بیشترین افزایش قیمت گازبها برای کم‌مصرف‌ترین‌ها

امیرهادی انواری- در مورد آمار پشت پرده حرف نمی‌زنیم، حرفی هم از محاسبات پیچیده و احتمالا شاخص و مناقشه بر سر سال پایه و. . . در میان نیست، عجالتا هر تهرانی می‌تواند به کیف، پاکت یا صندوق نگهداری قبض‌های منزل خود مراجعه و پشت دو قبض خود را ملاحظه کند. دو تاریخ قرائت اخیر، یعنی قبض گاز فروردین‌ماه ۹۰ و قبض گاز خردادماه ۹۰ را ببینید پشت این قبوض «جدول تعرفه فروش گاز به ازای میانگین مصرف ماهانه هر واحد خانگی طی دوره قرائت کنتور» را ملاحظه می‌فرمایید در هر دو جدول سه نوع مصرف با سه رنگ سبز، زرد و سرخ مشخص شده است اولی در پله‌های
۱ و ۲ است، دومی از پله ۳ شروع و در پله ۵ به اتمام می‌رسد و سومین پله، یعنی پله سرخ که مربوط به پرمصرف‌هاست(که احتمالا شامل حال مرفه‌های بی‌درد است) از پله ۶ آغاز و تا پایان یعنی پله ۱۲ پیش می‌رود
( جدول ۱ و ۲). بر این اساس و طی این گزارش درخصوص افزایش قیمت همین پله‌ها نکاتی از نظر می‌گذرد زیرا شرکت گاز برای واقعی کردن قیمت گاز، کمترین گازبها را در پنج ماه سرد سال از مشترکان دریافت و بیشترین گازبها را در هفت ماهه گرم سال از ایشان اخذ می‌کند. قاعدتا با این شیوه تعرفه گازبها و دامنه پله‌ها در زمان تغییر فصل همراه با گرم شدن هوا تغییر می‌کند اما جالب است بدانید در این میان کم‌مصرف‌ترین مشترکان بیشترین رشد قیمت را دارند و پرمصرف‌ترین مشترکان کمترین رشد قیمت را شاهد هستند؛ به بیانی رشد قیمت گازبها در ماه‌های گرم سال نسبت به ماه‌های سرد سال برای کم‌مصرف‌ترین مشترکان
(در پله‌های ۱ و ۲) صددرصد، برای مشترکان با مصرف متوسط (از پله ۳ تا۵) ۷۷ درصد و برای پرمصرف‌ترین مشترکان
(از پله ۶ تا ۱۲) تنها ۱۶ درصد است. متوسط رشد قیمت گاز در ماه‌های گرم سال نسبت به ماه‌های سرد سال برای تمامی مشترکان ۲۷ درصد است که در این بین بیشترین فاصله را با این میانگین، کم‌مصرف‌ترین مشترکان دارند.

قیمت پله‌های مصرفی در فروردین ۹۰
محدوده سبز، کم‌مصرف‌ترین‌ها -۴۰۰ ریال: شاید مرفه‌های بی‌درد هم اهل صرفه‌جویی باشند اما آنها از سر اجبار صرفه‌جو نیستند. آنها که غم قبض آخر برج را دارند، سعی می‌کنند خودشان را در محدوده سبز قرار بدهند، این محدوده شامل پله ۱ و ۲ می‌شود که تعرفه گازبها، آنها در فروردین‌ماه امسال به ترتیب ۳۰۰ و ۵۰۰ ریال بوده است میانگین تعرفه گازبها در این محدوده برای هر مترمکعب ۴۰۰ ریال بوده و تعرفه قیمت گازبها در همین پله‌ها ۱ و ۲ به ازای هر مترمکعب مصرف در خردادماه امسال، یعنی دومین دوره قرائت قبوض گاز امسال به ترتیب ۷۰۰ و ۹۰۰ ریال شده که میانگین آن برابر ۸۰۰ ریال است.
محدوده زرد، متوسط‌ها- ۹۰۰ریال: در این گروه مشترکان متوسط قرار می‌گیرند. معمولا شومینه ندارند، طبقه زیر همکف آنها هم سونای خشک، تر و جکوزی ندارد، آنقدرها هم پخت و پز نمی‌کنند. . . به طور کلی یا از طبقه مرفه بی‌درد هستند که خودشان را در مصرف گاز با صرفه‌جویی نه از سر فقر که از سر حفظ منافع ملی و سرمایه‌های کشور در این رده طبقه‌بندی می‌کنند یا حسب قاعده متوسط هستند و بیشتر از این نمی‌توانند مصرف کنند به هر حال، در فروردین‌ماه ۹۰ قیمت سه پله مصرفی این گروه از پله ۳ تا ۵ به ترتیب برای هر مترمکعب مصرف گاز برابر است با ۷۰۰، ۹۰۰ و ۱۱۰۰ ریال همچنین میانگین تعرفه گازبها در این محدوده برابر ۹۰۰ ریال بوده است.
تعرفه قیمت گازبها در محدوده زرد و پله‌های ۳، ۴ و ۵ به ازای هر مترمکعب مصرف در دومین دوره قرائت قبوض گاز امسال به ترتیب ۱۲۰۰، ۱۶۰۰ و ۲۰۰۰ ریال شده که میانگین آن برابر ۱۶۰۰ ریال است.
محدوده سرخ، مرفه‌های پرمصرف- ۲۵۲۸ ریال: اینها یا متوسط هستند که زیاد مصرف می‌کنند یا مرفه هستند. خانه بزرگ و استراحت عصرانه در سونا و جکوزی، مصرف بیشتر را هم می‌طلبد، بر حسب استدلال‌های موجود این گروه به دلیل تمکن مالی که دارند نیاز چندانی هم به یارانه ندارند بنابراین در این گروه مصرفی، قیمت‌ها کمی بالاتر می‌رود. در محدوده سرخ که از پله ۶ شروع می‌شود و به پله ۱۲ ختم می‌شود، قیمت تعرفه گاز برای هر مترمکعب (در فروردین امسال) به ترتیب عبارت است از: ۱۶۰۰، ۱۹۰۰، ۲۲۰۰، ۲۵۰۰، ۲۸۰۰، ۳۲۰۰، ۳۵۰۰ ریال. متوسط گازبها در این گروه نیز در فروردین‌ماه برابر ۲۵۲۸ ریال بوده است اما در گروه مرفه‌های پر مصرف هم تغییراتی به چشم می‌خورد. تعرفه قیمت گازبهای پرمصرف ترین مشترکان، یعنی کسانی که در پله دوازدهم و محدوده سرخ رنگ قرارگرفتند هیچ تغییری ندارد و در هر دو قبض به ازای مصرف هر مترمکعب باید هم در ماه‌های گرم و هم در ماه‌های سرد ۳۵۰۰ ریال پرداخت کنند اما در پله‌های این گروه که از پله ۶ آغاز و به پله ۱۲ ختم می‌شود بهای مصرف هر مترمکعب گاز به ترتیب ۲۲۰۰، ۲۵۰۰، ۲۸۰۰، ۳۰۰۰، ۳۲۰۰، ۳۴۰۰، ۳۵۰۰ ریال است. میانگین قیمت گازبهای این گروه نیز برابر ۲۹۴۲ ریال است.
محدوده رنگین کمان، همه مردم- ۱۷۶۶ ریال: جمع‌بندی تمام این ۱۲ پله و ۳ محدوده نشان می‌دهد میانگین قیمت گازبها در محدوده‌های سبز، زرد و سرخ در فروردین ماه امسال، برابر ۱۷۶۶ ریال برای هر مترمکعب بوده است. در قبوض قرائت شده در خردادماه امسال، میانگین بهای گاز مصرفی تمامی گروه‌ها برابر ۲۲۵۰ ریال است.
بررسی میزان و نحوه افزایش قیمت گازبها
میانگین رشد قیمت گازبها در ماه‌های گرم سال، در سه محدوده و ۱۲ پله، نسبت به پنج ماهه سرد سال ۲۷ درصد است. حسب آنچه گفته شد در محدوده سبز، میانگین گازبها در پنج ماه سرد سال برابر ۴۰۰ ریال به ازای هر مترمکعب است که در هفت ماهه گرم سال به ۸۰۰ ریال تغییرمی‌یابد، این یعنی رشد صددرصدی تعرفه گازبها در محدوده سبز رنگ یا کم مصرف‌ها. در محدوده زرد رنگ و مصرف‌کنندگان متوسط، میانگین تعرفه گازبها در پنج ماه سرد سال برابر ۹۰۰ ریال است که در هفت ماهه گرم سال، این رقم به ۱۶۰۰ ریال ارتقا می‌یابد این یعنی رشد حدود ۷۷ درصدی تعرفه گازبها در ماه‌های گرم سال، نسبت به ماه‌های سرد سال در محدوده زرد رنگ اما در محدوده سرخ رنگ، یعنی پرمصرف‌ترین‌ها، میانگین تعرفه گاز در ماه‌های سرد سال برابر ۲۵۲۸ ریال بوده که در ماه‌های گرم سال به ۲۹۴۲ ریال افزایش یافته به بیانی در این محدوده شاهد رشد تعرفه گازبها برابر ۱۶ درصد بوده است. مشاهده می‌شود که محدوده سبز رنگ که کم‌مصرف‌ترین مشترکان هستند باید در هفت ماهه گرم سال، گازبهایی صددرصد بیشتر از ماه‌های سرد سال بپردازند.
محدوده زرد رنگ یا مشترکانی با مصرف متوسط باید در ماه‌های گرم سال، گازبهایی ۷۷ درصد بیشتر از ماه‌های سرد سال بپردازند و پرمصرف‌ترین مشترکان تنها ۱۶ درصد بیشتر از مصرف در ماه‌های سرد سال، در ماه‌های گرم سال می‌پردازند. در جداول مشاهده می‌شود که دامنه مصرف در دو گروه ماه‌های گرم سال و ماه‌های سرد سال با یکدیگر تفاوت دارد اما پله‌ها، محدوده‌ها و نسبت آنها مشابه است. در بیان ساده، سه گروه مشترک کم‌مصرف، با مصرف متوسط و پر مصرف در هر دو گروه اصلی ماه‌های گرم سال و ماه‌های سرد سال مشترک هستند، حال به تناسب ماه‌های گرم و سرد به صورت منطقی دامنه مصرف متفاوت است، یعنی دامنه مصرفی که در زمستان جزو کم‌مصرف‌ترین مشترکان است (تا ۲۰۰ متر مکعب) در تابستان در پله ۵ (از ۱۹۶ تا ۲۴۵) قرار می‌گیرد، که این نیز طبیعی است چون در فصول گرم سال، وسایل گرمایشی مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. اما آنچه مشخص است، دسته‌بندی سه محدوده اصلی مصرفی، یکی است و تغییری ندارد با این حال، بیشترین رشد قیمت گازبها، در کم‌مصرف‌ترین گروه مشاهده می‌شود و کمترین رشد قیمت گازبها در پر‌مصرف‌ترین گروه است. حال نکته اینجاست که آیا با این روند شعارهای اصلی دولت، مبنی بر اجرای هدفمندی یارانه‌ها به شکلی که منافع قشر فرودست جامعه تامین شود در این نوع قیمت‌گذاری تحقق یافته است یا خیر. بی‌شک مجلس و سیاست‌گذاران کلان، وارد بحث قیمت‌گذاری تعرفه‌ها و تعیین پلکان نمی‌شوند. در قوانین تکلیفی به دولت، عموما جزییات مطرح نشده و به بیان کلیات اکتفا می‌شود و این دولت است که باید به نحوی عمل کند که منویات قانون‌گذار را تحقق بخشد. زمانی که با تغییر فصل کم‌مصرف‌ترین گروه با رشد صددرصدی گازبها مواجه و پرمصرف‌ترین گروه اتفاقا با کمترین رشد و افزایش ناچیز ۱۶ درصدی مواجه می‌شوند، کدام گروه تشویق خواهد شد و اساسا چه ساز‌وکاری برای تشویق گروه کم‌مصرف‌ها در این شیوه قیمت‌گذاری پیش‌بینی شده است.