بورس در میان تردید و امید

«جهان‌صنعت»- بازار سرمایه در روز گذشته تحت‌تاثیر مجموعه‌ای از عوامل متنوع و گاه متناقض قرار داشت که فضایی پرخبر و پرچالش را برای فعالان بازار رقم زد. کاهش شاخص‌های کل و هم‌وزن، همراه با فشار فروش مداوم، از یک‌سو نشان‌دهنده تعمیق فضای منفی در بازار بود و از سوی دیگر، گزارش‌های میان‌دوره‌ای مثبت برخی از شرکت‌ها توانست بارقه‌هایی از امید را در میان سهامداران ایجاد کند. در عین حال، موضوعات کلانی مانند نزدیک شدن به سررسید اوراق گواهی بانک مرکزی و تصمیمات احتمالی درباره نرخ بهره، به یکی از عوامل تعیین‌کننده مسیر آینده بازار تبدیل شده است.
فضای بازار دیگر مانند گذشته براساس جریان‌های هیجانی و رشدهای همگانی تعریف نمی‌شود. اکنون نقش گزارش‌های بنیادی و چشم‌انداز سودآوری، به‌عنوان عوامل کلیدی در انتخاب نمادهای برنده، پررنگ‌تر از همیشه شده است. این تغییر رویکرد، اگرچه نشانه‌ای از بلوغ نسبی بازار است اما در عین حال، کار را برای سرمایه‌گذاران سخت‌تر کرده و سودآوری را به تحلیلی دقیق‌تر وابسته کرده است.
تحولات سیاسی، به‌ویژه گمانه‌زنی‌ها درباره تاثیر سیاست‌های اقتصادی و حضور ترامپ در رأس معادلات بین‌المللی، همچنان به‌عنوان یک عامل اثرگذار باقی‌مانده است. در چنین فضایی، سرمایه‌گذاران محتاط‌تر از همیشه عمل کرده و تا روشن‌تر شدن شرایط، بسیاری از آنها در موقعیت تماشاچی قرار گرفته‌اند. بازار سرمایه بار دیگر در آستانه تصمیم‌گیری‌های مهمی قرار دارد که می‌تواند مسیر آینده آن را روشن‌تر کند یا بر پیچیدگی‌های فعلی بیفزاید.
در این میان، کاهش نرخ بهره به‌عنوان یک تصمیم شجاعانه از سوی سیاستگذاران می‌تواند به بازگشت اعتماد و افزایش جریان نقدینگی در بازار منجر شود، در حالی که ثبات نرخ بهره در سطح فعلی ممکن است فضای منفی را تقویت کرده و فشار فروش را افزایش دهد. آنچه مسلم است، روزهای آینده نقش تعیین‌کننده‌ای در مشخص کردن روند کلی بازار خواهند داشت. بازاری که اکنون در حال عبور از یک دوره گذار است و با تغییرات بنیادین در مدل رشد خود مواجه شده است.
بمباران خبری
بازار سرمایه در روز گذشته فضایی پرخبر و پرهیجان‌تر از روزهای اخیر را پشت‌سر گذاشت. هرچند همچنان بازار از لحاظ عملکرد کلی درگیر چالش‌های متعددی بود اما به نظر می‌رسد تغییرات بنیادینی در مسیر رشد و نحوه حرکت بازار در حال وقوع است. این تغییرات نه‌تنها بر نحوه انتخاب سهام برنده اثر گذاشته، بلکه اساسا قواعد بازی در بازار را دگرگون کرده است. بازار دیگر آن الگوی رشد هماهنگ و هیجانی سابق را نشان نمی‌دهد. در گذشته با ورود جریان‌های پولی بزرگ، بسیاری از نمادها، صرف‌نظر از وضعیت بنیادی یا چشم‌انداز مالی‌شان به شکلی همگانی رشد می‌کردند اما اکنون به وضوح مشخص شده است که این روند تغییر کرده و بازار وارد دوره‌ای شده که نقش تحلیل‌های بنیادی و گزارش‌های مالی پررنگ‌تر از همیشه شده است. نمادهایی که گزارش‌های میان‌دوره‌ای قوی و چشم‌انداز روشن‌تری از سودآوری دارند به شکل آشکار در روز گذشته مورد توجه بازار قرار گرفتند. این موضوع نشان‌دهنده بلوغ نسبی در بازار و حرکت به سوی مدلی است که در آن عملکرد و بنیاد شرکت‌ها تعیین‌کننده اصلی رفتار سرمایه‌گذاران است. این تغییر مسیر در عین حال که نشان‌دهنده پیشرفتی مثبت است، چالش‌های خود را نیز دارد. سودآوری در چنین بازاری نیازمند تحلیل عمیق‌تر و شناخت دقیق‌تر از وضعیت شرکت‌هاست. از این رو، انتظار می‌رود در آینده، سود کردن در بازار سرمایه دشوارتر از قبل باشد. دیگر نمی‌توان به‌سادگی و صرفا با اتکا به روندهای کلی بازار به بازدهی بالا دست یافت.
فشار روانی و فضای منفی بازار
روز گذشته بازار در شرایطی آغاز شد که فضای عمومی آن همچنان تحت‌تاثیر فشار فروش و کاهش تقاضا بود. شدت منفی معاملات در روزهای اخیر، حجم پایین معاملات و نبود نوسانات قابل‌توجه، فشار زیادی را به سهامداران وارد کرده بود. بسیاری از سرمایه‌گذاران روز گذشته با تردید به معاملات نگاه می‌کردند و همین عامل باعث شده بود که بازار در یک دوگانه حساس میان پایان اصلاح و یا ادامه روند اصلاحی گیر کند.
در این میان، برخی رسانه‌ها و تحلیل‌های منتشر شده نیز به‌جای کمک به کاهش این فشارها، فضای منفی بازار را تشدید کردند. برخی مطالب منتشر شده نشان می‌دهد که گویی بعضی نویسندگان و تحلیلگران علاقه‌ای به بهبود وضعیت بازار ندارند یا شاید هم منفعت خود را در رکود و درجا زدن بازار می‌بینند. این نوع رویکردها، در شرایطی که بازار نیاز به تقویت اعتماد عمومی دارد، نه‌تنها کمکی به سهامداران نمی‌کند بلکه آنها را بیش از پیش دچار تردید می‌کند.
با این حال در طول روز گذشته بارها نشانه‌هایی از بهبود در بازار دیده شد. نمادهایی که گزارش‌های میان‌دوره‌ای مثبت منتشر کرده بودند، به‌وضوح رفتار بهتری نسبت به سایر نمادها داشتند و برخی از آنها توانستند از فضای منفی بازار فاصله بگیرند. این موضوع بار دیگر تاکید می‌کند که در شرایط کنونی، گزارش‌های بنیادی و چشم‌انداز سودآوری معیار اصلی برای انتخاب سهام برنده در بازار هستند.
بازار از نگاه آمار
تحلیل بازار روز گذشته
روز گذشته بازار سرمایه همچنان تحت‌تاثیر فضای منفی و تردید سرمایه‌گذاران قرار داشت و شاخص‌ها نتوانستند عملکرد مثبتی از خود به نمایش بگذارند. شاخص کل بورس با کاهش 14/‏672 واحدی معادل 0/‏52‌درصد افت کرد و در سطح 2/‏800/‏968 واحدی قرار گرفت. شاخص هم‌وزن نیز با کاهشی معادل 3/‏975 واحد، 0/‏45‌درصد از ارزش خود را از دست داد و در محدوده 887/‏454 واحد ایستاد. این ارقام نشان‌دهنده ادامه فضای منفی در معاملات و غلبه عرضه بر تقاضا در بازار بود.
نسبت مثبت‌ها و منفی‌ها در بازار
در روز گذشته، تنها 36‌درصد از نمادهای بازار در محدوده مثبت قرار گرفتند، در حالی که 64‌درصد از نمادها در محدوده منفی معامله شدند. این آمار نشان‌دهنده تداوم فشار فروش در بازار است که مانع از تعادل معاملات می‌شود. فشار فروش بیشتر در میان نمادهای کوچک و بزرگ بازار مشهود بود و همچنان خریداران با احتیاط بیشتری وارد معاملات می‌شوند.
ارزش معاملات خرد و جزئیات خرید و فروش
ارزش کل معاملات خرد در بازار به 34421‌میلیارد تومان رسید. در این میان، معاملات سهام و حق‌تقدم‌ها بخش عمده‌ای از این ارزش را به خود اختصاص دادند و معاملات صندوق‌های سهامی و مختلط نیز سهم کوچکی از جریان نقدینگی را تشکیل دادند.
از نظر ترکیب خریداران و فروشندگان، حقیقی‌ها در روز گذشته با فروش 706‌میلیارد تومان سهم، معادل 50/‏16‌درصد از ارزش معاملات را به خود اختصاص دادند. در مقابل، خرید حقیقی‌ها به 583‌میلیارد تومان رسید که 49/‏59‌درصد از کل ارزش معاملات را شامل می‌شد. این آمار نشان‌دهنده خروج نقدینگی اندک از سوی حقیقی‌ها بود اما نسبت نزدیک خریدوفروش نشان می‌دهد که فشار فروش نسبت به روزهای قبل کمتر شده است.
حقوقی‌ها نیز در معاملات روز گذشته نقشی تقریبا مشابه داشتند. ارزش فروش حقوقی‌ها معادل 347‌میلیارد تومان بود و 48/‏48‌درصد از کل ارزش معاملات را تشکیل داد. خرید حقوقی‌ها نیز با رقم 470‌میلیارد تومان تقریبا برابر با فروش آنها بود و نشان‌دهنده فعالیت متعادل‌تر این گروه در بازار بود.
تمرکز معاملات در نمادهای خاص
از میان نمادهایی که بیشترین تاثیر را بر معاملات داشتند، برخی نمادها همچنان شاهد سرانه فروش بالاتری نسبت به سرانه خرید بودند. در میان نمادهای بزرگ، سرانه فروش نسبت به سرانه خرید تفاوت چشمگیری داشت که نشان‌دهنده ادامه فشار فروش در این بخش از بازار بود. در مقابل، تعدادی از نمادهای کوچک‌تر که از گزارش‌های میان‌دوره‌ای و بنیادی بهتری برخوردار بودند، توانستند توجه بیشتری از سوی خریداران جلب کنند.
رفتار صندوق‌های سرمایه‌گذاری
معاملات صندوق‌های سهامی و مختلط نیز با ارزش نسبتا پایین‌تری دنبال شد و نتوانستند نقش قابل‌توجهی در تغییر روند بازار ایفا کنند. ارزش معاملات صندوق‌های درآمد ثابت نیز در سطح محدود باقی ماند که نشان‌دهنده تداوم احتیاط سرمایه‌گذاران در ورود به این ابزارهاست.
قدرت خرید و فروش حقیقی‌ها
در بخش دیگر بازار، قدرت خرید حقیقی‌ها به میزان منفی 17/1ثبت شد که نشان‌دهنده برتری فروشندگان حقیقی در مقابل خریداران بود. این برتری هرچند اندک است اما تاثیر خود را بر تعمیق فضای منفی بازار گذاشت. قدرت خرید حقوقی‌ها نیز منفی 15/‏1گزارش شد که مشابه حقیقی‌ها، فروش را در این گروه نیز بر خرید ارجح نشان می‌دهد.
بررسی روند معاملات روز گذشته نشان می‌دهد که همچنان بازار درگیر چالش‌های مربوط به فشار فروش و کاهش اعتماد عمومی است. با وجود آنکه نسبت خرید و فروش حقیقی‌ها و حقوقی‌ها به‌طور نسبی نزدیک به‌هم بود اما کفه فروش همچنان سنگین‌تر است و نمادهای مثبت به‌سختی توانستند بر فضای منفی غالب شوند. از سوی دیگر، ارزش معاملات خرد نیز پایین‌تر از انتظار بود که نشان‌دهنده کاهش فعالیت سرمایه‌گذاران در شرایط فعلی است.
در مجموع، بازار در روز گذشته با فضایی کم‌رمق و معاملاتی سرد روبه‌رو بود. فشار فروش از سوی فروشندگان، با وجود نزدیک شدن نسبت خریدوفروش، همچنان بر بازار حاکم بود و خریداران محتاطانه عمل کردند. این شرایط همچنان نیازمند ورود محرک‌های بنیادی و تقویت فضای اعتماد برای تغییر روند است.
تغییر مدل رشد بازار
روز گذشته بار دیگر نشان داد که مدل رشد بازار به‌طور کلی تغییر کرده است. جمع‌آوری صف‌های فروش که در روزهای اخیر انجام شد، توانست تا حدی از شدت فشار فروش بکاهد و فضای معاملات را آرام‌تر کند. انتشار گزارش‌های میان‌دوره‌ای نیز تا حدودی امیدواری‌ها را به بازار بازگرداند. با این حال، انتظارهایی که برای جمع شدن کامل صفوف فروش یا افزایش تعداد نمادهای مثبت وجود داشت، محقق نشد. این وضعیت نشان می‌دهد که بازار دیگر از مدل رشد هماهنگ و هیجانی فاصله گرفته است و برای بازگشت به مسیر صعودی، به اخبار بنیادی قوی‌تر و تحولات مثبت بیشتری نیاز دارد.
برخی سهامداران و تحلیلگران همچنان تصور می‌کنند که پایان دوره رشد هیجانی به معنای توقف کامل رشد بازار است اما این برداشت نادرست است. بازار همچنان ظرفیت رشد دارد اما این رشد به شکل قبلی و با سرعت‌های گذشته نخواهد بود. در شرایط فعلی، تنها نمادهایی می‌توانند بازدهی قابل‌قبول و مناسبی داشته باشند که از پشتوانه بنیادی قوی و چشم‌انداز روشن سودآوری برخوردار باشند.
معیارهای جدید برای رشد سهام
روز گذشته، بار دیگر مشخص شد که اندازه و بزرگی سهم دیگر تعیین‌کننده رشد نیست. در گذشته، انتظار می‌رفت که ابتدا سهام بزرگ حرکت و پس از آن، نمادهای کوچک‌تر به دنبال آنها رشد کنند اما این مدل نیز دیگر پاسخگو نیست. حالا معیار اصلی برای رشد، وضعیت بنیادی و عملکرد شرکت‌هاست. شرکت‌هایی که گزارش‌های مالی مطلوبی ارائه می‌دهند و توانایی سودآوری خود را اثبات می‌کنند، شانس بیشتری برای جلب توجه سرمایه‌گذاران دارند.
این تغییر مدل، اگرچه برای برخی از سرمایه‌گذاران چالش‌برانگیز است، اما نشانه‌ای از حرکت بازار به سوی بلوغ بیشتر و تمرکز بر تحلیل و بنیاد است. سهامداران باید این تغییر را بپذیرند و با تنظیم استراتژی‌های جدید، خود را با این شرایط جدید تطبیق دهند.
پذیرش تغییرات و عبور از دوران هیجانی
بازار سرمایه وارد دوره‌ای شده است که دیگر نمی‌توان انتظار رشدهای ناگهانی و هیجانی را داشت. این تغییرات شاید برای برخی سرمایه‌گذاران ناخوشایند باشد و حتی با ضررهایی همراه شود اما پذیرش این تغییرات ضروری است. دوره جدید بازار، دوره تحلیل و تصمیم‌گیری برمبنای داده‌های بنیادی و گزارش‌های مالی است. تنها با پذیرش این واقعیت و انطباق با شرایط جدید می‌توان در بازار باقی ماند و از فرصت‌های موجود بهره برد.
گذشته بازار نشان داد که تغییرات در مدل رشد آن جدی است و این تغییرات باید به‌عنوان بخشی از واقعیت جدید بازار پذیرفته شوند. رشدهای هیجانی جای خود را به رشدهای تحلیلی داده‌اند و در این شرایط، تنها شرکت‌هایی که عملکرد مطلوبی دارند می‌توانند مسیر بازدهی مناسب را طی کنند. این دوره جدید، اگرچه چالش‌برانگیز است اما در نهایت می‌تواند به بازاری پایدارتر و شفاف‌تر منجر شود.
مسیر رشد با چالش‌های پیش‌رو
بازار سرمایه در روز گذشته همچنان نشانه‌هایی از امید و تردید را به همراه داشت. یکی از موضوعات اصلی که به آن پرداخته شد، این است که چرا می‌توان معتقد بود مسیر رشد بازار به پایان نرسیده است اما چرخه و سرعت این رشد دستخوش تغییرات شده است. دلایلی که برای این باور مطرح می‌شود، ترکیبی از گزارش‌های مثبت شرکت‌ها، رفتارهای سرمایه‌گذاران در مواجهه با اخبار سیاسی و اقتصادی و اثرگذاری سیاست‌های کلان اقتصادی است.
اثر گزارش‌های بنیادی در بازار
بسیاری از نمادهای بازار در روزهای اخیر گزارش‌های میان‌دوره‌ای خود را منتشر کرده‌اند. این گزارش‌ها حاکی از آن است که برخی شرکت‌ها با چشم‌انداز سودآوری مناسبی همراه هستند. به عنوان نمونه، نمادی که در گزارش ۹ماهه خود سود ۷۰ تا ۸۰تومان را برای سال جاری و سود بیش از ۹۰تومان برای سال آینده پیش‌بینی کرده است، در محدوده قیمتی ۴۱۰ تا ۴۲۰تومان معامله می‌شود. این ارقام نشان می‌دهند که چنین نمادهایی با توجه به گزارش‌های خود، نگرانی جدی برای سهامداران ایجاد نمی‌کنند.
از این نوع نمادها در بازار کم نیست و این گزارش‌ها نشان می‌دهد که با توجه به قیمت‌های فعلی، بسیاری از سهم‌ها همچنان ارزنده هستند. بر این اساس، انتظار می‌رود که اگر خبر غیرمنتظره‌ای در بازار منتشر نشود، بازار پس از یک دوره کوتاه اصلاح و تجدید قوا، دوباره مسیر رشد را آغاز کند. اگرچه سرعت این رشد ممکن است کمتر از دوره‌های گذشته باشد اما احتمال وقوع ریزش‌های شدید و نگران‌کننده با این مدل گزارش‌ها بعید به نظر می‌رسد.
تاثیر تحولات سیاسی و فضای تماشاچی بازار
یکی دیگر از دلایل شرایط فعلی بازار، تاثیر اخبار و تحولات سیاسی پیش‌رو است. از جمله این تحولات، موضوع نشستن ترامپ بر مسند قدرت در ایالات‌متحده است. کاهش حجم معاملات و رفتار محتاطانه سرمایه‌گذاران در این دوره، پدیده‌ای غیرمنتظره نیست. در گذشته نیز قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران یا آمریکا، شرایط مشابهی در بازار حاکم بوده است. بسیاری از سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند صبر کنند تا نتایج و تاثیرات احتمالی این رویدادها روشن‌تر شود.
این فضای تماشاچی بودن و انتظار کشیدن، هرچند موقت، بخشی از رفتار طبیعی بازار است و با گذر زمان و شفاف‌تر شدن شرایط، این وضعیت بهبود خواهد یافت. با این حال، بازار معمولا به تحولات سیاسی وزنی بیشتر از اهمیت واقعی آنها می‌دهد و در بسیاری از مواقع پس از پایان این رویدادها، از واکنش‌های هیجانی خود پشیمان می‌شود. این یک درس تکراری برای بازار است که بار دیگر در این دوره نیز در حال مشاهده آن هستیم.
اهمیت نرخ بهره و سیاست‌های کلان اقتصادی
یکی از موضوعات مهم دیگری که تاثیر مستقیم بر فضای فعلی بازار دارد، نزدیک شدن به سررسید اوراق گواهی یک ‌ساله بانک مرکزی است. این اوراق که پیشتر با نرخ ۳۰‌درصد منتشر شده بودند، حالا نیازمند تصمیم‌گیری جدیدی از سوی سیاستگذار است. انتظار عمومی بازار این است که نرخ این اوراق به ۲۵ یا ۲۶‌درصد کاهش یابد. چنین تصمیمی می‌تواند یک چراغ سبز مثبت از سوی سیاستگذار اقتصادی به فعالان بازار باشد و تاثیرات روانی مثبتی بر بازار سرمایه بگذارد.
با این حال، شایعات و شنیده‌ها درباره احتمال تمدید نرخ بهره در سطح فعلی و یا انتشار اوراق جدید با همان نرخ قبلی، تردیدهایی را در میان فعالان بازار ایجاد کرده است. اگر این سیاست ادامه یابد، ممکن است بازار تحت‌تاثیر قرار گیرد و فشار عرضه‌ها افزایش یابد. این موضوع به‌ویژه در شرایطی که بازار در مسیر رشد قرار دارد و بسیاری از سرمایه‌گذاران به دنبال سود هستند، می‌تواند به‌عنوان یک چراغ زرد عمل کند و فضای بازار را متشنج‌تر کند.
ریسک‌ها و امیدها
بی‌تعارف باید اذعان کرد که در شرایط فعلی، کاهش نرخ بهره یک تصمیم شجاعانه و بزرگ است که می‌تواند خبر مثبتی برای بازار باشد و جو روانی مناسبی را در میان سهامداران ایجاد کند. در مقابل، تثبیت نرخ بهره در سطح فعلی یا تاکید بر سیاست‌های قبلی می‌تواند فضای بازار را متشنج کرده و فشار بیشتری بر فروشندگان وارد کند. از این‌رو، سیاستگذاری در حوزه نرخ بهره به یکی از عوامل کلیدی در تعیین روند بازار تبدیل شده است.
در کنار نرخ بهره، اخبار و تصمیمات سیاسی نیز همچنان به‌عنوان یک عامل اثرگذار باقی خواهند ماند. ترامپ و تحولات سیاسی مرتبط با او، تصمیمات اقتصادی داخلی و جریان‌های پولی، همگی می‌توانند در کوتاه‌مدت بر بازار تاثیرگذار باشند. با این حال، انتظار می‌رود که با گذر زمان، سرمایه‌گذاران از فضای تماشاچی خارج شوند و جریان نقدینگی دوباره به بازار بازگردد. بازار سرمایه در روز گذشته بار دیگر نشان داد که اگرچه رشد آن متوقف نشده است اما چرخه و سرعت این رشد دستخوش تغییراتی شده است. گزارش‌های مثبت شرکت‌ها و چشم‌انداز سودآوری آنها همچنان امیدواری‌ها را زنده نگه داشته است اما تحولات سیاسی و تصمیمات کلان اقتصادی نظیر نرخ بهره، عواملی هستند که باید به‌دقت دنبال شوند. در این میان، انتظار می‌رود که سیاستگذاران با تصمیمات عاقلانه و شفاف به کاهش ابهامات کمک کنند. کاهش نرخ بهره می‌تواند به‌عنوان یک محرک مثبت برای بازار عمل کند، در حالی که حفظ نرخ‌های فعلی، ممکن است فشار روانی بیشتری بر بازار وارد کند. فعالان بازار باید با دقت بیشتری این عوامل را زیرنظر بگیرند و تصمیمات خود را براساس تحلیل دقیق شرایط اتخاذ کنند.