بورس غرق درخون‌

«جهان‌صنعت»- در معاملات روز سه‌شنبه ۲۰ تیر ۱۴۰۲، شاخص بورس تهران ۳۰ هزار و ۱۶۱ واحد نسبت به روز کاری گذشته پایین‌تر ایستاد و تا سطح ۲ میلیون و ۱۲۸ هزار و ۳۷۳ واحد پایین آمد.
ریزش ۳۰ هزار واحدی بزرگ‌ترین سقوط شاخص در یک ماه اخیر است. شاخص هم‌وزن نیز بزرگ‌ترین ریزش در یک ماه اخیر را ثبت کرد.
شاخص کل هم‌وزن بورس با کاهش ۱۴ هزار و ۲۷۰ واحدی در رقم ۷۶۴ هزار و ۵۸۷ واحدی ایستاد.
بورس دیروز اگرچه نسبت به روزهای گذشته با فشار فروش کمتری کار خود را آغاز کرد، اما با انتشار نامه پالایشگاه اصفهان با شوک جدیدی مواجه شد و قدرت عرضه‌ها از نیمه دوم معاملات با سرعت زیادی افزایش یافت. مشخصه این روزهای بازار سهام، روندی کم‌رمق و بی‌جان است که از سمتی نه خریداران امکان تصمیم‌گیری کافی برای خرید دارند و نه اعتمادی به سیاستگذار برای یک سرمایه‌گذاری امن باقی مانده است.
افزایش بی‌اعتمادی به دولت و سیاستگذار در دو ماهه گذشته و در حالی که بهبود شرایط بازار از ابتدای اسفندماه توانسته بود اندکی از اعتماد از‌دست‌رفته طی سه سال گذشته را پس بگیرد، روزهای معاملاتی بورس تهران را اغلب با رنگ سرخ همراه کرده است. از سمت دیگر وجود ابهامات زیاد و شرایط عدم اطمینان در وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور موجب شده تا سرمایه‌گذاران تمایل کمتری برای خرید سهام از خود نشان بدهند.
تا زمانی که امنیت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه وجود نداشته باشد نمی‌توان خوش‌بین بود که این بازار بتواند شرایط مطلوبی را تجربه کند. بازار در بازه‌ای از آبان ماه جهش می‌کند، به دلیل اینکه دلار تثبیت شده بود. حال جهت‌گیری دلار برای بازار سرمایه بسیار حائزاهمیت است، زیرا این مهم وضعیت بازار سرمایه را در مقایسه با بازار رقیب مشخص می‌کند. به دلیل اینکه بازارهای رقیب، بازارهای فیزیکی و نقد محسوب می‌شوند در نتیجه پول به سمت بازارهای رقیب حرکت می‌کند.
زمانی که وضعیت دلار به لحاظ نرخ، تثبیت شود و فعالان به این جمع‌بندی برسند که شوک خاصی از لحاظ سیاسی یا اقتصادی (چه به دلیل کسری بودجه، چه از منظر مسائل سیاسی) قرار نیست بر پیکره اقتصاد کشور وارد شود، طبعا به راحتی می‌توانند اقدام به تصمیم‌گیری کنند. تصمیمات خلق‌الساعه‌ای همچون افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها یا نامه‌ای که دیروز پالایشگاه اصفهان در رابطه با لغو سود شناسایی‌شده از محل کارمزد و بهره تبدیل ارز صادرات سنوات ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ منتشر کرد، نشان می‌دهد در سطح سیاستگذاری اقتصادی کشور شرایط به گونه‌ای در حال پیگیری است که تحلیلگران مالی نمی‌توانند به راحتی متغیرهای اثرگذار بر بازار سهام را پیش‌بینی کنند و همین موضوع اجازه تحلیل و خرید سهام را از آنها گرفته‌ است.
روند اغمایی تا چه زمانی ادامه دارد؟
از سوی دیگر برخی تحلیلگران معتقدند تا وضعیت دلار مشخص نشود نمی‌توان برای بازار چشم‌انداز روشنی در نظر داشت.
نوید رجایی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» نیز وضعیت بازار را بورس گره‌خورده با قیمت دلار می‌داند و می‌گوید: همان‌طور که در مصاحبه قبل اعلام کردیم فعلا چشم‌انداز روشنی نمی‌توان ترسیم کرد، مگر اینکه دلار از ۵۲ هزار تومان عبور کند. در واقع بازار در حال حاضر وابسته به قیمت ارز است.
این کارشناس بازار سرمایه همچنین می‌افزاید: در حال حاضر به احتمال زیاد این وضعیت حداقل برای دو ماه دیگر نیز ادامه‌دار خواهد بود، اما کاهش محسوسی در قیمت‌ها شاهد نخواهیم بود، به این صورت که در زمان رکود بازار به صورت الاکلنگی عمل می‌کند و موج‌های نزولی کوتاه‌مدت خیلی کوچک دارد و مجدد ماهیت الاکلنگی می‌گیرد.وی به سهامداران توصیه می‌کند: در زمان‌های رکود بهترین استراتژی سهامداری در سهامی است که پروژه‌ها و طرح‌های توسعه دارند و سودآوری این شرکت‌ها تضمین شده است. از سوی دیگر دخالت‌های دولت در بورس از عواملی است که باعث شده حال و روز بورس خوب نباشد‌. در هر صورت سهامداران بهتر است صبور باشند، چراکه رکود نیز جزئی از ذات بازار است.
دلار چگونه بر بازار تاثیر می‌گذارد؟
امیرعلی امیرباقری کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز بیان کرد: «دلار از دو جهت می‌تواند بازار سهام را تحت تاثیر قرار دهد. دلار ابتدا از بعد دارایی‌محور بر بورس موثر است، زیرا هنگامی که قیمت دلار افزایش پیدا می‌کند، خود این امر ریشه در تورم دارد. تورم نیز بر دارایی‌ها تاثیر مستقیمی دارد.»
وی افزود: «حال اگر بازده دارایی‌ها را در طول زمان (همان ROI) ثابت در نظر بگیریم، اسکناس آمریکایی نقش اصلی تاثیر سود و زیانی نیز از لحاظ ریالی بر شرکت‌ها خواهد داشت.»
این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: «نکته مهمی که در این میان باید به آن توجه داشت، نرخ دلاری است که بازار سرمایه از آن تاثیر می‌پذیرد. در واقع نرخی که بازار سرمایه در میان‌مدت و بلندمدت با آن به تعادل می‌رسد، نرخ ارز واقعی است. بر این اساس نرخ ارزی که بخواهد سرکوب یا دستوری شود و از نقطه تعادل خود -چه در جهت مثبت و چه درجهت منفی- فاصله بگیرد، طبیعتا معیار محاسبه نیست. بنابراین دلار در میان‌مدت و بلندمدت با نرخ واقعی همگرا خواهد شد.»
امیرباقری عنوان کرد: «به همین دلیل بازار انتظار دارد، حداقل در میان‌مدت و بلندمدت، رکودی که در شرایط فعلی، بازار سهام گرفتار آن است، از بین برود و روند صعودی میان‌مدت و بلندمدت را در سهام ارزنده و دلارمحور و پس از آن کلیت بازار سرمایه شاهد باشیم.»
اثر سنتیمنت بازار بر روند معاملات
امیرباقری با اشاره به وجود مولفه‌های مختلف تاثیرگذار بر بازار سهام بیان کرد: «علت اینکه در حال حاضر در مقطع کم‌جانی از بازار سرمایه به سر می‌بریم، صرفا اسکناس آمریکایی نیست. اینجا بحث سنتیمنت بازار مطرح می‌شود؛ مولفه روانی معاملات.»
این کارشناس بازار سرمایه توضیح داد: «از آنجا که فعلا چشم‌انداز تورمی سنگینی حداقل در کوتاه‌مدت برای بازارهای دارایی تصور نمی‌شود، طبیعتا رکود هم بر بدنه بازار سرمایه حاکم است.»
وی افزود: «اما اگر فردی نگاه تحلیلی به فضای بازار سرمایه و فاکتور‌های اقتصاد کلان داشته باشد و شرکت‌ها را از بعد دارایی‌محور و سودمحور مورد بررسی قرار دهد، می‌شود ادعا کرد در میان‌مدت می‌توان بازدهی معقولی را از بازار سرمایه نسبت به بازارهای موازی کسب کرد.»امیرباقری بیان کرد: «ضمن اینکه همان‌گونه که تجربه ثابت کرده‌، بازار سرمایه با مقوله لیدرمحوری نیز روبه‌رو است. در این شرایط برخی از قوانین و مقررات دستوری روی برخی از صنایع، کلیت بازار را به اغما می‌برد. در حال حاضر نیز سنتیمنتی که در بازار رخ داده، خلاف وعده‌هایی بوده که راجع به بازار سرمایه داده شده بود.»
ردپای دولت در ادامه اصلاح شاخص بورس
گذشته از بی‌اعتمادی به وجود‌آمده در رابطه با نحوه انتشار اطلاعات تاثیرگذار و البته سرنوشت صنایعی که از تیررس تصمیمات همچون نرخ خوراک در امان نخواهند بود که مهم‌ترین محرک بازار است، از طرف دیگر نرخ ارز نیز در چند هفته اخیر تحت تاثیر فضای رسانه‌ای روندی نوسانی را دنبال کرد و به نظر می‌رسد همزمان با کاهش تقاضای فصلی، سیاستگذار سعی در آرام کردن بازارها و نرخ‌ها داشته که در صورت عدم تحقق مجدد اخبار، در نیمه دوم سال که عموما بازار ارز با رشد تقاضای ساختاری نیز همراه هست، دوباره شاهد به حرکت درآمدن قیمت‌ها در بازار تعیین‌کننده ارز باشیم که تاثیر عمده‌ای بر وضعیت بازار سهام نیز خواهد داشت.
یک کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با بازار ضمن اشاره به اینکه در حال حاضر سیاست کلان دولت مهار تورم از طریق سرکوب قیمت‌هاست، گفت: با توجه به اینکه همیشه افزایش قیمت ارز یک سیگنال تورمی برای بازارهای کالایی و… است دولت تلاش می‌کند با سرکوب نرخ ارز مانع از افزایش قیمت کالاها شود، به همین دلیل بازار سهام هم تحت تاثیر این سیاست قرار دارد، زیرا از یک سو مستقیم به نرخ ارز و از طرف دیگر به دلیل سیاستگذاری‌های دستوری در تعیین نرخ کالاها واکنش نشان می‌دهد و در مقطع کنونی هر دو عامل از سوی دولت کنترل می‌شود.کامران ندری با بیان اینکه سیاست‌های کنترلی تنها در کوتاه‌مدت می‌تواند موثر باشد، تصریح کرد: وضعیت کنونی بازار حکایت از این دارد که دولت تمایلی به رشد بازارها ندارد. به همین دلیل از ابزارهای کنترلی خود استفاده می‌کند، اما مساله اینجاست که تا یک جایی می‌توان مانع رشد ارز و… شد، بعد از آن باید تغییرات ساختاری ایجاد کرد یا اینکه شاهد جهش دوباره قیمت ارز بود.او با تاکید بر اینکه سیاستگذاری‌های دستوری در قیمت کالاها هم تبعات خاص خود را دارد، تصریح کرد: وقتی دولتی خیلی برای کنترل قیمت‌ها فشار بیاورد، سرمایه‌گذاری تحت تاثیر قرار می‌گیرد و این مساله به کاهش تولید و اشتغال در کشور ختم می‌شود و این موضوع هم می‌تواند چالش‌های جدی برای کشور به وجود بیاورد.