بورس در پیچ رکودی

«جهان‌صنعت»- روزگذشته شاخص کل با ریزش ۱۲ هزار و ۱۱۰ واحدی نسبت به روز کاری قبل تا سطح یک میلیون و ۵۴۵ هزار و ۹۷۰ واحد پایین آمد. به نظر می‌رسد معاملات بورس همچنان در حالتی از رکود به سر می‌برد و سایه بدتصمیمی‌ها هنوز بر سر آن است.
حالا اما به نظر می‌رسد نشانه‌ها به گونه‌ای است که بازار در حالت رکودی قرار گرفته و این روند فعلا ادامه‌دار خواهد بود. بورس از اوایل آبان‌ماه حرکت صعودی خود را آغاز کرد و تا اواخر دی‌ماه روند رو به رشد خوبی داشت. طی این مدت بسیاری از نمادها از ۳۰ الی ۸۰ درصد رشد کردند که البته برخی از نمادها هم جزو استثنائات بودند که رشد کمتر یا بیشتری نسبت به این رقم داشتند. برخی تحلیلگران معتقدند که روند اصلاحی با توجه به این رشد طبیعی است اما از سوی دیگر مساله بر سر تدوام این روند است که آیا تا هفته‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت؟
اما نکته بعدی رشد قیمت دلار است. به نظر می‌رسد این وضعیت در نهایت بتواند تا پایان سال ادامه پیدا کند چرا که به هر حال محرک قیمت دلار نمی‌تواند عدد شاخص را پایین‌تر از محدوده فعلی بیاورد. حداقل تجربه بورس طی سال‌های گذشته این را تایید می‌کند.
هرچند نباید فراموش کرد که فعلا در یک روند نزولی هستیم که مدت این روند نزولی مشخص نیست. اگر طبق روال دوره‌های گذشته باشد، افت شاخص تا حدود ۵ ماه طول می‌کشد و می‌توان از اواخر بهار سال آینده انتظار برگشت بازار را داشت، اما این بار شاخص می‌تواند زودتر از دفعات گذشته هم روند نزولی را به پایان برساند و دوباره وارد مسیر صعودی شود.
ضربه مهلکی که به بورس خورد
نوید رجایی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» می‌گوید: برای بورس هیچ چیز بدتر از تردید نیست که با توجه به حاشیه‌هایی که برای سهام خودرویی‌ها به وجود آمد، می‌توان گفت یک ضربه مهلک دیگر به بورس وارد شد.
این کارشناس بازار سرمایه می‌افزاید: در حال حاضر اگر به بازارهای موازی دقت داشته باشید خیلی راحت طلا می‌خرند و سود‌های خوبی هم دارند اما در بورس شما وقتی یک سهم را خریداری می‌کنید هرچقدر هم تحلیلگر خوبی باشید ممکن است یک اظهار نظر ا یک خبر غیرقابل پیش‌بینی وضعیت را دگرگون کند.
وی تاکید می‌کند: بورس نیاز به چشم‌انداز مثبت دارد که متاسفانه تصمیم‌ها به یک باره سرمایه‌گذاران را مردد می‌کند.
رجایی در خصوص روند شاخص بورس نیز می‌گوید: اگرچه سطح حمایتی ۶۰۰/۱ از دست رفته اما با توجه به قیمت دلار‌، پایین زدن خاصی را متصور نیستیم. ‌با توجه به وضعیت فعلی نهایت شاخص تا ۴۸۰/۱ پایین می‌رود.
این تحلیلگر بازار سرمایه می‌گوید: در نتیجه حتی افراد کم‌ریسک هم می‌توانند در این ناحیه به صورت پلکانی سهام مورد نظر خود را خریداری کنند. از سوی دیگر ماجرایی که برای نفت روسیه رخ داد باعث شد قیمت نفت با افزایش مواجه شود و با توجه به آنچه در دسترس داریم افزایش قیمت نفت به بالای ۹۰ دلار را مجدد متصوریم، ‌اما با توجه به تسویه اعتبارات که در ماه اسفند رخ می‌دهد می‌توان بیان کرد که شاخص بین ۴۸۰/۱ الی ۱۷۲۰ نوسان خواهد داشت که هرچه به ناحیه پایین نزدیک‌تر بشویم برای خرید جذاب‌تر است و بالعکس وقتی به ناحیه بالا برسیم برای فروش جذاب‌تر است.
ریسک‌های سیستماتیک و غیر سیستماتیک حاکم بر بازار سرمایه
همچنین حسین تقی‌نژاد کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه در خصوص ارزیابی و مدیریت ریسک، به خبرگزاری بازار اظهار داشت: ریسک و بازده در کنار هم معنی پیدا می‌کنند و نمی‌توان بازده را به تنهایی بررسی کرد و از آن برای سرمایه‌گذاری خود کمک گرفت چرا که بازده هیچ وقت به تنهایی نمی‌تواند ما را داخل یک سرمایه‌گذاری صحیح و اصولی راهنمایی کند و باید دید این بازده را در قبال چه ریسکی می‌توان به دست آورد.
تقی‌نژاد با عنوان کردن دو ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک، ابراز داشت: اکثر فعالان بازار با این دو مفهوم بیشتر آشنا هستند. منتها در عمل به کار نمی‌گیرند. ریسک سیستماتیک به آن دسته از ریسک‌هایی گفته می‌شود که کل بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در مفهوم مدیریت ریسک این ریسک قابل هضم نیست و نمی‌توان آن را از پرتفوی خود حذف کرد و شامل ریسک‌های اقتصاد کلان، سیاست، بحث جنگ‌ها، قوانین و مقررات و غیره است، ریسک غیرسیستماتیک مربوط به ریسک‌های خاص یک شرکت یا صنعت است، مثلا کاهش نرخ اوره در زمان فعلی در هفته‌های اخیر یک ریسک غیرسیستماتیک بوده که با تنوع‌بخشی به پرتفوی و اینکه صرفا همه پرتفوی را روی سهام اوره‌ساز نبریم، می‌توانستیم این ریسک را مدیریت کنیم.
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه داخل فرآیند مدیریت ریسک به دنبال حذف ریسک‌های غیرسیستماتیک هستیم، تاکید کرد: حذف ریسک‌های غیرسیستماتیک با تنوع‌بخشی بهینه اتفاق می‌افتد. تنوع‌بخشی لزوما به این معنی نیست که باید تعداد زیادی سهام داشته باشیم، صرفا باید روابط بین سهام و حرکات‌شان را بررسی کنیم که تحت عنوان ضریب همبستگی شناخته می‌شود و سعی کنیم این ریسک را کاهش دهیم.
تقی‌نژاد یکی از شرایطی که باعث شده بازار بورس تهران جدای از بحث ارزندگی رشد نکند را بحث ریسک‌های سیستماتیک خواند و گفت: این ریسک‌ها بر بازار سایه افکنده و باعث شده‌اند که شرایط بازار رو به بهبود نرود و بعد از هر رشدی، مجدد اصلاح را شاهد باشیم. یکی از این ریسک‌ها مداخله بانک مرکزی در تعیین نرخ دلار نیمایی است که برای سال ۱۴۰۲ ابهامات زیادی را به همراه داشته است. این ریسک باعث شده که درآمد شرکت‌های صادرات‌محور کاهش پیدا کند و با نرخ‌های پایین‌تری بفروشند و p/e‌های بالاتری بگیرند، ریسک دیگر دخالت شورای رقابت در عرضه خودرو در بورس کالا بود که با اخبار ضدونقیضی که در چند وقت اخیر به بازار مخابره کرد باعث شد سرمایه‌گذار اعتمادش را به سیاستگذار و بازار بورس از دست بدهد و بازاری منفی به دنبال داشته باشد.
این مدرس بازار سرمایه با بیان ریسک‌های سیستماتیک دیگر افزود: ریسک‌های سیاسی و اجتماعی یکی دیگر از این ریسک‌ها هستند که گاها به آن وضع می‌دهند. موضوع دیگر بحث ریسک تحریم‌های اقتصادی آمریکا است که یکسری هزینه‌های زیادتری به شرکت‌های بورسی اضافه کرده که می‌تواند راجع به تخفیفات کالاهای صادراتی باشد یا بحث سقف شدن واردات ارز صادراتی و غیره، ریسک دیگر ریسک بودجه و تعیین نرخ گاز خوراک است و نیز ضرایب نرخ گاز سوخت که یکی از ریسک‌های اصلی بازار است.
تقی‌نژاد در نهایت با عنوان پنج ریسک سیستماتیک خاطرنشان کرد: این پنج ریسک سیستماتیک بر بازار حاکم هستند و تقریبا اکثر سهم‌ها را درگیر کرده‌اند و باعث تاثیر روی کل بازار می‌شوند مثلا چنانچه بحث بودجه تعیین‌‌‌تکلیف شود، می‌تواند با لیدری پتروپالایشی‌ها و سیمانی‌ها و همچنین فولادی‌ها بازار رو به بالا رود و همه بازار را تحت‌ تاثیر قرار دهد پس جزو عوامل ریسک سیستماتیک قرار می‌گیرد.