بلاتکلیفی بزرگ‌ترین پروژه معدنی کشور

هدف‌گذاری‌هایی که در یک دهه اخیر برای سرمایه‌گذاری در معدن مهدی‌آباد صورت گرفته به دلایل نامشخص تاکنون تحقق نیافته و به اعتقاد برخی کارشناسان این معدن با ظرفیت یک‌چهارم خود به فعالیتش ادامه می‌دهد. در حالی که در شرایط اقتصادی کنونی این صنعت می‌تواند یکی از پارامترهای درآمدزایی در کشور باشد، اما در این خصوص عده‌ای از کارشناسان هم بر این عقیده هستند که معدن مهدی‌آباد تاکنون ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و به زودی فاز اول بهره‌برداری از آن افتتاح می‌شود.
معاون امور معادن و صنایع معدنی شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات در خصوص وضعیت معدن سرب و روی مهدی‌آباد گفت: در حال حاضر با سرمایه‌گذاری‌هایی که در معدن سرب و روی مهدی‌آباد صورت گرفته، این معدن تاکنون ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته که می‌توان گفت فاز اول این معدن بزرگ‌ترین پروژه معدنی در کشور است.
امین صفری تاکید کرد: فاز اول معدن مهدی‌آباد بزرگ‌ترین کارخانه روی کشور است که امسال افتتاح شده و به بهره‌برداری خواهد رسید.
وی اظهار کرد: بزرگ‌ترین تجهیزات برای سیستم خردایش و آسیایی که برای سرب و روی مهدی‌آباد لازم است، آنجا نصب شده است. فولتاسیون هم نصب شده بنابراین این معدن آماده بهره‌برداری است و فقط ۱۰ درصد از پروژه مانده که این ۱۰ درصد هم بیشتر موضوعات الکترو‌الکتریکال و مسائل جزئی کارخانه مربوطه است.
به گفته وی، وقتی از نزدیک این کارخانه مورد بازدید قرار بگیرد عظمت آن کاملا مشخص می‌شود. طول این کارخانه یک کیلومتر است. همچنین صد کیلومتر خط انتقال آب به معدن سرب و روی مهدی‌آباد صورت گرفته است. آب از فاضلاب یزد به عنوان یک پروژه بزرگ به این معدن منتقل شده که تصفیه شده و به معدن می‌رسد.
او اضافه کرد: خط برق حدود ۳۰ مگاوات از ۸۰ مگاواتی که باید منتقل شود انجام و پست برق نیز احداث شده است. تمامی اینها سرمایه‌گذاری‌های کلانی است که هزینه‌های چند صد میلیاردی در بر داشته است.
مدیر سابق مجتمع سرب و روی مهدی‌آباد تاکید کرد: در این معدن بیش از ۸۵ میلیون تن فقط باطله‌برداری انجام شده است تا به ماده معدنی برسند. طی این مدت فقط سرمایه‌گذاری انجام شده و هنوز سرمایه‌گذاران به سود نرسیده‌اند. تاکنون هزینه‌های زیادی صرف شده و آب و برق به این منطقه آورده شده و باطله‌برداری هم شده تا به سود‌دهی برسد.
صفری خاطرنشان کرد: برای کارخانه‌ها از بهترین برندهای اروپایی استفاده و به کارخانه‌ای استاندارد در بخش سرب و روی تبدیل شده است.
به گفته وی، در این کارخانه از دستگاه‌ها و تجهیزات نو استفاده شده و به زودی افتتاحیه آن انجام می‌شود، زیرا تاکنون کارخانه‌ای با این مقیاس و حجم از سرمایه‌گذاری در بخش معدن و صنایع معدنی نبوده است.
صفری افزود: با توجه به سرمایه‌گذاری‌های فراوانی که در این حوزه شده، قرار است از تمامی ظرفیت‌های این پروژه استفاده شود. در فاز اول قرار است ۲۰۰ هزار تن کنسانتره روی ۵۰ درصد تولید شود که این رقم، معادل یک‌سوم کل کنسانتره‌های تولیدی کشور خواهد بود. بقیه واحدهای تولید کنسانتره روی همگی کوچک هستند.
وی گفت: کنسانتره هم می‌تواند نیاز خوراک واحدهای شمش داخلی را در صورتی که کارخانه‌هایشان را از نظر فنی متناسب‌سازی کنند تامین کند.
معاون امور معادن و صنایع معدنی شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات بیان کرد: در واقع اگر مجوزهای لازم برای صادرات این ماده معدنی صادر شود به راحتی امکان صادرات وجود خواهد داشت. البته بخش فروش آن برعهده بخش خصوصی است و حق‌السهم آن به ایمیدرو پرداخت می‌شود.
وی افزود: صفر تا صد این پروژه را بخش خصوصی انجام داده و بالغ بر ۳۰۰ میلیون دلار تاکنون هزینه شده است تا این پروژه به بهره‌برداری برسد.
لزوم گسترش اکتشافات برای تامین خوراک
صفری تصریح کرد: در بخش معدن اکتشافات باید گسترش پیدا کند که بتوانند این خوراک را تامین کنند. مهدی‌آباد جزو آن دسته از معادنی است که اگر خوراکش وارد مدار شود، می‌تواند خوراک سایر کارخانه‌ها را هم تامین کند. اینکه بتوانیم مواد اولیه از سایر کشورها وارد کنیم بسیار موثر خواهد بود.
وی در خصوص سایر معادن سرب و روی ایران بیان کرد: اینکه بگویم کار ویژه‌ای در بخش معادن سرب و روی کشور انجام شده هنوز اتفاق بزرگ دیگری نیفتاده است. البته معدن انگوران را هم داریم که تقریبا ذخیره‌اش رو به اتمام است. معدن عمارت و باما در استان مرکزی هم هستند و معادنی در اصفهان و بافق داریم که کوچک هستند.
صفری تاکید کرد: تنها معدن بزرگ سرب و روی ایران معدن مهدی‌آباد است که ۵ درصد تولید سرب و روی دنیا به این معدن اختصاص دارد. وی در خصوص سرب و روی سایر مناطق بیان کرد: از حدود دهه ۷۰ ظرفیت‌سازی در حوزه سرب و روی کشور شروع شده که تاکنون ظرفیت تولید شمش روی به حدود ۴۷۰ هزار تن رسیده است، ولی حدود ۲۰۰ هزار تن امکان تولید دارند که این مساله به دلیل خوراک معادن است.
حضور برخی نهادها مانع کار مهدی‌آباد شد
سبحان میرزایی کارشناس حوزه معدن در پاسخ به این سوال که چرا معدنی به این بزرگی که در شرایط اقتصادی کنونی می‌تواند تاثیر‌گذار باشد و کمتر تحریم‌پذیر است نمی‌تواند با ظرفیت کامل کار کند، گفت: دولت روی نفت و بازار بورس حساب باز کرده است ولی معدنی با این ظرفیت و با توجه به قیمت خوبی که در سطح جهانی دارد دولت روی آن حساب باز نمی‌کند و معدن با یک‌چهارم ظرفیت به تولید ادامه می‌دهد.
وی تاکید کرد: علت اینکه متاسفانه به این معدن توجه نمی‌شود این است که پای یکسری از نهادها به این معدن باز شده و آنها مانع ادامه کار در این معدن شده‌اند. حالا باید دید سود چه کسانی در خوابیدن کار این معدن است که اجازه نمی‌دهند معدن با ظرفیت کامل کار کند و این سوال مطرح می‌شود که آیا کسی دنبال سهم‌خواهی از این معدن است و چون سهمی از این معدن نمی‌برد اجازه نمی‌دهد معدن‌کارش را به خوبی انجام دهد؟
میرزایی در خصوص معدن سرب و روی مهدی‌آباد تاکید کرد: سرب و روی معدن مهدی‌آباد که در استان یزد واقع شده در حال حاضر بزرگ‌ترین معدن سرب و روی خاورمیانه و یکی از بزرگ‌ترین معادن جهان از نظر حجم ذخیره سرب و روی است. وی خاطرنشان کرد: طرح اولیه اکتشاف این معدن در سال ۱۳۲۹ در منطقه مهدی‌آباد انجام و منجر به کشف کالمین در این منطقه شد. اولین ماده‌ای که در این منطقه کشف شد کالمین بود ولی به مرور در حین بهره‌برداری، اکتشافات بیشتری در این منطقه انجام شد و با تخمین ذخیره‌ای که در این معدن صورت گرفت به عنوان بزرگ‌ترین معدن سرب و روی منطقه شناسایی شد. میرزایی تاکید کرد: اگر پایه اقتصادی کشورمان را نفت، معادن محیط‌زیست و منابع طبیعی و غیره در نظر بگیریم، در شرایط حاضر ما چنین ذخیره‌ای را به عنوان پایه اقتصادی کشورمان در حوزه معدن داریم.
به گفته وی، یک برنامه هدف‌گذاری برای این معدن تعیین کردند که باید به تولید ۸۰۰ هزارتن کنسانتره سرب و روی می‌رسید. در دوره وزارت آقای نعمت‌زاده با توجه به اینکه می‌خواستند کنسرسیومی تشکیل دهند و به هدف‌گذاری برسند به بهره‌برداری از سرب و روی مهدی‌آباد سرعت ‌بخشیدند و مقرر شد تا کارخانه فرآوری با ظرفیت تولید ۸۰۰ هزارتن کنسانتره احداث شود.
کارشناس حوزه معدن تصریح کرد: این صحبت‌ها سال ۹۵ انجام شد و در حال حاضر ۷ سال از این مباحث گذشته است ولی تولید ۸۰۰ هزار تن حاصل نشده و در حال حاضر ظرفیت تولید ۲۰۰ هزار تن است. طرحی که سال ۱۴۰۰ باید به بهره‌برداری کامل می‌رسید هنوز انجام نشده و به ظرفیت کامل نرسیده است.
وی افزود: کنسرسیومی هم که قرار بود با مشارکت شرکت راه‌سازی و معدنی مبین و توسعه صنایع روی تشکیل شود اجرایی نشد و عملیات پیمانکاری یعنی باطله‌برداری و استخراج معدنکاری به شرکت دیگری واگذار شد و در حال حاضر معدن با ظرفیت یک‌چهارم خودش کار می‌کند.
معارضان محلی مخالفان جدی بخش معادن
سیف‌الله آراسته نایب‌رییس سابق کمیسیون معدن انجمن سنگ ایران نیز در خصوص اینکه چرا معدن سرب و روی مهدی‌آباد با یک‌چهارم ظرفیتش فعالیت می‌کند به بازار گفت: یکی از موضوعات مهمی که گریبان تمامی معادن را گرفته، این مساله است که آنها با ظرفیت‌های کاملشان فعالیت نمی‌کنند و مجبور هستند تنها با بخشی از ظرفیت واقعی خودشان به فعالیت ادامه دهند.
عضو کمیسیون معدن انجمن سنگ ایران تصریح کرد: از جمله موارد مهم دیگری که در حوزه معدن بسیار چشمگیر است به‌روز نبودن معادن است. یعنی اینکه از تجهیزات کافی برای بهره‌برداری و استخراج برخوردار نیستند و هنوز در بخش دستگاه‌های نوین و تکنولوژی‌های به‌روز دنیا به‌روز‌رسانی نشده‌اند. آراسته تصریح کرد: مساله مهم دیگری که در مورد پیشرفت نکردن معادن بزرگی مثل مهدی‌آباد وجود دارد مساله معارضان محلی است. معارضان محلی هم برای بخش معدن بسیار مشکل‌ساز بوده و همیشه مخالفت‌هایی در بخش فعالیت‌های معدنی داشته‌اند. وی در خاتمه تاکید کرد: معدن مهدی‌آباد هم مشکلاتی دارد که تاکنون نتوانسته به فعالیت اصلی خودش دسترسی پیدا کند.