بهشتی: مهندسی کنونی ما خسارت وارد می‌کند

عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با انتقاد از بی‌توجهی در تهیه طرح جامع مدیریت بحران برای محوطه‌ها و بناهای تاریخی گفت: حتی آثار ثبت شده ایران در فهرست آثار جهانی نیز برنامه‌ای جامع برای مدیریت بحران ندارند.
به گزارش «جهان صنعت»، به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، علیرضا انیسی با اعلام این مطلب در نشست تخصصی «زلزله و میراث فرهنگی»، به برگزاری نخستین همایش زلزله با موضوع مقاوم‌سازی بناهای تاریخی، در سال گذشته و به دست آمدن نتایج نسبتا موفقی از آن اشاره کرد و گفت: دومین همایش زلزله با موضوع مقاوم‌سازی بناهای تاریخی در سال آینده برگزار می‌شود و قرار است در آن به ایجاد دید وسیع‌تری درباره بناهای تاریخی و موضوع زلزله کمک برسیم.
او با ابراز تاسف از غفلت نسبت به وقوع زلزله گفت: ما هرگز جدی به زلزله نمی‌پردازیم و اگرچه در سخن آن را مهم می‌دانیم اما در عمل به آن توجهی نمی‌شود. بنابراین لازم است دیدگاه نسبت به این اتفاق تغییر کند، باید دقت کنیم که چیزی به نام سانحه و حادثه بسیار جدی است و مقدمه رخداد یک بحران محسوب می‌شوند.
او در ادامه به فقدان نیروی انسانی ماهر و آگاه به موضوع زلزله در حوزه میراث فرهنگی اشاره کرد و یکی از دلایل این امر را سختی موضوع و نبود تجربه لازم در این مقوله در کشور دانست.
انتقاد از حذف دروس «زلزله» در دانشگاه
این عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، نبود آموزش لازم در سطح دانشگاهی را از دیگر مشکلات موجود در این حوزه دانست و گفت: متخصصان در حوزه ساختمان و مهندسی سازه، با سیستم‌های سنتی سازه‌ای ناآشنا بوده و حتی آنها را قبول ندارند و گاه دخالت‌های آنها باعث تخریب بیشتر و تزلزل اثر می‌شوند.
او در ادامه با اشاره به آشنایی بسیار کلی متخصصان مرمت درباره زلزله، از حذف دروس «مدیریت بحران و بناهای تاریخی» و «مقاوم‌سازی بناهای تاریخی در برابر زلزله» در رشته مرمت انتقاد کرد.انیسی با اشاره به وجود بوروکراسی بسیار سخت در نظام دستگاه اداری، این بوروکراسی را عاملی دانست که باعث می‌شود پیشنهاد همکاری به سایر نهادها بسیار سخت و طولانی باشد و ادامه داد: در قرن ۲۱ در حوزه حفاظت از بناهای تاریخی و میراث فرهنگی، دو موضوع «مدیریت بحران با هدف کاهش اثرات حوادث بر انسان و جامعه انسانی» و «توسعه پایدار و نقش میراث فرهنگی» وجود دارد.
او در ادامه پیشنهاد ایجاد پایگاه پژوهشی مدیریت بحران و میراث فرهنگی در پژوهشگاه را مطرح کرد.
آوار زلزله روی آثار هزاره دوم
سید‌محمد بهشتی، رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در سخنانی با بیان اینکه ایران اخیرا زلزله‌خیز نشده و آن پدیده جدیدی نیست، گفت: این نکته که ما به تازگی نسبت به بحث زلزله توجه می‌کنیم، نشان می‌دهد نسل‌های اخیر ما در غفلت بوده‌اند وگرنه پدیده زلزله از صدها هزار سال قبل از پیدایش بشر در این سرزمین وجود داشته و هیچ انسانی در این سرزمین به دنیا نیامده و عمر نکرده مگر اینکه در این سرزمین حتما تجربه چند زلزله را پشت سر گذاشته است.
او با اشاره به این نکته که امروز زلزله تهدید، تخریب، ضایعات و خسارات دارد، گفت: زلزله‌های گذشته نیز همین عوارض را داشته است اما این که امروز ما هنوز در این سرزمین هستیم نشان می‌دهد گذشتگان راه‌حل‌هایی را برای تداوم زندگی در این سرزمین پیدا کرده بودند وگرنه همه از بین می‌رفتند.
او در ادامه به حفاری‌های شهر تبریز اشاره کرد و گفت: در حفاری‌هایی که در کنار مسجد «کبود» متعلق به دوره ایلخانی- تیموری انجام شده، در عمق ۱۸- ۱۷ متری آثار هزاره دوم به دست آمد و بالای آن فقط آوار زلزله وجود داشت یا در یک گورِ دوران اسلامی در عمق ۱۴ متری در جلوخان مسجد جامع قزوین آوار زلزله وجود داشته است.
حتما مردم ایران در گذشته راهکاری برای مقابله با زلزله داشته‌اند
بهشتی دستیابی به آب از طریق قنات‌ها را بسیار خلاقانه دانست و این پرسش را مطرح کرد که «چگونه ایرانی‌ها برای دستیابی به یک منبع کاملا پنهانی به اسم آب زیرزمینی به خلاقیتی به نام قنات دست پیدا کردند‌ اما همان انسان‌ها در برابر زلزله فقط تسلیم بوده و دست‌ها را بالا می‌بردند؟» معتقدم نمی‌توان این تصور پذیرفت، حتما مردم این سرزمین راهکارهایی برای مقابله با زلزله داشته‌اند.
وی با بیان این نکته که در مقوله توجه به آثار تاریخی نسبت با زلزله، تمرکز روی تخریب ناشی از زلزله و راه‌های پیشگیری از آسیب و مقاوم‌سازی است، گفت: متاسفانه اصلا توجهی نداریم که از این آثار می‌توان درس گرفت که چگونه باید در این سرزمین زندگی کنیم و با پدیده‌ای مثل زلزله مواجه شویم.
بی‌توجهی به راهکارهای گذشتگان در مقابل زلزله
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در ادامه اظهار کرد: من در این سال‌ها و در میان این همه همایشی که تاکنون حداقل بعد از زلزله بم برگزار شده است، ندیدم که یک نفر درباره راهکارهایی که گذشتگان ما در مواجه با پدیده زلزله داشتند، صحبت کند بلکه بیشتر تمرکز روی اصلاح خرابی‌ها بوده است.
او با اشاره به این که این دیدگاه تنها به پدیده زلزله محدود نمی‌شود،‌ افزود: این نگاه درباره همه بلایای طبیعی یا بحران‌های این سرزمین وجود دارد و فکر نمی‌کنیم که در برابر این بلایا چه تمهیداتی داشته باشیم.
مهندسی ما خسارت وارد می‌کند
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با بیان این نکته که امروز مهندسی ما خسارت ایجاد می‌کند، گفت: در شهر ماسوله پل می‌ساختند تا با سیل خراب شود تا شهر آباد بماند، اما ما امروز پل می‌سازیم که خراب نشود و به همین دلیل شهر در اثر سیلی که آیین‌نامه‌های ما را مراعات نمی‌کند و می‌آید، خراب می‌شود.
بهشتی بیان کرد: ما از تجربه تاریخی زیست در سرزمین‌مان، بیشتر از هر جای دیگری می‌توانیم یاد بگیریم که امروز با آنومالی‌ها در سرزمین خود چه کنیم، این در حالی است که اصلا این پرسش را مطرح نمی‌کنیم و به همین دلیل این بلاها سرمان می‌آید.
مسابقه خالی کردن دل مردم راه انداخته‌ایم، موش آدمخوار چه صیغه‌ای‌ است؟
او در ادامه با کنایه به انتشار خبر ۷۰ میلیون موش آدمخوار در تهران گفت: متاسفانه در حال حاضر مسابقه خالی کردن دل مردم راه افتاده است این در حالی است که راه‌حل درستی به مردم برای زندگی بین دو بحران نمی‌دهیم.
او با مثبت دانستن استفاده از علوم مختلف و تجربه‌های همه دنیا گفت: اما چرا از تجربه‌های خانه خودمان استفاده نمی‌کنیم؟ تجربه‌هایی که درس‌های بزرگی می‌تواند داشته باشد، درس‌هایی که لازم نیست بیاموزیم و فقط کافی است آنها را به یاد بیاوریم. مشکل ما نبود دانش و جهل نیست بلکه دچار آلزایمر و فراموشی شده‌ایم وگرنه در زبان، آیین، الگوهای زیستی و ناخودآگاه ما همه اینها وجود دارد.
او با بیان این نکته که ما از حدود ۷۰- ۶۰ سال پیش دچار این نسیان شده‌ایم، نحوه مصرف آب در خانه‌ها و تولید زباله در ۷۰ سال پیش را با امروز مقایسه کرد.
دلیل اصرار به استفاده از خشت
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، با تاکید بر لزوم یادآوری گذشته، گفت: مردم ایران در سرزمینی کوهستانی که سنگ سهل‌الوصول‌ترین مصالح برای ساختمان در آن بوده، همیشه اصرار به استفاده از خشت داشتند، پس چطور شد که در ۶۰- ۵۰ سال گذشته ایران رتبه نخست را در مصرف سنگ به دست آورد و هیچ کس هم اعتراضی نکرد.
او شیوه استفاده از مصالح را بلهوسانه دانست و گفت: استفاده از سنگ در همه جای دنیا نشانه اشرافیت است اما ما گمان می‌کنیم استفاده از سنگ در نمای ساختمان از جمله واجبات است.
او خطاب به متخصصان پرسید: آیا یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها هنگام زلزله، جدا شدن همین سنگ‌ها از ساختمان‌ها نیست؟ آیا این سنگ‌ها جان افرادی که موفق شده‌اند از ساختمان‌ها بیرون بیایند را تهدید نمی‌کنند؟ چطور بعد از زلزله باید این سنگ‌ها را جمع کرد تا راه باز شود؟