر به از بین رفتن آزادی‌های فردی و کاهش کارایی اقتصاد خواهد شد. کتاب «بزرگان اقتصاد» همچنین به بررسی تاثیرات اندیشه‌های این اقتصاددانان بر سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی کشورهای مختلف می‌پردازد. هایلبرونر نشان می‌دهد که نظریات این افراد چگونه به تغییرات عمده‌ای در سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی منجر شده‌اند. به‌طور مثال، پس از بحران بزرگ اقتصادی دهه ۱۹۳۰، بسیاری از کشورهای غربی به‌ویژه ایالات‌ متحده، به نظریات کینز روی آوردند و در نتیجه سیاست‌های مالی و پولی فعال‌تری را در پیش گرفتند. در حالی که کشورهای تحت‌تاثیر مارکسیسم، به‌‌ویژه در شوروی و کشورهای کمونیستی، به‌دنبال اجرای مدل اقتصادی اشتراکی و برقراری اقتصاد متمرکز بودند. در نهایت، هایلبرونر کتاب خود را با تاکید بر این نکته به پایان می‌رساند که این اقتصاددانان، با وجود اختلافات عمده در نظریات‌شان، همگی در تلاش بودند تا پاسخ‌هایی برای مسائل و چالش‌های اقتصادی دوران خود پیدا کنند. از دیدگاه او، اقتصاد یک علم پویاست که همواره در حال تکامل است و هر اقتصاددان براساس شرایط اجتماعی و اقتصادی زمان خود، نظریات جدیدی ارائه داده است که گاهی با موفقیت و گاهی با شکست روبه‌رو شده است.