بیماری مرموز

مهدیه بهارمست- در روزهای گذشته بیمارستان‌های چین مملو از موارد بیماری‌های تنفسی و کودکان بیمار شده‌اند که از علائم مشابه ذات‌الریه شکایت دارند. یک بیمارستان کودکان در پکن پیش‌تر اعلام کرده که روزانه حداقل ۷۰۰۰ بیمار در این موسسه پذیرش می‌شوند که بسیار فراتر از ظرفیت آن است. افزایش تعداد موارد ابتلا به این بیماری تنفسی در کودکان باعث شد سازمان جهانی بهداشت درخواست رسمی خود را برای دریافت اطلاعات در مورد این بیماری‌های تنفسی گزارش‌شده از ذات‌الریه، صادر کند، اما مقامات بهداشت چین به جامعه جهانی پیام داده‌اند که جای نگرانی وجود ندارد. در یک کنفرانس مطبوعاتی چند مقام بهداشتی چین اعلام کرده‌اند سویه‌های معمولی از ویروس‌های آنفلوآنزا و کرونا و سنسشیال تنفسی و البته مایکوپلاسما پنومونیه (که یک شبه‌باکتری است) باعث این بیماری‌ها هستند و سویه جدید و خطرناک جدیدی دیده نشده است. آنها می‌گویند ترس عمومی ناشی از تجربیات دوران کرونا باعث هجوم مردم به بیمارستان‌ها شده و فعلا هیچ موردی از مرگ گزارش نشده است. این یک واقعیت است که چین سختگیرانه‌ترین قوانین مربوط به قرنطینه در جهان را داشت و محدودیت‌های بسیار شدید و طولانی‌مدت در این کشور باعث کاهش چرخش همه انواع بیماری‌های عفونی به‌خصوص در بین کودکان شد. حالا برخی متخصصان معتقدند در اولین زمستان پس از حدود سه سال قرنطینه، این روند چرخش و بیماری‌زایی ویروس‌های همیشه موجود در جوامع، به‌خصوص در بین کودکان، اصلا عجیب نیست، اما پنهانکاری چین در زمان همه‌گیری کرونا و انتشار بسیار دیرهنگام اطلاعات مهم درخصوص همه‌گیری و منشاء آن و عدم‌همکاری با مجامع علمی بین‌المللی در آن زمان، باعث بی‌اعتمادی جهانی به سیستم سیاسی و اطلاع‌رسانی این کشور شده و حالا ترس از پنهانکاری مجدد این کشور و خطر رقم‌خوردن پاندمی جدید، پس ذهن بسیاری از متخصصان، کارشناسان و مردم عادی جهان وجود دارد، چرا که روند اطلاع‌رسانی در مورد میزان انتشار بیماری تنفسی اخیر در چین مانند اتفاقی است که ۵ سال پیش گریبان نیمی از جمعیت جهان را گرفته بود و البته به باور پزشکان هنوز هم تمام نشده است. پس از پاندمی کووید۱۹ وزارت بهداشت جهانی به چین هشدار داد که در مورد شیوع هر نوع ویروس‌های جدید پنهانکاری نکند. نگرانی کاملا جدی در جهان «نو‌شدن» ویروس‌های معمول و در چرخش در جامعه است. اگرچه چین اعلام کرده همان سویه‌های قبلی را شاهد هستیم، اما نگرانی اصلی بروز جهش‌های متعدد و تبدیل ‌شدن یک ویروس معمولی به ویروسی با قابلیت بیماری‌زایی شدید است؛ اتفاقی که در‌خصوص کووید‌۱۹ هم شاهد آن بودیم. یکی از اولین درخواست‌های سازمان بهداشت جهانی و مجامع علمی جهانی از چین، مشخص ‌کردن شناسنامه و ژنوم گونه‌های در چرخش جدا‌شده از بدن بیماران است که هنوز این خواسته پاسخی دریافت نکرده است. در کل به نظر نمی‌رسد در این لحظه دلایل زیادی برای هراس از بروز پاندمی بعدی وجود داشته باشد، اما حداقل این ابراز نگرانی یک حسن دارد و آن نیز بازنگری سیستم‌ها و سیاست‌های مقابله با بحران است. در زمان همه‌گیری کرونا تقریبا تمامی کشورهای جهان از جمله ایران غافلگیر شدند، با این ‌حال، پاسخ‌دهی کشورها در مقاطع پس از تثبیت بیماری در سطح جهان متفاوت بود و ایران با وجود داشتن سیستم درمانی بالاتر از سطح معمول کشور خود، یکی از پرچالش‌ترین و ضعیف‌ترین کشورها در مقابل شرایط بحرانی بود (هرچند مسوولان دیروز و امروز با فراموش ‌کردن آنچه گذشت، از عملکردشان در آن دوره برای خود کارنامه افتخار ساخته‌اند!) و حالا هم قطعا آمادگی مقابله با شرایط بحرانی همه‌گیر و سخت در کشورمان وجود ندارد. با این حال به عقیده بسیاری از پزشکان بار دیگر باید پروتکل‌های بهداشتی را به قوت سابق اجرا کنیم تا از مرگ عزیزانمان جلوگیری شود. دیروز وزیر بهداشت نیز اعلام کرد ویروس جدید تنفسی به ایران نیامده است. این در حالی است که میزان بیماری تنفسی در جامعه افزایش پیدا کرده است. کارشناسان بر این عقیده‌اند که از همین ابتدا، البته اگر ابتدای شیوع باشیم باید اقدامات لازم انجام شود.
لزوم آمادگی وزارت بهداشت
«حمید عمادی» متخصص بیماری‌های عفونی و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در خصوص احتمال شیوع بیماری تنفسی جدید در ایران به «جهان‌صنعت» گفت: تاکنون اطلاعات کافی درخصوص ویروس جدید نداریم؛ بنابراین بیمارستان‌ها و کادر درمان باید هرلحظه برای مقابله با شیوع هرگونه بیماری آماده باشند، چرا که ممکن است کرونا با ظاهر دیگری خود را نشان دهد. این در حالی است که شاید ساختار واکسن‌های دریافت‌شده کرونا در برابر ویروس جدید اثربخشی کافی را نداشته باشند. به همین دلیل از همین امروز باید در وضعیت آمادگی قرار بگیریم.
وی اقدامات پیشگیرانه را توصیه کرد و افزود: با رعایت چند نکته ساده می‌توان از ابتلا به انواع ویروس‌های واگیردار پیشگیری کرد. فاصله‌گذاری اجتماعی، استفاده از ماسک، رعایت نکات بهداشتی، شست‌وشوی مداوم دست‌ها، استفاده مکرر از میوه و سبزیجات و نوشیدن آب کافی می‌تواند برای مقابله با این بیماری اثرگذار باشد. مردم با مشاهده علائم حتما به پزشک مراجعه کنند و تحت درمان قرار گیرند تا بیماری را در مراحل اولیه کنترل کنند. خوددرمانی و استفاده خودسرانه از انواع دارو‌ها به بهبودی بیمار کمک نمی‌کند، بلکه باید با استفاده از دارو‌های تجویزشده توسط پزشک و استراحت در خانه دوران نقاهت را طی کنند. با این حال بیش از این نباید مردم را ترساند.
همچنان ماسک بزنید
«آمیتیس رمضانی» دبیر انجمن بیماری‌های عفونی و گرمسیری ایران درخصوص شیوع بیماری تنفسی در بین کودکان به «جهان‌صنعت» گفت: در مورد بیماری تنفسی چه در افراد بالغ و چه در کودکان موضوعی که وجود دارد این است که ما سه سال کرونا را پشت سر گذاشته‌ایم، در زمان پاندمی کرونا به دلیل قرنطینه‌ها و ایزوله‌سازی و همچنین استفاده از ماسک و شست‌وشوی دست‌ها و غیره، شیوه‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها باعث شده بود که گردش ویروس‌های تنفسی در جامعه کمتر شود.
وی افزود: بعد از اینکه کرونا از وضعیت اضطرار خارج شد و تقریبا به یک ویروس مانند سرماخوردگی به نام اومیکرون تبدیل شد که هنوز هم وجود دارد، همچنین شیوه‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها کنار گذاشته شد، حالا پس از وضعیت اضطرار کرونا به یک بازگشت ویروس‌های تنفسی رسیده‌ایم و مقاومتی که از طریق اجرای شیوه‌نامه‌ها در مقابل ویروس‌های تنفسی داشتیم از بین رفته و بازگشتی از انواع و اقسام ویروس‌های تنفسی با میزان بیشتر را شاهد هستیم، چراکه ایمنی جمعی بدن ما نیز کاهش پیدا کرده است.
رمضانی اظهار کرد: به نظرم در حال حاضر با آنفلوآنزا مواجه هستیم، اما کمی جلوتر که برویم یعنی در اواخر آذر و دی شیوع ویروس آراس‌وی را شاهد خواهیم بود که بیشتر، کودکان را درگیر می‌کند. در واقع هرچقدر سن کودک کمتر و یا نوزاد نارس باشد شدت بیماری بیشتر خواهد بود. در سال گذشته نیز ویروس آراس‌وی یا ویروس سنسیشیال تنفسی در کودکان و نوزادان به شدت گزارش شده بود. امسال هم انتظار داریم که موارد مبتلا افزایش پیدا کند. در حال حاضر ترکیبی از انواع و اقسام ویروس‌های تنفسی را داریم که اگر بخواهیم این ویروس‌ها را با هم مقایسه کنیم آنفلوآنزا نسبت به حتی اومیکرون در جایگاه بالاتری قرار دارد، البته ویروس اومیکرون و کرونا برخلاف سایر ویروس‌های تنفسی اینگونه نیست که مختص پاییز و زمستان باشد، بلکه همیشه وجود دارد، قبل از این ما یک کرونای فصلی داشتیم که در زمستان شایع می‌شد و بسیار خفیف و مانند یک سرماخوردگی ساده بود و اذیت نمی‌کرد، اما آن کرونای فصلی همچنان سرجای خودش هست، اومیکرون هم که وجود دارد اما آنفلوآنزا برای ما بسیار مهم‌تر است. دبیر انجمن بیماری‌های عفونی و گرمسیری ایران با بیان اینکه آنفلوآنزا بسیار اهمیت دارد، بیان کرد: شدت علائمی که آنفلوآنزا ایجاد می‌کند خیلی بیشتر از اومیکرون است. در حال حاضر اومیکرون بیشتر شبیه سرماخوردگی و با آبریزش بینی همراه است؛ اما آنفلوآنزا علائم بالینی شدیدی دارد و باعث بروز تب بالا، بدحالی در بیمار به ویژه کودکان می‌شود و به اصطلاح کودک را از پا در می‌آورد و بدحال می‌کند.
رمضانی در پاسخ به این سوال که آیا آنفلوآنزا باعث مرگ‌و‌میر می‌شود، گفت: آنفلوآنزا به طور کل بیماری‌ای است که نسبت به سایر ویروس‌های تنفسی شدت بیشتری دارد و معمولا در گروه‌های خاص یعنی افرادی که مبتلا به بیماری زمینه‌ای هستند و کودکان بین ۶ ماه تا ۲ سال شدت بیماری بیشتر است. این افراد مستعد نوع شدید و پرعارضه آنفلوآنزا هستند که می‌تواند منجر به مرگ هم در این افراد شود، اما افراد نرمال و سالم و همچنین در بازه زمانی ۶ ماه تا ۲ سال هم نباشند در شدیدترین حالت ابتلا به آنفلوآنزا هم منجر به مرگ این افراد نمی‌شود و صرفا مدت بیماری بیشتر می‌شود. وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره ویروس آراس‌وی یا ویروس سنسیشیال تنفسی گفت: این ویروس به ندرت در بزرگسالان دیده می‌شود و در صورت مشاهده هم علائم بسیار خفیفی دارد. اهمیت این ویروس در کودکان به ویژه کودکان زیر ۵ سال است. هر چقدر سن کودک کمتر باشد شدت بیماری بیشتر است. در صورتی که نوزاد نارس به دنیا آمده باشد یا از سیستم ایمنی ضعیفی برخوردار باشد یا سن کمی داشته باشد شکل شدید بیماری نمایان می‌شود. با بروز علائم و مراجعه به موقع به پزشک و شروع درمان ضدویروسی آنفلوآنزا دوران نقاهت به شدت کوتاه و درگیری ریوی کمتر می‌شود، بنابراین مراجعه به موقع به پزشک به ویژه برای کودکان بسیار اهمیت دارد و باعث می‌شود سیر بیماری کوتاه شود و درمان زودتر اتفاق بیفتد. با این حال فعلا جای نگرانی نیست.