بهره‌وری پایین فرودگاه‌های کشور

«جهان‌صنعت»- معاون سازمان هواپیمایی کشوری با بیان اینکه به غیر از چند فرودگاه در کشور مابقی سودآور نیستند، گفت: بدین معنی که هزینه نگهداری و عملیات این فرودگاه‌ها از درآمد آنها بیشتر است.
سیدحمیدرضا صانعی با بیان اینکه طبق قوانین و مقررات مجوز احداث هیچ فرودگاه جدیدی را صادر نکرده‌ایم و این سیاست را به طور مستمر پیگیری می‌کنیم، اظهار کرد: مطابق با آیین‌نامه مدیریت، بهره‌برداری، احداث و توسعه فرودگاه‌های غیرنظامی مصوب هیات وزیران سال۱۴۰۱، وزارت راه‌وشهرسازی مکلف است با همکاری سازمان و ستاد و با توجه به نیاز آتی ۲۰ساله کشور، سند جامع حمل‌ونقل شامل تعداد فرودگاه‌های مورد نیاز در کشور را تدوین و به تصویب هیات وزیران برساند و صدور مجوز احداث هرگونه فرودگاه جدید باید براساس سند مذکور انجام پذیرد. او افزود: بنابراین براین اساس تا زمان تدوین و ابلاغ سند مذکور از صدور مجوز احداث فرودگاه جدید جلوگیری به عمل خواهد آمد.
معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری همچنین اضافه کرد: دولت به دنبال واگذاری بهره‌برداری فرودگاه‌های بلااستفاده و کم‌بهره به بخش‌خصوصی است. اگرچه این مهم موانع و خلأهای مختلف قانونی دارد و دستگاه‌های مختلف درگیر آن هستند اما قانونگذار در برنامه هفتم پیشرفت کشور پیش‌بینی کرده است که با تدوین آیین‌نامه‌ای این امر تسهیل شود.
به گفته او مقررات هوانوردی در این خصوص از قبل پیش‌بینی شده است و به لحاظ ایمنی و مقررات هوانوردی، کاستی در امر واگذاری بهره‌برداری فرودگاه‌ها به هر بهره‌بردار واجد شرایطی وجود ندارد.
معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری تصریح کرد: قانونگذار در برنامه هفتم پیشرفت کشور بر حفظ مالکیت دولت بر فرودگاه‌های دولتی تاکید کرده اما موضوع دیگری نیز در اینجا مطرح است و آن هم انتقال مالکیت فرودگاه‌های کشور به دولت‌های محلی نظیر استانداری‌ها، شهرداری و… است که تجارب موفقی در این خصوص نیز وجود دارد. مانند فرودگاه کیش و برخی دیگر از مناطق آزاد کشور که مالکیت و بهره‌برداری آن متعلق به منطقه آزاد است.
افزایش بهره‌وری فرودگاه‌ها با واگذاری بهره‌برداری
معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری عنوان کرد: برخی کارشناسان خبره صنعت هوانوردی معتقدند مالکیت و مدیریت واگذاری بهره‌برداری فرودگاه‌های دولتی کشور به دولت‌های محلی باعث افزایش بهره‌وری و هماهنگی بیشتر بهره‌برداری و توسعه فرودگاه‌های کشور با سایر طرح‌های منطقه خواهد شد و مدیریت منابع استانی را آسان‌تر خواهد کرد.
او افزود: طرح‌های مختلفی از کارگروه‌های مختلف با مشارکت همه ذی‌نفعان ارائه شده است و با برگزاری جلسات مستمر آنها را پیگیری می‌کنیم تا راهکار اجرایی و مطابق با مقرراتی که نفع مردم و کشور در آن باشد را به دولت ارائه دهیم.
برخی فرودگاه‌ها روزی یک پرواز هم ندارند
معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری در پاسخ به این سوال که چند فرودگاه در کشور بلااستفاده هستند، گفت: تعاریف مشخصی از فرودگاه کوچک، متوسط و بزرگ در صنعت هوانوردی غیرنظامی وجود دارد که تعداد مسافران جابه‌جا شده یا نشست و برخاست انجام شده در آن در این دسته‌بندی موثر است اما همانطور که برخی فرودگاه‌های کشور کاملا بلااستفاده مانده‌اند و در چند سال حتی یک پرواز هم نداشته‌اند، فرودگاه‌هایی نیز داریم که روزی یک پرواز یا به طور متوسط هفته‌ای یک پرواز هم نداشتند و در ایام خاص به صورت غیرمستمر عملیات داشته‌اند.
او با بیان اینکه به غیر از چند فرودگاه کشور هیچ فرودگاهی سودآور نیست به ایسنا گفت: بدین معنی که هزینه نگهداری و عملیات این فرودگاه‌هایی که سودآور نیستند از درآمد آنها بیشتر است بنابراین توسعه اغلب فرودگاه‌های کشور مستلزم سرمایه‌گذاری دولت است.
دلایل بهره‌وری پایین فرودگاه‌ها
صانعی در ادامه گفت: اگرچه از نظر کارشناسان، بهره‌وری پایین فرودگاه‌های کشور دلایل مختلفی نظیر کمبود ناوگان مناسب، یکسان بودن مدل بهره‌برداری همه فرودگاه‌های کشور (اعم از کوچک و بزرگ) و حتی نابسامانی‌ها اقتصادی دارد اما باید توجه کرد در خصوص بسیاری از فرودگاه‌های کشور، نقش فرودگاه در توسعه محلی و توسعه کشور و دسترسی مردم به استاد، پزشک و متخصص را باید در برآورد هزینه و فایده فرودگاه در نظر گرفت.
او اضافه کرد: به طور مثال نمی‌توان در برآورد هزینه و سود نگهداری و عملیات فرودگاه بین‌المللی کیش، نقش این فرودگاه در رونق اقتصادی و گردشگری این جزیره را نادیده گرفت یا از نقش بی‌بدیل فرودگاه‌های مناطق نفتخیز نظیر عسلویه غافل بود و در برآورد هزینه و فایده (درآمد) فرودگاه به نقش فرودگاه در زنجیره ارزش منطقه نپرداخت و در محاسبات نیاورد. همینطور در بسیاری از مناطق محروم کشور، دولت با علم به اینکه مالکیت و اداره فرودگاه در آن منطقه به لحاظ اقتصادی زیان‌ده خواهد بود به جهت توسعه منطقه برای احداث و بهره‌برداری از آن فرودگاه هزینه کرده است.
بنابر گفته این کارشناس صنعت هوانوردی به نظر بسیاری از کارشناسان، چنانچه مدل‌های اقتصادی اداره کردن فرودگاه‌های کوچک و همچنین مدل‌های سفر هوایی ارزان‌تر و چابک‌تر نظیر پروازهای Commuter به‌کار گرفته شود ممکن است بسیاری از فرودگاه‌ها با بهره‌وری پایین در کشور به سود‌دهی برسند یا حداقل با هزینه بسیار پایین‌تر اداره شوند.
بهره‌برداری دولتی از فرودگاه‌های کشور پرهزینه و گران است
معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری عنوان کرد: مدل بهره‌برداری دولتی از فرودگاه‌های کشور مدل اقتصادی پر هزینه و گرانی است و هزینه و سود در آن اولویت بالایی ندارد.
قانونگذار در برنامه هفتم پیشرفت کشور پیش‌بینی کرده به‌ منظور افزایش کارایی، بهبود خدمت‌رسانی، ارتقای بهره‌وری، کاهش هزینه‌های دولت، منطقی‌سازی، چابک‌سازی نسبت به واگذاری مدیریت بهره‌برداری فرودگاه‌های کشور (از جمله فرودگاه‌های وابسته به دستگاه‌های اجرایی به‌استثنای فرودگاه‌های متعلق به نیروهای مسلح) به بخش‌خصوصی و عمومی و همچنین مشارکت‌های داخلی و خارجی در قالب واگذاری مدیریت مذکور با اولویت شرکت‌های هواپیمایی داخلی با حفظ مالکیت دولت و استمرار ارائه خدمات ناوبری هوایی توسط دولت و رعایت حقوق قانونی کارکنان اقدام کند.
صانعی در پاسخ به اینکه گفته می‌شود باید مشوق‌هایی برای جذب سرمایه‌گذار و بخش‌خصوصی برای اداره فرودگاه‌ها در نظر گرفته شود و به نظر شما این مشوق‌ها چه می‌تواند باشد، گفت: این مشوق‌ها می‌تواند طیف گسترده‌ای از معافیت‌ها، تخفیفات و استمهال در پرداخت بسیاری از تعهدات مالی و تعرفه‌ها نظیر اجاره اماکن و پرداخت تسهیلات به بخش‌خصوصی برای اداره فرودگاه‌ها باشد.
به گفته او، تجارب موفق در دنیا و مدل‌هایی تعریف شده در این خصوص بیانگر آن است که در برخی فرودگاه‌ها، دولت پیش از واگذاری جهت رفع بعضی از مشکلات زیرساختی و پرهزینه با هدف جذاب‌تر شدن فرودگاه برای بخش‌خصوصی در آن سرمایه‌گذاری و هزینه هم می‌کند. صانعی افزود: معتقدیم چنانچه سازوکارهای قانونی به درستی تبیین شوند با واگذاری فرودگاه‌های کشور به بخش‌های خصوصی و عمومی تعداد فرودگاه‌های سودده کشور افزایش می‌یابد یا حداقل هزینه اداره کردن فرودگاه‌های کشور به نحو چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.