بورس کالا، کانال خروج قیمت‌گذاری دستوری

اقدامات دولت در سال‌های گذشته موجبات استفاده از منابع ارزان‌قیمت خارجی را فراهم آورد. صنایع معدنی و فلزی، سهم قابل توجه و اثرگذاری از تولید ناخالص داخلی و اشتغال را به‌خود اختصاص می‌دهند. همین موضوع نشان از اهمیت ویژه این صنایع و لازمه توجه هرچه بیشتر به آنها دارد. دولت یازدهم در دوران چهار ساله فعالیت خود، اقدامات متعددی را با هدف توسعه صنعت و معدن انجام داده است و حال با شروع مجدد فعالیت خود، بررسی عملکرد آن‌ ضروری به نظر می‌رسد. به گزارش اخبار فلزات، سال‌هاست محصولات صنایع فولادی‌ بر اساس مکانیسم‌های بازار قیمت‌گذاری می‌شوند‌ اما مواد اولیه تولید این فلز استراتژیک همچون سنگ آهن، کنسانتره و گندله از این قافله عقب مانده‌اند که در همین راستا اقدامات برای عرضه این محصولات در بورس کالا و خروج قیمت‌گذاری‌ها از حالت دستوری در دست اجراست. به منظور بررسی کارنامه دولت در حوزه بازار محصولات معدنی و فلزی با حامد سلطانی‌نژاد گفت‌و‌گویی انجام شده که در ادامه می‌خوانید. حامد سلطانی‌نژاد‌ معتقد است: در دوران فعالیت دولت تدبیر و امید، توفیقات چشمگیری در خصوص صنایع معدنی و فلزی نصیب کشور شد. در حال حاضر نیز بیشتر از ۴۲ درصد معاملات بورس کالای ایران به محصولات فلزی و فولادی تعلق دارد. این موضوع نشانگر رشد در حوزه محصولات صنعتی و معدنی است. وی می‌افزاید: امید می‌رود با توسعه روابط ایران در صحنه‌های بین‌المللی، زمینه برای رونق هرچه بیشتر مبادلات تجاری، سرمایه‌گذاری و صادرات محصولات واحدهای صنعتی و معدنی فراهم آید.
عملکرد دولت یازدهم را به‌خصوص در زمینه صنایع معدنی و فلزی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در دوران فعالیت دولت تدبیر و امید، توفیقات چشمگیری در زمینه صنایع معدنی و فلزی نصیب کشور شد. برای نمونه می‌توان به مبحث تجارت محصولات این صنایع اشاره کرد که از رشد قابل ملاحظه‌ای برخوردار شدند. محصولات فلزی در بورس کالا نیز وضعیت خوبی را به‌خود اختصاص دادند. لازم به‌ذکر است که در حال حاضر محصولات فولادی و فلزی، بالغ بر ۴۲ درصد از معاملات بازار بورس را به‌خود اختصاص داده‌اند‌ بنابراین می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که طی چند سال اخیر‌ رشد مناسبی به‌خصوص در حوزه محصولات صنعتی و معدنی رخ داده است. در ادامه می‌توان به موارد دیگری همچون بهره‌برداری از چندین طرح در حوزه ورق‌های فولادی که نشانگر پیشرفت‌های صورت‌گرفته در سال‌های اخیر هستند، اشاره کرد. در نتیجه اجرایی شدن طرح‌های یاد‌شده، بخشی از نیاز کشور به این محصولات تامین و از میزان واردات ورق فولادی کاسته شد. پیشرفت در تولید مقاطع فولادی نیز به‌گونه‌ای بود که در حال حاضر ایران به یک صادرکننده بسیار مطرح مقاطع فولادی تبدیل شده است. مقاطع فولادی تولید‌شده در داخل برای فروش در بازارهای بین‌المللی عرضه و به کشورهای همسایه صادر می‌شود.
دولت تدبیر و امید در دوران فعالیت خود‌ چه اقداماتی را برای حمایت از صنایع فلزی و معدنی در بورس انجام داده است؟
دولت یازدهم اقدامات متعددی را برای حمایت از صنایع فلزی و معدنی انجام داده است. وقتی سخن از حمایت دولت به‌میان می‌آید، لزوما حمایت مادی و تعرفه‌ای مد نظر نیست‌ بلکه در بسیاری از موارد منظور حمایت از بازار محصولات است. بنابراین حمایت دولت از بازار درخصوص محصولات فلزی از یک‌سو می‌تواند تامین منابع مالی مورد نیاز برای صنایع فلزی و معدنی از طریق بورس کالا باشد و از سوی دیگر با افزایش کیفیت تولید، دولت می‌تواند بسترهای مناسب برای صادرات آنها را فراهم کند. لازم به‌ذکر است که کیفیت تولیدات صنایع داخلی اهمیت قابل توجهی دارد. یکی از اصولی‌ترین روش‌ها برای ترغیب تولیدکنندگان به ارائه محصولات با‌کیفیت، عرضه محصول در بورس به‌شمار می‌رود. مبحث کیفیت مقاطع فولادی در سال‌های اخیر بسیار مورد بحث بود‌ زیرا در سال‌های قبل شاهد حضور تعدادی تولیدکننده با محصولات غیر‌استاندارد در حوزه مقاطع فولادی بودیم. اگر چنین محصولاتی در فضای سالم در بازار ارائه شوند و قیمت‌ها از یک بازار شفاف استخراج شود، شرایط تغییر خواهد کرد. در حالت اول امکان دارد این محصولات با قیمت پایین‌تر یا به شکل دیگری عرضه شوند و به فروش برسند‌ اما پس از مدتی خریداران رغبتی برای خرید آنها از خود نشان نخواهند داد و در نتیجه فرصتی برای تخریب بازار نخواهند داشت. بنابراین باید سیاست‌های حمایتی با هدف بازار‌محور شدن محصولات فلزی و ارائه آنها در بورس کالا‌ همچنان در اولویت قرار گیرد و تداوم یابد. حضور صنایع پیشین و پسین زنجیره تولید صنایع فلزی در بورس نیز اهمیت بسیاری دارد. لازم به‌ذکر است که حضور تمام حلقه‌های زنجیره تولید به‌صورت شفاف در بورس، ضروری به‌نظر می‌رسد. همچنین باید خاطر‌نشان کرد که تلاش برای تک‌نرخی کردن ارز در کشور، اقدام دیگری است که دولت در سال‌های اخیر به آن توجه کرده است. در پی اجرایی شدن این موضوع، زمینه برای استفاده از رانت کاهش می‌یابد. در نتیجه همین موضوع می‌تواند زمینه‌های رونق صنایع را فراهم آورد.
تصویب برنامه جامع اقدام مشترک و اجرایی شدن آن، چه دستاوردهایی را برای صنایع به‌همراه داشته است؟
تنها بیش از یک سال از تصویب برجام می‌گذرد‌ اما در همین مدت‌زمان کوتاه دستاوردهای مثبت و قابل توجهی حاصل شده است. در درجه اول باید به توسعه روابط ایران در صحنه‌های بین‌المللی اشاره کرد. این موضوع زمینه را برای رونق هرچه بیشتر مبادلات تجاری میان ایران و سایر کشورها فراهم آورده است. بنابراین صادرات محصولات بسیاری از واحدهای صنعتی و معدنی که تولیدات خود را در بورس کالا عرضه می‌کردند، در مدت‌زمان یاد‌شده افزایش یافت. در ادامه باید خاطر‌نشان کرد که در طول این زمان‌ میزان مبادلات صنایع بالادستی در بورس کالا افزایش یافت. صنایع پایین‌دست زنجیره تولید نیز رونق دوباره‌ای به تولیدات خود بخشیدند‌ تا جایی که میزان برخی معاملات در بورس کالا، بیش از ۲۰ درصد رشد داشت. علاوه بر این، برقراری شرایط مناسب برای همکاری با سایر بورس‌های دنیا، از جمله مواردی است که در سایه تحقق برجام، زمینه‌ آن مهیا شده است. البته این موضوع فقط در حد رایزنی و بحث‌های مشترک است و تحقق آن به زمان طولانی‌تری نیاز دارد.