بهانه پوتین؛ حمایت از شهروندان روس‌تبار

سید حسین نوری – پیشروی روسیه در کریمه به نشست‌های اضطراری و تماس‌های متعدد محافل دیپلماتیک منجر شده است. آلمان در‌صدد تشکیل «گروه تماس» برآمده و جان کری راهی کی‌یف شده است. گروه هفت نیز در محکومیت اقدام روسیه بیانیه داد.
اوضاع کریمه همچنان متشنج و مغشوش است. دولت موقت اوکراین می‌گوید دستکم ۱۵ هزار سرباز روس در کریمه حضور دارند. ارتش اوکراین در آماده‌باش به سر می‌برد و نیروهای ذخیره نیز به خدمت فراخوانده شده‌اند.
انتقادهای غرب از روسیه با دفاع پوتین از منافع این کشور در منطقه پاسخ داده می‌شود. وزیران خارجه اتحادیه اروپا دیروز نشست ویژه‌ای در بروکسل برگزار کردند تا واکنش به عملیات نظامی روسیه در کریمه را هماهنگ سازند. در این نشست بار دیگر پوتین را به چشم‌پوشی از عملیات نظامی در کریمه فرا خوانده شد.
دیروز گروه هفت متشکل از آمریکا، کانادا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، ایتالیا و ژاپن با صدور یک بیانیه، روسیه را به نقض حق حاکمیت اوکراین متهم کرد. در این بیانیه از طرفین خواسته شده که خویشتندار بمانند و مسوولیت خود در کاهش تنش را ادا کنند.
به گزارش دویچه وله، این گروه همچنین عنوان کرده که شرکت در نشست مشورتی اجلاس «جی هشت» در سوچی را در واکنش به رفتار روسیه به حالت تعلیق در‌می‌آورد. پیش از این، جان کری، وزیر خارجه آمریکا گفته بود که تداوم حضور نظامی روسیه در کریمه می‌تواند به حذف این کشور از گروه «جی هشت» بینجامد.
غرب حضور نظامی روسیه در کریمه را یک‌صدا محکوم کرده است. وزیر خارجه آمریکا، جان کری در توییتر خود نوشته که در دیدار با مقامات دولت موقت اوکراین، مراتب حمایت واشنگتن را به آنها اعلام می‌کند. ویلیام هیگ یکشنبه گذشته وارد اوکراین شده و در توییتر نوشته که نقض حق حاکمیت اوکراین توسط روسیه پذیرفتنی نیست.
به گفته دیوید کامرون، عدم تغییر در شرایط کنونی می‌تواند هزینه‌های بسیاری برای روسیه داشته باشد. آنگلا مرکل نیز طی تماسی تلفنی با ولادیمیر پوتین او را به نقض حقوق ملل و نادیده گرفتن مفاد قرارداد بوداپست متهم ساخت. این پیمان در سال ۱۹۹۴ بین روسیه، آمریکا و بریتانیا منعقد شده و امضا‌کنندگان آن متعهد شده‌اند که در صورت تحویل سلاح‌های اتمی اوکراین، استقلال و تمامیت ارضی این کشور را محترم بشمارند.
مرکل در این تماس، پیشنهاد آلمان مبنی بر تشکیل گروه تماس و شروع گفت‌وگوهای دیپلماتیک در بحران کریمه را تکرار کرده است. اشتاین مایر، وزیر خارجه آلمان پیشتر از تلاش برای تشکیل این گروه خبر داده بود. احتمال دارد که گروه تماس یاد شده تحت سرپرستی سازمان امنیت و همکاری اروپا تشکیل شود.
واکنش مقامات روس
رییس‌جمهور روسیه در پاسخ مرکل بار دیگر بر خطراتی تاکید کرد که متوجه شهروندان روس‌تبار و روس زبان در کریمه و اوکراین می‌شود. او گام‌های کنونی روسیه در دفاع از حقوق این شهروندان را «کاملا متناسب» توصیف کرد. پوتین در عین حال پیشنهاد مرکل برای شروع مذاکره به منظور حل مسالمت‌آمیز مناقشه را پذیرفت.
وزارت خارجه روسیه در این میان تصریح کرده که قصد جنگ با اوکراین در کار نیست و نتیجه‌‌گیری غرب از تحرکات اخیر روسیه در اوکراین نادرست است.
به گفته دیمیتری مدودف، رهبری اوکراین قدرت را به طور غیرقانونی تصاحب کرده که با یک «انقلاب جدید» و خونریزی‌‌های دیگر به پایان خواهد رسید. ناتو همچنان از اوضاع کریمه ابراز نگرانی می‌کند. آندرس فوگ راسموسن، دبیرکل این سازمان از روسیه خواسته که سربازان خود را به پایگاه‌هایشان بازگرداند و از دخالت در اوکراین بپرهیزد.راسموسن پس از نشست اضطراری شورای ناتو در بروکسل، پیشروی نظامی روسیه در کریمه را نقض حقوق بین‌الملل خواند. در بیانیه این شورا آمده که ناتو در کنار اوکراین به عنوان یک شریک ارزنده می‌ماند. ناتو در‌صدد است به منظور تامین ثبات منطقه، ناظران بین‌المللی را به اوکراین اعزام کند. قرار است این ماموریت را تحت نظارت شورای امنیت یا سازمان امنیت و همکاری اروپا انجام دهد.
تغییر دکترین نظامی روسیه
روسیه با تغییر دکترین نظامی خود در سال ۲۰۱۰ اعزام نیرو به خارج از مرزهایش را تسهیل کرد. پیشتر دفاع از کشور، شرکت در نبردهای ضدتروریستی یا برآورده‌کردن تعهدات بین‌المللی از پیش‌شرط‌های ضروری برای اعزام نیرو بودند.
دکترین نظامی هرکشور که یک چارچوب کلی است و به سادگی تغییر نمی‌کند، چگونگی شرکت نیروهای نظامی آن کشور در لشگر‌کشی‌ها، عملیات‌ها و نبردها را بیان می‌کند. در دکترین نظامی جدید روسیه از جمله آمده است: استفاده از نیروهای مسلح و سایر یگان‌ها برای تامین امنیت شهروندان روس که خارج از مرزهای فدراسیون روسیه به سر می‌برند‌ در انطباق با توجه به اصول و هنجارهای عمومی به‌رسمیت شناخته شده حقوق بین‌الملل و قراردادهای بین‌المللی فدراسیون روسیه، قانونی هستند.دکترین نظامی روسیه سال ۲۰۱۰‌، در پی جنگ اوستیای جنوبی (آبخاز) در گرجستان که دو سال پیشتر رخ داده بود، تغییر کرد. آن‌زمان روسیه دلیل حمله نظامی خود به کشور همسایه، گرجستان را لزوم حمایت از شهروندان خود در منطقه جدایی‌طلب اوستیای جنوبی عنوان کرد. برداشت جامعه بین‌الملل از این استدلال روسیه آن بود که مسکو هر زمان می‌تواند به این بهانه‌ فرمان اعزام نیروهای خود به خارج از مرزهای این کشور را صادر کند.
یگان دریای سیاه ارتش روسیه نیز بر اساس یک توافق دوجانبه میان مسکو و کی‌یف در بندری که روسیه از اوکراین تا سال ۲۰۴۲ اجاره کرده‌ در این جزیره مستقر است. تصویب اعزام نیرو به کریمه توسط شورای فدراسیون روسیه‌ به پوتین اختیار دخالت نظامی در این شبه‌جزیره‌‌ واقع در جنوب اوکراین را می‌دهد.به گزارش اشپیگل‌آنلاین، جناح افراطی کرملین حتی خواستار پیشروی نظامی به سوی شهرهای دونسک و خارکف است‌ ولی به نظر می‌آید که پوتین طرح‌های دیگری دارد. احتمال داده می‌شود که پوتین قصد دارد بیشتر کریمه را به یک منطقه‌‌ تحت‌الحمایه روسیه درآورد و نه آنکه این شبه‌جزیره را کاملا از اوکراین جدا کند.
کانادا حمله به روش شوروی را محکوم کرد
کانادا در حالی شدیدا حمله نظامی روسیه به اوکراین را به عنوان یک «تهاجم به روش شوروی» محکوم کرد که متحدان غربی‌اش در حال بررسی واکنشی در این‌باره هستند. به گزارش خبرگزاری فرانسه در همین حال جان برد، وزیر امور خارجه کانادا به گلوبال نیوز گفت: این چیزی بجز تهاجم به شیوه‌ شوروی از سوی روسیه علیه اوکراین نیست. این اقدام خطرناک و وحشتناک است. ما به شدیدترین شکل ممکن این مساله را محکوم می‌کنیم.
وزیر خارجه کانادا همچنین اعلام کرد، در صورتی که روسیه به درخواست‌های بین‌المللی در توقف حمله نظامی توجه نکند، تحریم‌ها اعمال می‌شود. اوتاوا سفیر کانادا را از مسکو برای رایزنی‌ فراخوانده است و جان برد به شهروندان کانادایی تاکید کرده که شبه جزیره کریمه را ترک کنند و از سفر به این منطقه نیمه خودمختار بپرهیزند.
تیموشنکو: جهان باید جلوی روسیه را بگیرد
یولیا تیموشنکو در بیانیه‌ای گفت: اوکراین و جهان باید سریع و هماهنگ تلاش کنند تا جلوی نمایش تجاوز بی‌سابقه روسیه به اوکراین را گرفته و تمامیت ارضی اوکراین را حفظ کنند. به گزارش ایسنا، نخست‌‌وزیر سابق اوکراین که در تاریخ ۲۲ فوریه در جریان اعتراضات اوکراین پس از سه سال از زندان آزاد شد در بیانیه‌ای گفت: روسیه باز هم تلاش دیگری کرده تا با اظهارات پر سر و صدا و تصمیم درباره جنگ اوکراین را بترساند.
وی تاکید کرد: اوکراین یک کشور صلح‌طلب است اما اگر اوکراین اولتیماتوم روسیه را بپذیرد ممکن است استقلال خود را از دست بدهد. روسیه می‌خواهد سناریوی آبخازیا و اوستیای جنوبی را برای اوکراین پیاده کند و باید جلوی ‌آن را گرفت. وی گفت: طرحی وجود دارد که می‌تواند موجب بی‌ثبات کردن وضعیت شود.
تیموشنکو همچنین تاکید کرد: هیچ نتیجه‌ای در مذاکرات میان روسیه و اوکراین حاصل نخواهد شد. مذاکرات میان دو کشور هیچ فایده‌ای ندارد زیرا هدف اصلی روسیه رسیدن به کاپیتولاسیون کامل در اوکراین است. دلیل تهاجم نظامی روسیه به اوکراین این است. وی تاکید کرد: مقامات روسیه می‌خواهند با زور سلاح اوکراین را به خود ضمیمه کنند و با انجام کودتا دیکتاتوری را به این کشور بازگردانند و جهان باید جلوی تجاوز روسیه را بگیرد.
رایزنی وزرای خارجه روسیه و چین
وزیر امور خارجه روسیه دیروز با همتای چینی‌اش درباره مساله اوکراین به گفت‌وگو پرداخت و این دو درباره دیدگاهشان در این رابطه به توافق دست یافتند.
به گزارش رویترز، وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای اعلام کرد، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه با همتای چینی خود درباره مساله بحران اوکراین گفت‌و‌گو کرد و این دو توافق کردند تا درباره این رویداد از نزدیک با هم در ارتباط باشند.
از طرفی وزیر خارجه فرانسه نیز گفت، بحران اوکراین به نقطه‌ای نرسیده که دولت پاریس مساله توقف فروش ناوهای جنگی به روسیه را مورد بررسی مجدد قرار دهد. وی در پاسخ به سوالی درباره تعلیق این توافق با روسیه گفت: در حال حاضر‌ ما تلاش می‌کنیم تا از اقدامات روسیه در اوکراین جلوگیری به عمل آورده و مذاکره و گفت‌وگو میان طرفین درگیر برقرار کنیم.
فرانسه در سال ۲۰۱۱ توافق کرد تا دو هلی‌کوپتر کلاس میسترال را به روسیه و با وجود نگرانی‌ها از سوی گرجستان و برخی از کشورهای عضو ناتو بفروشد. رابرت گیتس، وزیر دفاع سابق دولت باراک اوباما‌ نیز گفت: اوباما نیاز دارد تا همزمان با بررسی واکنش در قبال تصرف شبه‌جزیره کریمه در اوکراین توسط روسیه دو یا سه اقدام دیگر را نیز مدنظر قرار دهد.