بلاتکلیفی دولت بایدن در خروج از افغانستان

افشای یادداشت‌های به دست آمده از جلسه کاخ سفید یک روز پیش از سقوط کابل نشانگر عدم آمادگی و ناکامی‌های دولت بایدن برای خروج از افغانستان است که دست‌کم از چندین ماه پیش وعده آن را داده بود.
افشای یادداشت‌های به دست آمده از یک جلسه «اتاق وضعیت» (اتاق مرکز مدیریت) کاخ سفید یک روز پیش از سقوط کابل، نشانگر عدم آمادگی دولت جو بایدن رییس‌جمهوری ایالات متحده برای تخلیه اتباع افغان است که به آمریکا در جنگ ۲۰ساله این کشور علیه طالبان کمک کرده بودند.
براساس اسناد به دست آمده از این نشست، ساعاتی پیش از آنکه طالبان کنترل پایتخت افغانستان را در ۱۵ آگوست ۲۰۲۱ میلادی (۲۴ مرداد) به دست بگیرند، مقامات ارشد دولت بایدن هنوز در حال بحث و بررسی اقدامات اولیه مربوط به تخلیه غیرنظامیان بودند. درحالی که بسیاری از افراد خارج از دولت بایدن نامید از اقدامات نابه‌هنگام وی با وجود برگزاری نشست‌های مختلف بودند، افراد نزدیک به رییس‌جمهوری وی را درگیر بروکراسی می‌دیدند.
در بخشی از این اسناد افشاشده مشخص است که مقامات در روزهای پایانی حضورشان در افغانستان تصمیم گرفته بودند که باید به کارمندان محلی افغان اطلاع دهند تا در صورت تمایل می‌توانند برای خروج و مهاجرت به آمریکا ثبت‌نام کنند.
بایدن که مصمم بود تا به حضور کشورش در طولانی‌ترین جنگ خارجی پایان دهد، آوریل (فروردین) گذشته برنامه‌های خود را برای خروج تمام نیروهای آمریکایی از افغانستان تا ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۱ (۲۰ شهریور) اعلام کرد. هرچند پیش از روی کار آمدن بایدن، دونالد ترامپ رییس‌جمهوری پیشین آمریکا توافقی را برای خروج ایالات‌متحده تا ماه می ‌۲۰۲۱ (اردیبهشت) قطعی کرده بود. اما همین خروج پرهرج‌و‌مرج آمریکا از افغانستان و مرگ چندین افغان به دلیل استفاده از تجهیزات نظامی برای خروج و انفجار انتحاری که منجر به کشته شدن ۱۳ نظامی آمریکایی و تعداد زیادی از افغان‌ها در بیرون دروازه‌های فرودگاه شد، به شدت در کاهش محبوبیت بایدن تاثیرگذار بود و دیگر هم جبران نشد.
گزارش‌ها حاکی از آن است که همچنان هزاران افغان در جهنم بوروکراسی گیر افتاده‌اند و بیم آن را دارند در نهایت اسیر طالبانی شوند که سال‌ها با آنها جنگیده‌اند.
در این میان گفته می‌شود اواخر این ماه، کنگره اعضای یک کمیسیون دوحزبی ۱۲ نفره را معرفی خواهد کرد که جنگ افغانستان را بررسی کرده و گزارشی مشابه کمیسیون ۱۱ سپتامبر (کمیسیونی که در نوامبر ۲۰۰۲ برای بررسی شرایط حملات ۱۱ سپتامبر و آمادگی دولت برای پاسخ به این حملات ایجاد شد) صادر خواهد کرد.
نشست مذکور که یادداشت‌های به دست آمده از آن افشا شده، در ساعت ۳:۳۰ تا ۴:۳۰ بعد از ظهر روز ۱۴ آگوست (۲۳ مرداد) به وقت واشنگتن برگزار شده و در حالی خروج نیروهای آمریکایی و افغان را در دست بررسی قرار می‌داده که در آن لحظه جنگجویان طالبان در حال ورود به کابل بوده‌اند.
این جلسه به ریاست لیز شروود راندال یکی از مقامات شورای امنیت ملی برگزار شد و مقامات ارشد چندین سازمان از جمله ژنرال جان‌هایتن معاون رییس ستاد مشترک ارتش حضور داشتند.
در نتیجه افشای یادداشت‌های این نشست، مشخص شده که دولت بایدن در آخرین لحظه برای چند اقدام حیاتی همچنان در حال تصمیم‌گیری بود، یعنی تنها چند ساعت قبل از سقوط کابل و فرار «اشرف غنی» رییس‌جمهوری پیشین افغانستان با هلی‌کوپتر از کاخ ریاست‌جمهوری.
امیلی هورن سخنگوی شورای امنیت ملی ایالات متحده در واکنش به انتشار این یادداشت‌ها به اکسیوس گفت: قرار نیست در مورد اسناد فاش‌شده اظهارنظر کنیم، هرچند یادداشت‌های گزینشی به دست آمده از یک جلسه نمی‌تواند بازتاب ماه‌ها اقداماتی باشد که پیش از این نشست در جریان بوده‌اند.
هورن افزود: «در اوایل تابستان، عملیات پناهگاه متحدین را راه‌اندازی کردیم و با کنگره برای تصویب قانونی آن همکاری کردیم که به ما انعطاف بیشتری برای جابه‌جایی سریع شرکای افغان داد. در واقع نتیجه همین برنامه‌ریزی‌ها و تلاش‌های دیگر بود که توانستیم تخلیه بیش از ۱۲۰ هزار آمریکایی، شهروندان قانونی، افغان‌های آسیب‌‌پذیر و سایر متحدانمان را تسهیل کنیم.»
با این وجود گفته می‌شود در تابستان گذشته، بسیاری از مشاوران دولت بایدن زنگ خطر را به صدا درآورده بودند، زیرا طالبان پیش از آنکه دولت بایدن تصمیم قطعی خود را بگیرد، مراکز بسیاری از ولایت‌های افغانستان را در کنترل گرفته بود.
مت زلر افسر سابق سیا که در فوریه ۲۰۲۱ (بهمن ۹۹) با مقامات دولتی در مورد محافظت از افغان‌هایی که با آنها کار می‌کردند، همکاری می‌کرد در این خصوص گفت: بسیاری در کاخ سفید مدام به من می‌گفتند که بیشترین نگرانی بر سر تخلیه پر‌هرج‌و‌مرج آشفته از افغانستان است. آنها باور نمی‌کردند که زمین و آسمان افغانستان در حال سقوط است و کنترل همه چیز به دست طالبان افتاده است.
مارک جیکبسن معاون نمایندگی ناتو در افغانستان در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما به اکسیوس گفت: «اینکه برنامه‌ریزی، اولویت‌بندی و رسیدگی به سوالات کلیدی هنوز در حال بررسی بود آن هم زمانی که کابل در آستانه سقوط بود، نشانه نبود برنامه‌ریزی بین‌سازمانی است. این امر به ویژه با توجه به تجربه چندین ساله در مورد افغانستان و عملیات‌هایی که در آنجا انجام می‌شد، جای تعجب دارد.»